Citation
Lankesteriana

Material Information

Title:
Lankesteriana la revista científica del Jardín Botánico Lankester, Universidad de Costa Rica
Creator:
Jardi´n Bota´nico Lankester
Jardín Botánico Lankester
Place of Publication:
Cartago Costa Rica
Publisher:
Jardi´n Bota´nico Lankester, Universidad de Costa Rica
Jardín Botánico Lankester, Universidad de Costa Rica
Publication Date:
Frequency:
Three times a year[2002-]
Irregular[ FORMER 2001]
three times a year
regular
Language:
English
Physical Description:
v. : ill. (some col.) ; 25 cm.

Subjects

Subjects / Keywords:
Botany -- Periodicals -- Costa Rica ( lcsh )
Epiphytes -- Periodicals -- Costa Rica ( lcsh )
Orchids -- Periodicals -- Costa Rica ( lcsh )
Plantkunde ( gtt )
Botanische tuinen ( gtt )
Genre:
periodical ( marcgt )
serial ( sobekcm )
Spatial Coverage:
Costa Rica

Notes

Language:
In English and Spanish.
Dates or Sequential Designation:
No. 1 (mayo 2001)-
Numbering Peculiarities:
Issues for May 2001-Oct. 2003 designated no.1-8; issues for Apr. 2004- designated vol. 4, no. 1-
General Note:
Latest issue consulted: Vol. 4, no. 1 (abr. 2004).
General Note:
International journal on orchidology.

Record Information

Source Institution:
University of Florida
Holding Location:
University of Florida
Rights Management:
Copyright Jardín Botánico Lankester, Universidad de Costa Rica. Permission granted to University of Florida to digitize and display this item for non-profit research and educational purposes. Any reuse of this item in excess of fair use or other copyright exemptions requires permission of the copyright holder.
Resource Identifier:
48491453 ( OCLC )
2001240973 ( LCCN )
1409-3871 ( ISSN )

Downloads

This item has the following downloads:

00004-2004 ( .pdf )

00004-2004_Page_047.txt

00004-2004_Page_098.txt

00004-2004_Page_063.txt

00004-2004_Page_051.txt

00004-2004_Page_043.txt

00004-2004_Page_053.txt

00004-2004_Page_094.txt

00004-2004_Page_075.txt

00004-2004_Page_025.txt

00004-2004_Page_015.txt

00004-2004_Page_102.txt

00004-2004_Page_069.txt

00004-2004_Page_048.txt

00004-2004_Page_024.txt

00004-2004_Page_037.txt

00004-2004_Page_079.txt

00004-2004_Page_077.txt

00004-2004_Page_005.txt

00004-2004_Page_084.txt

00004-2004_Page_076.txt

00004-2004_Page_006.txt

00004-2004_Page_039.txt

00004-2004_Page_097.txt

00004-2004_Page_028.txt

00004-2004_pdf.txt

00004-2004_Page_011.txt

00004-2004_Page_072.txt

00004-2004_Page_057.txt

00004-2004_Page_095.txt

00004-2004_Page_023.txt

00004-2004_Page_029.txt

00004-2004_Page_040.txt

00004-2004_Page_049.txt

00004-2004_Page_105.txt

00004-2004_Page_093.txt

00004-2004_Page_060.txt

00004-2004_Page_073.txt

00004-2004_Page_017.txt

00004-2004_Page_092.txt

00004-2004_Page_052.txt

00004-2004_Page_010.txt

00004-2004_Page_085.txt

00004-2004_Page_034.txt

00004-2004_Page_083.txt

00004-2004_Page_066.txt

00004-2004_Page_012.txt

00004-2004_Page_062.txt

00004-2004_Page_041.txt

00004-2004_Page_030.txt

00004-2004_Page_019.txt

00004-2004_Page_027.txt

00004-2004_Page_021.txt

00004-2004_Page_064.txt

00004-2004_Page_042.txt

00004-2004_Page_074.txt

00004-2004_Page_104.txt

00004-2004_Page_056.txt

00004-2004_Page_018.txt

00004-2004_Page_067.txt

00004-2004_Page_055.txt

00004-2004_Page_089.txt

00004-2004_Page_008.txt

00004-2004_Page_082.txt

00004-2004_Page_045.txt

00004-2004_Page_036.txt

00004-2004_Page_096.txt

00004-2004_Page_080.txt

00004-2004_Page_002.txt

00004-2004_Page_032.txt

00004-2004_Page_020.txt

00004-2004_Page_046.txt

00004-2004_Page_038.txt

00004-2004_Page_070.txt

00004-2004_Page_099.txt

00004-2004_Page_086.txt

00004-2004_Page_071.txt

00004-2004_Page_054.txt

00004-2004_Page_065.txt

00004-2004_Page_031.txt

00004-2004_Page_022.txt

00004-2004_Page_068.txt

00004-2004_Page_061.txt

00004-2004_Page_014.txt

00004-2004_Page_059.txt

00004-2004_Page_003.txt

00004-2004_Page_058.txt

00004-2004_Page_087.txt

00004-2004_Page_090.txt

00004-2004_Page_081.txt

00004-2004_Page_035.txt

00004-2004_Page_001.txt

00004-2004_Page_078.txt

00004-2004_Page_103.txt

00004-2004_Page_088.txt

00004-2004_Page_100.txt

00004-2004_Page_016.txt

00004-2004_Page_013.txt

00004-2004_Page_026.txt

00004-2004_Page_033.txt

00004-2004_Page_050.txt

00004-2004_Page_091.txt

00004-2004_Page_009.txt

00004-2004_Page_101.txt

00004-2004_Page_044.txt

00004-2004_Page_004.txt

00004-2004_Page_007.txt

EMV4YNJ7Y_6M2MKO_xml.txt


Full Text
InnIX A







ISSN 1409-3871



LANEISTERIANA

VOL. 4, No. 1 ABRIL 2004



Sinopsis del g6nero Gibsoniothamnus (Schlegeliaceae) en Costa Rica,
con una nueva especie
J. FRANCISCO MORALES 1

Estudio morfol6gico de Smilax L. (Smilacaceae) en Costa Rica,
con implicaciones sistematicas
LILIAN FERRUFINO ACOSTA & JORGE GOMEZ LAURITO 7

Tipos de orquidiceas brenesianas, descritas por R. Schlechter,
en el Herbario Nacional de Costa Rica
SILVIA LOBO C. 37

Notes on the Caribbean orchid flora. V. New species, combinations
and records
JAMES J. ACKERMAN 47

Symplocos retusa (Symplocaceae), una nueva especie de Costa Rica
RICARDO KRIEBEL, JOSE GONZALEZ & EVELIO ALFARO --------57

Nuevos registros de la familiar Orchidaceae en Cuba
JUAN A. LLAMACHO OLMO 60

Notas sobre ecologia y distribuci6n del genero Lepanthes (Orchidaceae)
en Cuba, con una lista actualizada y revisada
JUAN A. LLAMACHO OLMO 61

continfa


LA REVISTA CIENTIFICA DEL JARDIN BOTANICO LANKESTER
UNIVERSIDAD DE COSTA RICA










LANKESTERIANA

Stanhopeinae Mesoamericanae II (Orchidaceae). Dos species nuevas:
Polycycnis blancoi y Coryanthes maduroana
GONTER GERLACH 67

Validation of the species of Septobasidium (Basidiomycetes) described
by John N. Couch
LuIs D. GOMEZ & DANIEL A. HENK 75

Validation of four Malaxis species (Orchidaceae)
ROBERT L. DRESSLER 97

Resefias de libros 99















En honor a su fundador Charles H. Lankester, el
Jardin Botanico Lankester de la Universidad de Costa
Rica empez6 en 2001 la publicaci6n de la revista cienti-
fica LANKESTERIANA. Para mayor beneficio de los
autores y los lectores, a partir de este fasciculo
LANKESTERIANA se public peri6dicamente con un volu-
men annual y tres numerous abril, agosto y diciembre.

Segun las fechas de publicaci6n, los numerous ante-
riores de LANKESTERIANA pueden considerarse
como:


No. 1 Mayoo 2001)
No. 2 (octubre 2001)
No. 3 (enero 2002)
No. 4 Mayoo 2002)
No. 5 (septiembre 2002)
No. 6 (febrero 2003)
No. 7 Mayoo 2003)
No. 8 (octubre 2003)
Fasciculo actual (abril 2004)


Vol. 1(1)
Vol. 1(2)
Vol. 2(1)
Vol. 2(2)
Vol. 2(3)
Vol. 3(1)
Vol. 3(2)
Vol. 3(3)
Vol. 4(1)


LANKESTERIANA interest a botanicos y otros investi-
gadores de las plants tropicales, especialmente de
epifitas, con un fuerte enfasis en orquideas. Incluye
todos los aspects de la botanica: sistematica, fisio-
logia, ecologia, morfologia, polinizaci6n, quimica,
evoluci6n y etnobotanica.

Cada articulo sera revisado por dos especialistas. Los
autores que tengan interest en publicar en
LANKESTERIANA estan invitados a enviar sus manus-
critos a:

Editores, LANKESTERIANA
Jardin Botanico Lankester
Universidad de Costa Rica
Apdo. 1031-7050 Cartago, Costa Rica
jbl(cariari.ucr.ac.cr

Para su consideraci6n, los manuscritos deberan
recibirse antes de las siguientes fechas:
No. 1: 31 de enero
No. 2: 31 de mayo
No. 3: 30 de septiembre


In honor of its founder ( ,.,,. /, H. Lankester, the
Jardin Botinico Lankester of the University of Costa
Rica began publishing the scientific journal
LANKESTERIANA in 2001. For the sake of authors and
readers, beginning with this issue LANKESTERIANA is
published periodically in volumes, three times a year
- in April, August and December.

According to the previous publication dates, past
issues ofLANKESTERIANA should be considered as fol-
lows:


No. 1 (May 2001)
No. 2 (October 2001)
No. 3 (January 2002)
No. 4 (May 2002)
No. 5 (September 2002)
No. 6 (February 2003)
No. 7 (May 2003)
No. 8 (October 2003)
Present issue (April 2004)


Vol. 1(1)
Vol. 1(2)
Vol. 2(1)
Vol. 2(2)
Vol. 2(3)
Vol. 3(1)
Vol. 3(2)
Vol. 3(3)
Vol. 4(1)


LANKESTERIANA serves botanists, researchers and all
persons interested in tropical plants, especially epi-
phytes, with a strong emphasis on orchids. It
addresses all aspects of plant research: systematics,
physiology, ecology, morphology, pollination, phyto-
chemistry, evolution, and ethnobotany.

LANKESTRIANA is a peer-reviewed journal. Each sub-
mission is reviewed by two specialists in related fields.
All persons interested in publishing in LANKESTERIANA
are welcome to submit their manuscripts to:

The editors, LANKESTERIANA
Jardin Botcinico Lankester
Universidad de Costa Rica
P.O. Box 1031-7050 Cartago, Costa Rica, C.A.
jbl@cariari. ucr.ac. cr

To be considered for publication, manuscripts must
be received before the following dates:
No. 1: January 31
No. 2: May 31
No. 3: September 30


Los Editores


The Editors















LANKESTERIANA
LA REVISTA CIENTfFICA DEL JARDIN BOTANICO LANKESTER
UNIVERSIDAD DE COSTA RICA






Copyright 2004 Jardin Botinico Lankester, Universidad de Costa Rica
Fecha efectiva de publicaci6n / Effective publication date: 30 de abril del 2004


Diagramaci6n: Jardin Botanico Lankester
Imprenta: Litografia Ediciones Sanabria S.A.
Tiraje: 500 ejemplares


Impreso en Costa Rica / Printed in Costa Rica




















R Lankesteriana / La revista cientifica del Jardin Botanico
Lankester, Universidad de Costa Rica. No. 1
(2001)- -- San Jos6, Costa Rica: Editorial
Universidad de Costa Rica, 2001--
V.
ISSN-1409-3871
1. Botanica Publicaciones peri6dicas, 2. Publicaciones
peri6dicas costarricenses



O












IANKESTERIANA4(1) 1-4 2004


SYNOPSIS DEL GENERO GIBSONIOTHAMNUS (SCHLEGELIACEAE)
EN COSTA RICA, CON UNA NUEVA ESPECIE

J. FRANCISCO MORALES

Institute Nacional de Biodiversidad (INBio)
Apdo. 22-3100, Santo Domingo de Heredia, Costa Rica


ABSTRACT. Gibsoniothamnus ficticius (Schlegeliaceae), a new species from Costa Rica, is described and
illustrated, including notes on the relationships with related taxa. A brief synopsis for the genus in Costa
Rica is provided, with a key for all the species.

RESUMEN. Gibsoniothamnus ficticius (Schlegeliaceae), una nueva especie de Costa Rica, es descrita e
ilustrada y se comentan sus relaciones con species afines. Se incluye una clave y una breve sinopsis de las
species del g6nero en Costa Rica.

PALABRAS CLAVE / KEY WORDS: Schlegeliaceae, Gibsoniothamnus, Gibsoniothamnusficticius, Costa Rica


Gibsoniothamnus (Schlegeliaceae) es un g6nero de previamente identificada como G. ;...1 ir, .,, A. H.


12 species distribuidas desde Mexico hasta el norte
de Colombia, con un marcado centro de diversidad
en Costa Rica y Panama (Burger & Barringer 2000).
El mas reciente tratamiento del g6nero en Costa Rica
fue escrito por Burger & Barringer (2000), quienes
registran cuatro species en el pais y mencionan una
quinta especie en forma hipotetica. Durante la elabo-
raci6n del tratamiento de Schlegeliaceae para el
Manual de Plantas de Costa Rica se encontr6 una
nueva especie de Gibsoniothamnus conocida hasta
ahora s61o de la Fila Matama, en la vertiente atlanti-
ca de la Cordillera de Talamanca. Esta especie fue


Gentry, de la cual difiere notablemente en la longitud
de los s6palos y el numero de flores por fasciculo.
Por otro lado, se confirm por primera vez la presen-
cia de G. allenii A.H. Gentry y G. h d.t.l ... A.H.
Gentry & Barringer en Costa Rica, species no in-
cluidas en el tratamiento de Burger & Barringer
(2000). Aqui se brinda une breve sinopsis del g6nero
en Costa Rica, incluyendo una clave y datos de dis-
tribuci6n de todas las species, asi como la descrip-
ci6n e ilustraci6n de un nuevo taxon. En el caso de
las species no conocidas anteriormente en el pais, se
cita un esp6cimen representative examinado.


CLAVE DE LAS SPECIES DEL GENERO GIBSONIOTHAMNUS EN COSTA RICA
1 Tallos hirsutos, la pubescencia amarilla y conspicua, pelos ca. 2 mm de largo................................... G.ficticius
1 Tallos glabros a glabrados, o puberulentos (entonces la pubescencia apenas visible y no amarilla), pelos usual-
m ente m enos de 1 m m de largo ................................................................. .............. ........ ..... .... ............ 2
2 Tubo de la corola 3-4 cm de largo.................................................................. .. .............. ..
2 T ubo de la corolla 1.5-2 .5 cm de largo .................................................................................. ....................... 3
3 Hojas usualmente lustrosas y brillantes adaxialmente, firmemente membranosas, mas o menos rigidas al
secar; floraci n en tallos desarrollados ............................................................................... ............... 4
4 Inflorescencias con 5-7 flores; lamina de las hojas usualmente 2.3-3.1 cm ancho................. G. allenii
4 Inflorescencias con 1-3(4) flores; laminas de las hojas usualmente 0.5-2 cm ancho..........G. parvifolius
3 Hojas opacas adaxialmente, delgadas y muy delicadas, muy fragiles y quebradizas al secar; floraci6n en
tallos nuevos (con hojas rojizas o moradas) o en tallos desarrollados.......................................... 5
5 Caliz 4-5 mm de largo; inflorescencias con una a 3 flores, usualmente s6lo una o 2 por fasciculo;
corolla lila. ........................... .. .... . ................. G pterocalyx
5 Caliz 8-10 mm de largo; inflorescencias con 4 a muchas flores, raramente algun fasciculo con 3
flores; corolla roja, rojo-lila a lila....................................... G. epiphyticus












LANKESTERIANA


1. Gibsoniothamnus allenii A. H. Gentry, Ann.
Missouri Bot. Gard. 61(2): 534. 1974.

DISTRIBUTION, HABITAT Y ECOLOGIA: Costa Rica y
Panama, en bosques muy humedos, en la vertiente
atlantica de la Cordillera de Talamanca, en las areas
cercanas a Tayutic, Turrialba, entire 600 y 1000 m.
Especimenes con flores y frutos han sido recolectados
enjunio.
Anteriormente s61o conocida de Panama, G. allenii
se registra por primera vez en Costa Rica. Esta
especie se puede confundir con G. parvifolius
Barringer, pero este taxon tiene hojas mas pequefias e
inflorescencias reducidas a flores solitarias o en
algunos casos en fasciculos de hasta 4 flores.
ESPECIMEN REPRESENTATIVE EXAMINADO: Costa
Rica. Cartago: Turrialba, Tayutic, Jicotea, Finca la
Pradera, 17 jun 1995 (fl, fr), Herrera 7962 (CR).

2. Gibsoniothamnus epiphyticus (Standl.) L. O.
Williams, Fieldiana, Bot. 34(8): 120. 1972.
Clerodendrum epiphyticum Standl., Publ. Field Mus.
Nat. Hist., Bot. Ser. 22(3): 168. 1940.

DISTRIBUTION, HABITAT Y ECOLOGIA: Costa Rica y
Panama, en bosques muy humedos, bosques esta-
cionalmente secos, acantilados de piedra caliza, en la
Cordillera de Tilaran, Cordilleras Central y de
Talamanca y en la Zona Protectora Cerros de
Caraigres, entire 1000 y 1500 m. La floraci6n se pro-
duce entire marzo y mayo.
Gibsoniothamnus epiphyticus puede confundirse
con G. stellatus A.H. Gentry & Barringer, conocida
del noroeste de Panama (provincia de Chiriqui), pero
esta ultima especie tiene flores usualmente solitarias
y hojas mas coriaceas. En el pais, se puede tambien
confundir con G. pterocalyx A.H. Gentry, pero se
separa por sus inflorescencias con mas flores y hojas
con laminas much mas pequefias. Durante la
estaci6n seca esta especie pierde las hojas y los brotes
tiernos tienen un atractivo color rojizo o morado-
rojizo, lo cual coincide con la 6poca de floraci6n.

3. Gibsoniothamnus ficticius J. F. Morales, sp.
nov. TIPO. COSTA RICA. Limon: cerro entire Cerro
Chimu y Cerro Matama, 30 abr 1985 (fl, fr), G6mez
et al. 23580 (holotipo: CR-112598; isotipos: CR-
112597, MO). FIG. 1.


A G. miriticoA.H. Gentry, cui alittini.;. ,,, i-
is muniltlorihbi\. pedicellis 16-26 mm longis et calycis
lobulis 3-4 mm longis lr iti i

Arbustos epifitos, ramitas j6venes anguladas y
conspicuamente hirsutas, cilindricas a subcilindricas
y glabradas con la edad. Hojas pecioladas, el peciolo
2.5-7(-8) mm de largo, usualmente hirsuto o hirsutu-
lo, la lamina (1.5-)3.5-8 x (1.3-)2.3-4.8 cm, eliptica a
obovado-eliptica, aguda o cortamente acuminada api-
calmente, cuneada a obtusa basalmente, mem-
branacea, esparcidamente hirsutula adaxialmente,
conspicuamente hirsuta en el env6s, la venaci6n
secundaria conspicuamente impresa en el haz, las
venas terciarias usualmente poco evidentes.
Inflorescencias fasciculadas, terminales a subtermi-
nales, con grupos de 2 a 6 flores, raquis, pedicelos y
caliz variadamente hirsutulos, pedicelos 16-26 mm de
largo, base del caliz 4-6 x 3-3.5 mm, cortamente cam-
panulada, rosada, lobulos 3-4 mm de largo, angosta-
mente linear-ovados, agudos o acuminados apical-
mente; corola rosado lila, hipocrateriforme, glabra
exteriormente, el tubo 12-20 mm de largo, 3-4 mm de
diametro, lobulos de la corola 2-3 mm de largo, ova-
dos, obtusos a redondeados apicalmente. Frutos ca. 1
cm de diametro, subglobosos, blancos al madurar.

ETIMOLOGIA: El epiteto hace referencia a que este
taxon fue identificado en forma inapropriada con
nombres de otras dos species que no habitan en
Costa Rica, de manera que fueron ficticiamente
registradas en el pais.

DISTRIBUTION, HABITAT Y ECOLOGIA: End6mica
hasta ahora en Costa Rica, donde crece en bosques
muy humedos de la vertiente atlantica de la Cordillera
de Talamanca, entire Cerro Chimu y Cerro Matama, a
1200 m de elevaci6n. Flores y frutos han sido
recolectados en abril.
Gibsoniothamnus ficticius es una especie muy dis-
tintiva que se reconoce con facilidad por la pubescen-
cia hirsuta y amarilla de tallos, hojas e inflorescencias.
Esta especie se puede confundir con G. ; .. i, .r. A.H.
Gentry, end6mica en Panama, pero esta ultima se
diferencia por sus inflorescencias reducidas a flores
solitarias (vs. inflorescencias con 2 a 6 flores), pedice-
los mas cortos (11-14 mm vs. 16-26 mm) y lobulos del
caliz much mas largos (20-26 mm vs. 3-4 mm).


Vol. 4, N 1












MORALES Gibsoniothamus en Costa Rica


1cm


Figura 1. Gibsoniothamnus ficticius J.F. Morales. A -Ramita florifera. B Detalle del caliz, el pedicelo y el fruto.
Dibujado del holotipo.


4. Gibsoniothamnus grandiflorus A.H. Gentry &
Barringer, Novon 5: 120, f. 1. 1995.

DISTRIBUTION, HABITAT Y ECOLOGIA: Costa Rica y
Panama, en bosques muy humedos, margenes de rios
y quebradas, en la vertiente atlantica de la Cordillera
de Talamanca (Parque Nacional Barbilla), en eleva-
ciones de 300 a 400 m. Especimenes con flores han
sido recolectados entire febrero y marzo.

Anteriormente, esta especie era conocida unica-
mente en Panama, pero recientes recolectas han con-
firmado su presencia en Costa Rica. En el tratamiento
de Burger & Barringer (2000), un especimen de esta
especie (Herrera 3473) fue incluido dentro de la va-


riabilidad de G. parvifolius Barringer; sin embargo, el
analisis detallado de este y de otros especimenes
recientemente recolectados indica que, en realidad,
corresponde a G. g,..lil. i 0... En el pais se puede
reconocer con facilidad por el gran tamafio de las
hojas y las flores.
ESPECIMEN REPRESENTATIVE EXAMINADO: Costa
Rica. Limon: Brisas de Pacuarito, rio Dantas, 3 mar 2000
(fl), Mora 848 (INB, MO).

5. Gibsoniothamnus parvifolius Barringer, Novon 9:
476. 1999.
DISTRIBUTION, HABITAT Y ECOLOGIA: Costa Rica y
Panama, creciendo en bosques muy humedos y areas


Abril2004













LANKESTERIANA


de acantilados rocosos boscosos, en la vertiente atlan-
tica de las Cordilleras de Guanacaste, Tilaran, Central
y de Talamanca, entire 500 y 1250 m. Especimenes
con flores han sido recolectados entire marzo y
noviembre; frutos se han visto en junio y entire agosto
y noviembre.
Esta especie se puede confundir con G. allenii
A.H. Gentry; se distingue por las hojas mas pequefias
y las inflorescencias reducidas a flores solitarias o en
fasciculos de hasta 3(4) flores. El nombre
Gibsoniothamnus alatus A.H. Gentry ha sido mal
aplicado a esta especie.

6. Gibsoniothamnus pterocalyx A. H. Gentry, Ann.
Missouri Bot. Gard. 61(2): 535. 1974.

DISTRIBUTION, HABITAT Y ECOLOGIA: Costa Rica y
Panama, en bosques muy humedos, bosques ventosos
y zonas de vegetaci6n alterada en la Cordillera de
Tilaran, entire 1200 y 1300 m. Flores y frutos han sido
recolectados enjunio.


Se puede confundir con G. epiphyticus (Standl.)
L.O. Williams, pero esta ultima especie tiene mas flo-
res y hojas usualmente much mas pequefias.
Adicionalmente, G. pterocalyx tiene flores con el caliz
mas reducido. Esta especie ha sido pobremente
recolectada en Costa Rica y muchos de los
especimenes anteriormente atribuidos a la misma
correspondent a otros taxones. El nombre
Gibsoniothamnus cornutus (Donn. Sm.) A. H. Gentry
ha sido mal aplicado a esta especie.

AGRADECIMIENTOS. Deseo agradecer a los curadores de
los herbarios CR y MO por el pr6stamo de material.
Asimismo, agradezco a Claudia Aragon por la ilustraci6n.





LITERATURE CITADA
Burger, W. & K. Barringer. 2000. Familia 193a.
Schlegeliaceae. In: W. Burger (ed.), Flora Costaricensis.
Fieldiana, Bot. 41: 69-77.


Vol. 4, N 1












IANKESTERIANA4(1) 5-36 2004


STUDIO MORFOLOGICO DE SMILAXL. (SMILACACEAE)
EN COSTA RICA, CON IMPLICACIONES SISTEMATICAS

LILIAN FERRUFINO ACOSTA & JORGE GOMEZ LAURITO

Escuela de Biologia, Universidad de Costa Rica
2060 San Jose, Costa Rica




ABSTRACT. A morphologic revision of Costa Rican species of Smilax is presented. Traditionally, up to 14
species were accepted. In the present paper 7 species are recognized: Smilax domingensis, S. mollis, S. pana-
mensis, S. spinosa, S. spissa, S. subpubescens, and S. vanilliodora. The following names are treated as
synonyms: Smilax engleriana and S. kunthii of S. domingensis; S. hirsutior, S. angtrititorai and S. candelariae
of S. mollis, and S. chiriquensis and S. regelii var. albida of S. vanilliodora. Smilax regelii is excluded as a
valid taxon and a lectotype of S. gymnopoda is designated. Dichotomous keys with vegetatives and reproduc-
tive characters (flowers and fruits) are presented, on the basis of field and herbaria observations. For all the
species many important characters useful for identification were included, such as rhizome, stem, size of tepals
and variation in berry colour during development stages.
RESUMEN. Se realize una revision morfol6gica de las species de Smilax de Costa Rica. Tradicionalmente se
han aceptado hasta 14 species. En este trabajo se reconocen 7: Smilax domingensis, S. mollis, S. panamensis,
S. spinosa, S. spissa, S. subpubescens y S. vanilliodora. Los siguientes nombres se tratan como sin6nimos:
Smilax engleriana y S. kunthii de S. domingensis; S. hirsutior, S. aingurtitloitn y S. candelariae de S. mollis, y
S. chiriquensis y S. regelii var. albida de S. vanilliodora. Smilax regelii se excluye como taxon valido y se
design un lectotipo de S. gymnopoda. Se elaboraron claves dicot6micas con caracteristicas vegetativas y
reproductivas (flores y frutos), con base en observaciones de campo y especimenes de herbario. En todas las
species se incluyeron diversos caracteres importantes para la identificaci6n, como el rizoma, el tallo, el
tamafno de los t6palos y la variaci6n del color de las bayas a lo largo del desarrollo.

PALABRAS CLAVE / KEY WORDS: Smilacaceae, Smilax, morfologia, taxonomia, Costa Rica.


El g6nero Smilax consta aproximadamente de 300
species que habitan en zonas templadas y tropicales
en ambos hemisferios (Judd et al. 2002). En
Mesoamerica se han registrado al menos 25 species.
Standley (1937) comunica 14 species en Costa Rica
y Huft (1994) registra las siguientes 13 species:
Smilax aniiQIttilorIi. S. candelariae, S. chiriquensis,
S. domingensis, S. engleriana, S. hirsutior, S. kunthii,
S. mollis, S. panamensis, S. spinosa, S. spissa, S. sub-
pubescens y S. vanilliodora.
Durante much tiempo el g6nero Smilax form
parte de la familiar Liliaceae; pero en afios recientes se
ha incluido en su propia familiar, Smilacaceae
(Cronquist 1968, Dahlgren et al. 1985, Judd et al.
2002). Algunos studios recientes argumentan la se-
paraci6n de Smilax de la familiar Liliaceae, tales
como: studios de cromosomas (Vijayavalli &
Mathew 1990), composici6n de acidos grasos en


semillas (Morice 1970) y un studio monografico de
las species brasilefias (Andreata 1980). Tanto estu-
dios morfol6gicos como analisis gen6ticos (ribulosa
1,5 bifosfato carboxilasa / oxigenasa, rbcL, y las
regions no codificadoras de ADN del cloroplasto,
trn-L, trn-F) indican que la familiar Smilacaceae es
monofil6tica y pertenece al orden Liliales (Judd et al.
1999, 2002, Rudall et al. 2000).
En el neotr6pico se han realizado studios ta-
xonomicos para tratar de distinguir las species de
este g6nero. Gaskin & Berry (1998) proponen una
sinonimia en Smilax de la Guayana Venezolana y el
uso de una combinaci6n novedosa de caracteres, tales
como: morfologia de los tallos, bases de brotes
laterales, presencia y ausencia de vainas aladas, arti-
culaci6n y longitud del peciolo, morfologia de las
hojas, tipo de inflorescencia, longitud del pedicelo y
del receptaculo, numero de flores por receptaculo y












LANKESTERIANA


caracteristicas florales. Estos autores aceptan tres
species y reduce nueve nombres a sinonimia.

Guaglianone & Gattuso (1991) realizan una
revision morfol6gica y un studio anat6mico de las
estructuras vegetativas y reproductivas, asi como de
la distribuci6n geografica, la ecologia y la fenologia
de Smilax en Argentina, done described e ilustran
cinco species. Andreata (1980, 1997) tambi6n rea-
liz6 un studio exomorfol6gico y anat6mico y una
revision de Smilax en Brasil, abarcando 12 species,
junto con una historic taxon6mica del g6nero.
Aunque se han considerado caracteristicas diversas
para distinguir las species, los resultados no han sido
los esperados.

Desde la 6poca precolombina la raiz de cuculmeca
y zarzaparrilla, nombres populares de ciertas species
de Smilax en Centro America, ha sido considerada en
la medicine popular contra problems diur6ticos,
infecciones dermatologicas, des6rdenes gastrointesti-
nales, reumatismo, vaginitis, como anticonceptivo,
para regulaci6n menstrual, anemia, mordeduras de
serpientes y arthritis (Ocampo 1994, Gupta 1995). A
pesar de que en la region mesoamericana se han rea-
lizado investigaciones fitoquimicas y etnobotanicas,
no se sabe con certeza cuales son las species uti-
lizadas, lo que pone en evidencia una gran incer-
tidumbre en la informaci6n disponible.

El objetivo principal de este trabajo fue mejorar las
descripciones existentes y resolver problems
taxon6micos y de sinonimia en las species de Costa
Rica, lo que facilitara la identificaci6n de las species
registradas en la region y zonas aledafias. Ademas,
este studio comprende un andlisis morfol6gico de las
estructuras vegetativas y reproductivas, teniendo en
cuenta la variabilidad morfol6gica de las hojas y el
color de los frutos, que son caracteres que han sido
observados en la naturaleza y en especimenes de
herbario.


Historia taxon6mica de Smilacaceae y Smilax

Familia Smilacaceae Ventenat

La familiar Smilacaceae esta compuesta por los
generos Smilax L. (300 spp.) y Heterosmilax Kunth
(11 spp.), que se distribuyen en regions templadas,


tropicales y subtropicales (Heywood 1978, Dahlgren
et al. 1985).
Este taxon fue descrito por Ventenat (1799) con
base en el g6nero Smilax L. Este concept fue segui-
do por diversos autores (Endlicher 1836, Lindley
1836, Grisebach 1842, Kunth 1850, De Candolle
1878). Otros autores (Bentham & Hooker 1880,
Engler 1888, Melchior 1964) tratan Smilax en la
familiar Liliaceae. Engler (1888) y Melchior (1964)
dividen Liliaceae en 13 subfamilias; entire 6stas
Smilacoideae, que se compone de cuatro g6neros:
Rhipogonum Forst. & Forst. (variante ortografica en
la literature: Ripogonum), Smilax, Pseudosmilax
Hayata y Heterosmilax. Dahlgren et al. (1985)
incluyen estos cuatro g6neros en la familiar
Smilacaceae, que dividen en dos subfamilias:
Smilacoideae, con tres g6neros, y Rhipogonoideae
con el g6nero Rhipogonum.
Ademas de Liliaceae o Smilacaceae, la familiar se
ha incluido en Liliiflorae (Melchior 1964), Liliales
(Hutchinson 1934, Cronquist 1968, Heywood 1978,
Goldberg 1989, Judd et al. 1999, 2002), Asparagales
(Dahlgren & Clifford 1982), Dioscoreales (Dahlgren
et al. 1985) y Smilacales (Takhtajan 1969). Dahlgren
et al. (1985) comentan que la familiar puede ser con-
siderada junto a Petermanniaceae dentro de
Dioscoreales. Judd et al. (1999, 2002) incluyen en la
familiar Smilax y Rhipogonum, mientras que Thornme
(1992) consider que Smilacaceae es una familiar
monogenerica.
Otra clasificaci6n de Smilacaceae es la que incluye
tres g6neros: Rhipogonum, Smilax y Heterosmilax,
apoyada en gran parte por Melchior (1964),
Heywood (1978), Koyama (1983), Dahlgren et al.
(1985) y Andreata (1997). Pseudosmilax se reduce a
sin6nimo de Heterosmilax (Koyama 1984).
Heterosmilax se distribuye en el sudeste de Asia.
Este es un g6nero muy pr6ximo a Smilax, que se dife-
rencia de 6ste por el perigonio soldado (urceolado) y
tres estambres (raramente 9-12) generalmente unidos.
Smilax es el g6nero con mayor importancia
econ6mica, distribuido en regions templadas, tropi-
cales y subtropicales en ambos hemisferios. Se carac-
teriza por un perigonio libre, seis estambres libres y
anteras confluentes (Koyama 1983, Dahlgren et al.
1985, Huft 1994).
Otro factor que ha causado pol6mica es la posicion


Vol. 4, N 1












FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


filogen6tica de Smilacaceae en relaci6n con otras
monocotiled6neas. Cronquist (1981) consider que
Smilacaceae y Dioscoreaceae son las families mas
especializadas de Liliales, mientras que Dahlgren et
al. (1985) consideran que Smilacaceae es una de las
seis families no basales de las monocotiled6neas.
Ellos sostienen que Dioscoreaceae esta muy rela-
cionada con Smilacaceae y 6sta ultima con
Petermanniaceae y Liliaceae. Tanto studios mor-
fol6gicos (Conran 1989) como de secuencias de ADN
(Chase et al. 1995a, 1995b, 2000, Judd et al. 1999,
2002, Rudall et al. 2000, Patterson & Givnish 2002)
favorecen la ubicaci6n de Smilacaceae en el orden
Liliales.

El genero Smilax L.

Tournefort (1694, citado por Arveiller 1985) fue el
primer tax6nomo que estudi6 el g6nero Smilax; 1e
consider important el color de los frutos.
Linneo (1753) describe una plant de tallos angu-
losos con aguijones y hojas dentado-crenadas con el
nombre Smilax aspera. Segun Vandercolme (1947) el
nombre Smilax se deriva del griego smile que signifi-
ca "raspa", por la presencia de aculeos que aparecen
en la mayoria de las species. Pero otros autores
opinan que Smilax significa hierba para atar y que el
nombre fue usado por primera vez por Plinio para
referirse a una hierba de atar, que es Smilax aspera.
Este t6rmino tambi6n se us6 para referirse a las
species de avena y a los arboles de tejo (Quattrocchi
2000).
Linneo (1753) coloca a Smilax en la clase XXII
Dioecia y el orden VI Hexandria, entire los g6neros
Tamus L. y Cissampelos L. Ventenat (1799) lo
incluye en el orden III y lo consider dentro de
Smilacaceae, haciendo referencia a los aspects ve-
getativos y florales. Poiret (1804) es seguidor del
sistema de Linneo; present una descripci6n mor-
fol6gica de Smilax y lo ubica entire los g6neros
Salpiglossis Ruiz & Pav. y Tragopogon L., ambos
en la subclase Dicotyledoneae. El mismo Poiret
(1823) despu6s incluye a Smilax entire Tamus y
Dioscorea L.
Humboldt & Bonpland (1815) realizan un viaje a
America del Sur y encuentran 12 species nuevas de
Smilax. Colocan a Smilax entire Tamus y Dioscorea, y
a Asparagea Juss. entire Dianella Lam. y Dioscorea.


Endlicher (1836) situa Smilax en su propio orden LVI
Smilacaceae.
Lindley (1836) incluye Smilax en el grupo IV
Retosae y en el orden CCLVI Smilacaceae. Este autor
situa Smilax en la clase V Distyogenes y el orden
LXIX Smilaceae, al lado del g6nero Rhipogonum.
Grisebach (1842) realize el tratamiento de 33
species de Smilax; divide el g6nero en
Pharmacosmilax y Pachysmilax por la base y la
forma de la antera, y la consistencia y el patron de la
nervadura de la hoja. Ubica Smilax en Smilacaceae,
cerca de Herreria Ruiz & Pav.
Kunth (1850) enumera 188 species de Smilax y
estudia 124. Ubica a Smilax en Smilaceae.
Vandercolme (1871-73) estudia las species medi-
cinales de Smilax e incluye S. ottic iinli% Humb. &
Kunth, S. sarsaparrilla L. y S. china L. como plants
de uso medicinal.
De Candolle (1878) present una monografia de
Smilacaceae con informaci6n valiosa sobre las parties
vegetativas y florales, distribuci6n geografica, clave
analitica, descripciones completes y un analisis de
polen de las species. Divide el g6nero en cuatro gru-
pos: Nermexia, Coilanthus, Eusmilax y Pleiosmilax.
Incluye las species de Costa Rica en Eusmilax y
describe tres species nuevas del pais: Smilax angus-
itllora. S. candelariae y S. subpubescens. Ubica a
Smilax entire Heterosmilax y Rhipogonum. Esta ulti-
ma idea fue apoyada por Bentham & Hooker (1880)
y Engler (1888).
Morong (1894) en su trabajo de las Smilaceae de
Norte y Centro America, describe Smilax
panamensis, una nueva especie de Panama. Baillon
(1894) coloca Smilax, Heterosmilax y Rhipogonum
en la familiar Smilaceae, pr6xima a Stemoneae y
Herrerieae.
Killip & Morton (1936) realizan una revision de las
species de Smilax de Centro America y Mexico y
reconocen nueve species nuevas. Takhtajan (1969)
consider Smilax y Heterosmilax dentro de la subfa-
milia Smilacoideae y Rhipogonum en Rhipogo-
noideae, ambas pertenecientes a Smilacaceae y al
orden Smilacales.
En los ultimos 40 afios, el g6nero ha sido estudia-
do por Koyama en Asia (1960, 1974, 1975, 1977),
quien ha agregado nuevos taxa de la region, ha
hecho claves para la identificaci6n de grupos y


Abril2004












LANKESTERIANA


species, y ha ilustrado y colaborado en floras
locales.
Dahlgren & Clifford (1982) incluyen Smilax,
Heterosmilax, Pseudosmilax y Rhipogonum en
Smilacaceae. Dahlgren et al. (1985) y Dahlgren
(1989) elevan el g6nero Rhipogonum a la categoria de
familiar: Rhipogonaceae.
En Brasil, Andreata (1979, 1980, 1982, 1984a)
estudia 12 species de Smilax y elabora la primera
clave para el reconocimiento de los taxones. Ella
(1997) realize una revision taxon6mica de las
species de Brasil y hace una descripci6n complete,
ilustra, resuelve problems taxon6micos y de tipifi-
caci6n y amplia los datos de distribuci6n geografica.
Ademas, sus contribuciones comprenden los trabajos
de las floras regionales de Brasil (Andreata &
Wanderley 1984b, Andreata & Cowley 1987,
Andreata 1995, 1996).
Guaglianone & Gattuso (1991) revisan cinco
species del g6nero en Argentina: Smilax assumptio-
nis A. DC., S. campestris Griseb, S. cognata Kunth,
S. fluminensis Steud. y S. pilcomayensis Guaglian. &
Gattuso (especie nueva). Tambi6n elaboran una clave
basada en caracteristicas exomorfologicas e histol6gi-
cas, haciendo 6nfasis en anatomia, nectarios florales y
compuestos quimicos.
Huft (1994) realize el tratamiento sistematico del
genero para la flora mesoamericana. Hace una
descripci6n botanica y agrega una clave dicot6mica.
Huft (2001) tambi6n hace el tratamiento del g6nero
en la Flora de Nicaragua, que abarca 12 species.
Judd et al. (1999, 2002) consideran Smilacaceae en
Liliales, con Smilax y Rhipogonum. La mayoria de
los autores concuerdan en que Smilax pertenece a
Smilacaceae y esta relacionado con los miembros de
Liliales.

Material y metodos

Para caracterizar el rizoma se observe el color y se
determine si el rizoma presentaba: a) engrosamiento
tuberoso, y b) entrenudos engrosados.
Tambi6n se determine la forma y el color de los
aguijones en tallos y hojas. La longitud y el ancho de
las hojas se midieron en varias hojas de cada especie.
Se midi6 el largo del peciolo en las hojas.
Ademas, se midi6 y observe el color de la vaina en
plants observadas en el campo. Se determine la dis-


posici6n de las inflorescencias en ramas y la disposi-
ci6n y el numero de flores en la inflorescencia. Se
recolectaron por lo menos dos muestras de las plants
en floraci6n. Se midi6 bajo un estereoscopio el
tamafio de t6palos, estambres (filamento y antera) y
pistilo (estilo y estigma). El diametro de los frutos fue
medido; ademas se observe el color y la forma de los
frutos durante la maduraci6n. Se cont6 el numero de
los frutos por lo menos en tres infrutescencias de cada
plant. Se cont6 el numero de semillas en cuatro a
seis frutos.
Se extrajeron muestras de polen de ejemplares
depositados en herbarios. Cada muestra se coloc6
sobre una cinta de carbon adhesive (por ambas caras).
Despu6s se mont6 sobre una base de aluminio, en
seguida se cubri6 con 30 nm de oro utilizando un
cobertor i6nico (Eiko IB-3, Jap6n). Posteriormente
cada muestra fue observada con un microscopio elec-
tr6nico de barrido S-570, utilizando un voltaje de
aceleraci6n de 25 KV. En la toma de micrografias se
utilize la pelicula Verichrome Pan 120 (Kodak).
Se examine material de los siguientes herbarios:
Herbario Nacional de Costa Rica (CR), Herbario de
la Universidad de Costa Rica (USJ), Instituto
Nacional de Biodiversidad (INB), Herbario Juvenal
Valerio de la Universidad Nacional (JVR),
Missouri Botanical Garden (MO), Universidad de
Panama (PMA) e Instituto de Investigacion
Tropical Smithsonian (STRI). Tambi6n se consul-
taron bases de datos en Internet: W3 TROPICOS
del Jardin Botanico de Missouri, el Indice
International de Nombres de Plantas (IPNI);
ademas, un indice de publicaciones botanicas, otro
indice de botanicos, el indice de especimenes
botanicos del Herbario Gray de la Universidad de
Harvard (GH) y fotografias de tipos del Herbario
del Field Museum de Chicago (F).


Resultados y discusi6n

I. MORFOLOGIA

1. HABITO Y SISTEMA REPRODUCTIVE

Las species del g6nero Smilax en Costa Rica son
bejucos lefiosos o herbaceos, dioicos, de pequefia y
median longitud. Algunas plants podrian alcanzar
20 o 30 m de largo, segun el soporte.


Vol. 4, N 1












FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


2. RIZOMA

En Costa Rica no existen trabajos sobre la
organografia del rizoma de Smilax. Segun la mor-
fologia extema, el sistema subterraneo se divide en
dos tipos: a) con engrosamiento tuberoso (Fig. 2 ), b)
con nudos y entrenudos engrosados (Fig. 4). Smilax
domingensis, S. panamensis y S. spissa presentan el
primer tipo, que es un rizoma formado por una part
caulinar, de consistencia lefiosa. El sistema caulinar
subterraneo esta cubierto por catafilos dispuestos dis-
ticamente y raices adventicias, que facilitan el
enraizamiento. El color del rizoma varia segun las
condiciones ambientales.
Smilax spinosa, S. vanilliodora y S. mollis presen-
tan el segundo tipo, que es un rizoma con pequefios
engrosamientos en los nudos y entrenudos y las raices
adventicias pueden ser cilindricas o cuadrangulares
como es el caso de S. vanilliodora.

3. TALLOS

Los tallos son cilindricos en la mayoria de las
species (Fig 2); en S. vanilliodora son cuadrangu-
lares, con o sin alas (Fig 11). La superficie puede ser
estriada, como en S. spinosa, o lisa, como en la
mayoria de las species.
Se halla pubescencia en S. mollis y S. subpu-
bescens, especialmente en estructuras j6venes de la
plant. Los aguijones pueden ser grandes o pequefios.
En S. panamensis son grandes y robustos en la part
inferior del tallo; en S. domingensis el tamafio
depend de la edad del bejuco y en S. vanilliodora
son aplanados. Dos species no presentan aguijones:
S. mollis y S. subpubescens.
El color del tallo varia segun el ambiente donde
crezca la plant. En S. domingensis puede ser rojo a
morado en la parte inferior; en la mayoria de las
species es verde.

4. HOJAS

La forma y el tamafio de las hojas varian entire los
bejucos de una misma especie, aunque muchos
autores utilizan estos caracteres para distinguir las
species de Smilax. Esta variaci6n ha sido interpreta-
da como respuesta a los factors ambientales; se trata
de una plasticidad fenotipica (Andreata 1992) de ori-
gen gen6tico o de polimorfismo foliar como es el
caso de Smilax aspera (Vemet 1962).


Todas las species presentan hojas simples, alter-
nas, glabras o pubescentes, con un peciolo bien dife-
renciado. El peciolo puede ser recurvado o acanalado,
con o sin aculeos y con dos zarcillos.
Los zarcillos son cilindricos, robustos o herbaceos.
Andreata (1997) menciona que las species arbustivas
o subarbustivas carecen de zarcillos. Diversas inter-
pretaciones del origen de los zarcillos han sido
resumidas por Domin (1911), y discutidas por Arber
(1920), Clos (1857) y GlUck (1901). Estos autores
consideran que los zarcillos se original de divisions
longitudinales cong6nitas del peciolo crisisis.
La vaina puede ser persistent en algunas species
o caduca en otras. En S. panamensis es persistent y
prominent. Smilax subpubescens present un tomen-
to amarillento persistent en la base del peciolo.
La lamina puede ser pubescente, como en S. mollis
y en las hojas j6venes o base del peciolo de S. subpu-
bescens. Las demas species costarricenses presentan
hojas glabras. La lamina es coriacea o membranicea
en la mayoria de los casos; es coriacea en algunos
bejucos de S. domingensis.
La nervadura de la lamina es acr6droma y varia de
5 a 7 6 7 a 9 nervios principles segun la especie, con
nervaduras reticuladas entire las principles, en la
mayoria de las species, a excepci6n de S. spissa que
present nervaduras paralelas (Fig. 8).

5. INFLORESCENCIAS

5.1 Inflorescencias estaminadas

La mayoria de autores consider que las inflores-
cencias de Smilax son umbelas, a excepci6n de De
Candolle (1878) y Andreata (1980), que las interpre-
tan como cimas umbeliformes.
Este trabajo muestra que cada inflorescencia par-
cial es un racimo o una umbela solitaria (Fig. 2 y 5).
El androceo esta formado por seis estambres libres,
altemando con los t6palos. Las anteras son oblongas,
bitecas, basifijas, introrsas, con dehiscencia longitudi-
nal. El tamafio de la antera varia en cada flor y
umbela. Los filamentos son mas largos que las
anteras en la mayoria de las species.
La morfologia del androceo en Smilax ha sido
interpretada de diversas maneras. De Candolle (1878)
y otros autores hacen una descripci6n de anteras con-
fluentes, bitecas o monotecas. Cronquist (1981)
describe las anteras tetrasporangiadas, bitecas y


Abril2004













LANKESTERIANA


Figura 1. Granos de polen de Smilax. A, B, C, D, E. Vista general; F. Detalle de la exina con granulos y espinulas.
A. S. domingensis; B. S. mollis; C. S. spinosa; D y F. S. subpubescens; E. S. vanilliodora.


Vol. 4, N 1












FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


uniloculares. Andreata (1997) las describe con tecas
biesporangiadas, con o sin apiculo, muchas veces
dehiscentes, de forma oblonga, eliptica o linear.

5.1.1 Polen
Los primeros trabajos sobre la morfologia del
polen de Smilax iniciaron con De Candolle (1878) y
Erdtman (1966). Andreata (1980) analiza seis species
de Brasil, utilizando microscopia electronic. y lo con-
sidera pequefio (18.5-21.1 mm), apolar, inaperturado,
esferoidal y espiculado. Roubik & Moreno (1991)
estudiaron cinco species de la Isla de Barro Colorado
en Panama y elaboraron una clave usando el tamafio
de los granos, desplegamiento de exina y conspicuidad
verrucosa. Fumess & Rudall (1999) estudian el polen
de S. hispida Muhl. ex Torr. y S. sieboldii Miq. y lo
described como inaperturado, esferoidal, con granulos
sobre la superficie y espinulas que varian en forma.
En el present studio se analizaron cinco species
de Smilax registradas en Costa Rica, las que presen-
tan granos de polen que varian entire 15 y 21 micras,
son subglobosos, granulosos y espinosos. El tamafio
varia entire plants de la misma especie (Fig 1).

5. 2 Inflorescencias pistiladas

Las species de Smilax de Costa Rica presentan
seis t6palos, la mayoria de 4 mm, except en S. spi-
nosa (2 mm), son blancos o crema con tres estami-
nodios oblongos a filiformes. Los estaminodios estan
constituidos por tejido de origen epid6rmico, consi-
derados estructuras vestigiales (Andreata 1997).
El gineceo es sincarpico, tricarpelar, trilocular, con
un 6vulo en cada loculo; es bit6gmico, con pla-
centaci6n axilar, ovario ort6tropo, supero, glabro,
subgloboso, con 3 estigmas, libres o parcialmente
unidos, apicales, secos y papilosos.

6. FRUTOS

Los frutos son bayas globosas, que varian de tamafio
entire los bejucos de la misma especie. El exocarpo es
de color morado o rojo en Smilax domingensis, S. spis-
sa y S. spinosa. En S. vanilliodora es rojo y en S. pana-
mensis, S. mollis y S. subpubescens es anaranjado. Las
species de Smilax presentan tres fases de coloraci6n:
una inicial que es verde, una intermedia, que puede ser
roja como en S. domingensis y crema en S.
panamensis, y la fase final con el color de la madu-
raci6n: rojo, morado, negro y anaranjado.


El numero de frutos varia segun la infrutescencia.
Las semillas son esf6ricas y varian de 1 a 3 por baya.


Tratamiento sistematico


Smilax L., Sp. P1. ed. 2: 1028. 1753; Gen. P1. ed. 455.
1754;
Parillax Raf, Medical Fl. U.S. 2264. 1828.

OTRAS REFERENCIAS BIBLIOGRAFICAS: Duham, Trait6
Arbr. Arbust. 1: 233. 1801; Poir., Encycl. Met. Bot. 6:
464. 1804; Endl., Gen. P1. 1184. 1836; Griseb. in Mart.,
Fl. Bras. 3(1): 3. 1842; Torrey, Fl. New York 2: 302.
1843; Kunth, Enum. P1. 5: 160. 1850; A. DC. in A. &
C. DC., Monogr. Phan. 1: 45. 1878; Benth., Fl. Austral.
7: 6. 1878; Benth. & Hook., Gen. P1. 3(1): 763. 1880;
Engler, Nat. Pflanzen. 2(5): 88. 1888; Hook., Fl. Brit.
Ind. 6: 302. 1892; Morong, Bull. Torrey Bot. Club
21(10): 420. 1894; Vander., Adansonia 10: 74. 1871-
73; Koyama, Fl. Taiwan 5: 110. 1979; Andreata, Arq.
Jard. Bot. Rio de Janeiro 24: 179. 1980; Koyama, Fl.
Cambodge, Laos et Viet-Nam 20: 69. 1983; Andreata,
Hoehnea 11: 114. 1984; Guaglianone & Gattuso, Bol.
Soc. Argent. Bot. 27(1-2): 105. 1991; Andreata,
Pesquisas, Bot. 47: 1-243. 1997.
TIPO DEL GENERO: Smilax aspera L. (cf. Britton &
Brown 1913) (IDC microficha 695.1182.6.II.7)

Bejucos sublefiosos, rara vez herbaceos, dioicos, que
se original de un rizoma delgado o grueso. Tallos
redondos o cuadrados, pubescentes o glabros, que
usualmente trepan mediante pares de zarcillos que se
original en los peciolos y a menudo poseen aguijones
en tallos. Hojas altemas, con 5 a 9 nervios paralelos, o
triplinervias, con el par interior saliendo un poco arriba
de la base y conectadas por nervaduras reticuladas
(paralelas en S. spissa), laminas coriaceas, cartaceas o
membranaceas. Inflorescencia dispuesta en umbelas
axilares, a veces racemosas, pedunculo cilindrico o sub-
cilindrico. Flores estaminadas, pequefias, blancas, con
6 t6palos libres, iguales, estambres 6, libres, anteras
bitecas, basifijas, mas largas o mas cortas que los fila-
mentos, polen granuloso-espinoso. Flores pistiladas
pequefias, blancas, con ovario supero, tricarpelar, 1 6 2
6vulos en cada 16culo, estaminodios presents. Fruto
una baya globosa, negra, purpura, roja o anaranjada,
con 1 a 3 semillas rojizas o negras (Cronquist 1981,
Watson & Dallwitz 1992, Huft 1994, Andreata 1997).


Abril2004














12 LANKESTERIANA Vol. 4, N 1


CLAVE DICOTOMICA CON CARACTERES VEGETATIVOS DE SMILAXDE COSTA RICA

1. Plantas pubescentes o casi glabras en la madurez, sin aguijones en el tallo.......................................... 2
2. Ramas obtusamente cuadrangulares, glabras en la madurez o a veces con poco tomento rojo en la base de los
peciolos ......................................... ............... ....................... ................ ... . .................. S su bp u b escens
2. Ramas cilindricas, variadamente pilosas, pubescencia tomentosa .......................................................... S. mollis
1. Plantas glabras, frecuentemente armadas con aguijones en el tallo................................................ ...................... 3
3. Tallos cuadrangulares, casi siempre con alas ....................................... ................. S. vanilliodora
3 T allo s cilindrico s, nunca con alas.................................................................................................. ............ ............ 4
4. Hojas con nervaduras terciarias paralelas ....................................... ................ S. spissa
4 H ojas con nervaduras terciarias reticuladas..................................................................... ................................ 5
5. Tallos superiores en zigzag, hojas con 5 nervios desde la base; rizoma con entrenudos engrosados ................
..............................................................................................................................................
5. Tallos superiores casi rectos, hojas con 5 a 9 nervios desde la base; rizoma tuberoso.................................... 6
6. Hojas con 5-7 nervios desde la base, rizoma rojo; tallos inferiores de color rojo o morado...... S. domingensis
6. Hojas con 7-9 nervios desde la base; rizoma blanco; tallos inferiores de color verde............ S. panamensis


CLAVE DICOTOMICA PARA ESPECIMENES CON FLORES ESTAMINADAS Y PISTILADAS DE SMILAXDE COSTA RICA

1. Tpalos ca. 2 mm de largo ............................................................. ..... S. spinosa
1. T palos ca. 3.5-6 m m de largo................................... .. .. .... ........................................... .......... ...... 2
2. Plantas pubescentes, glabras en la madurez, a veces con poca pubescencia en la base de los peciolos, sin aguijones
en el tallo.......................... ............. ..................................... ..... 3
3. Ramas obtusamente cuadrangulares, glabras en la madurez o a veces con poco tomentoso rojo en la base de los
peciolos ........ ........................................................ ...... ........ .. .. S. subpubescens
3. Ramas cilindricas, variadamente pubescentes ............................. .... ...................................... S. m ollis
2. Plants glabras, arm adas con aguijones en el tallo.................................................................... .................... 4
4. Tallos cuadrangulares, casi siempre con alas ...................................... ................ S. vanilliodora
4 T allo s cilindricos, nunca con alas............................................................. ....................................................... 5
5. Pedunculos mas cortos que el peciolo subyacente .................................................. ......... .... S. domingensis
5. Pedunculos mas largos que el peciolo subyacente, umbelas en racimos o solitarias....................................... 6
6. Hojas con 7 nervios desde la base, conectados por nervaduras reticuladas, anteras mas largas que los
film entos ................................... ............................... .................... ................................... S. panam ensis
6. Hojas con 5 nervios desde la base, conectados por nervaduras paralelas, anteras mas cortas que los
film entos .................... ................... .... .... .... .... .... .... ....... ............ ..... S sp issa


CLAVE DICOTOMICA PARA ESPECIMENES CON FRUTOS DE SMILAXDE COSTA RICA

1. Plants pubescentes o casi glabras en la m adurez, sin aguijones.......................................................... .................... 2
2. Ramas obtusamente cuadrangulares, glabras en la madurez o a veces con poco tomento rojo en la base de los
peciolos; frutos anaranjado brillante; pedunculo aplanado.................... .................. S. subpubescens
2. Ramas cilindricas, variadamente pubescentes, tomentosas; frutos anaranjados; pedunculo cilindrico......... S. mollis
1. Plantas glabras, frecuentem ente arm adas con aguijones .......................................... ................................................. 3
3. Tallos cuadrangulares, casi siempre con alas; frutos rojos o negros ................. ................... S. vanilliodora
3. Tallos cilindricos, nunca con alas, frutos rojos o anaranjados....................................................... ................. 4
4. Ped nculo m s corto que el peciolo subyacente........................................................................... ................ 5
5. Tallos superiores en zigzag; hojas con 5 nervios desde la base ...................................................... S. spinosa
5. Tallos superiores casi rectos; hojas con 5-7 nervios desde la base................ .................... S. domingensis
4. Pedinculo m s largo que el peciolo subyacente............................................... ........................................ 6
6. Frutos anaranjados; hojas con 7 nervios desde la base, conectados por nervaduras reticuladas; bracteas
florales persistentes ....................................... ................... ...... ....... ..................................... S. panam ensis
6. Frutos rojos; hojas con 5 nervios desde la base, conectados por nervaduras paralelas; bracteas florales no
persistentes .................................................... S. spissa












FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


1. Smilax domingensis Willd., Sp. P1. 4: 783. 1806.
TIPO: Santo Domingo. Porto Rico. Richard s.n.
(holotipo B, IDC microficha 7440.1338. 11.2; IDC
microficha 7440.1338.II.3). FIG. 2

Smilax schlechtendalii Kunth, Enum. P1. 5: 224.
1850. TIPO: Mexico. In sylvis Misantlae et
prope Chiconquiaco, Schiede & Deppe s.n.
(holotipo, B; isotipo, K, MO!, W).
Smilax engleriana Apt, Repert. Spec. Nov. Regni
Veg. 18: 407. 1922. TIPO: Costa Rica. Santa
Rosa del Copey, alt. 1100 m, Tonduz 11732 (lec-
totipo designado por Killip y Morton, Publ.
Carnegie Inst. Wash. 461: 266. 1936, B; isolec-
totipos, BM, CR!, US!, W); syn. nov.
Smilax microscola (B. L. Rob.) Killip & C.
Morton, Publ. Carnegie Inst. Wash. 461: 267.
1936. Smilax domingensis var. microscola B. L.
Rob., Proc. Amer. Acad. Arts 35(16): 323. 1900.
TIPO: Mexico. Chiapas: between Tumbla and El
Salto, 29 Oct 1895, E. W. Nelson 3392 (holotipo,
GH!; isotipo, US!).
Smilax kunthii Killip & Morton, Publ. Carnegie
Inst. Wash. 461: 269. 1936. Smilaxfloribunda
Kunth, Enum. P1. 5:229. 1850. TIPO: Ecuador.
Ruiz & Pav6n s.n. & Hartweg s.n. (Sintipo B,
foto 10062 F!).
Smilax caudata Lundell, Wrightia 3(8): 162. 1966.
TIPO: Guatemala. Alta Verapaz: on Sebol-
Coban Rd., between km 285-286, between
Chiraete and Chapultepec Farm, in high forest,
24 May 1964, E. Contreras 4783 (holotipo, LL;
isotipo, MO!).

Rizoma con engrosamiento tuberoso, rojo o mora-
do; escamas coriaceas, persistentes; raices cilindricas
con escamas coriaceas, caducas. Tallos cilindricos,
glabros, armados con aguijones recurvados en la parte
inferior, inerme en la parte superior, rojos en la base.
Hojas ovadas a lanceoladas, membranaceas a
coriaceas o cartaceas, 5.5-13 x 2-8.7 cm; 5-7 nervios
desde la base conectados por nervaduras reticuladas,
conspicuas; apice acuminado o brevicuspidado, base
aguda, a veces redondeada, margen entero, ocasional-
mente hojas nuevas rojas; peciolos 0.7-2 cm de largo.
Umbelas solitarias, las estaminadas con pedunculo
cilindrico o subcilindrico, 0.1-1 cm, mas corto que el
peciolo subyacente; t6palos 3.5-7 mm, filamentos 2-
3 mm, anteras 1-2 mm, mas cortas que los filamentos;


las pistiladas con pedunculo cilindrico o subcilindri-
co, 0-1.2 cm; t6palos 4-5 mm. Bayas 6-10 mm de
diametro, rojas, moradas o negras.

DISTRIBUCION Y HABITAT. Smilax domingensis es una
especie abundante que se encuentra distribuida en
bosques humedos, montanos y premontanos a una
elevaci6n de 0-1800 m (Fig. 3). Se distribuye desde
Veracruz y Oaxaca hasta Panama y las Antillas.

NOMBRES COMUNES Y USOS. Cuculmeca roja, cucul-
meca morada, bejuco de membrillo, corona de Cristo,
raiz de zarzaparrilla, espino de corona (Nelson 1985).
El rizoma se usa como depurativo, diur6tico,
antian6mico, vigorizador, sudorifico, antirreumatico
(Nufiez 1982, Ocampo 1997), antiblenorragico, anti-
herp6tico y para otras enfermedades de la piel (Nufiez
1982). En Honduras es usado para hacer canastas
(Nelson 1985).

Smilax domingensis se caracteriza por el rizoma
tuberoso rojo o morado, tallos cilindricos con agui-
jones, las hojas j6venes rojas, pedunculos mas cortos
que el peciolo subyacente, tepalos ca. 4 mm, bayas
rojas o moradas.
Es una especie muy variable y de distribucion
amplia. Los nombres que se consideran sin6nimos se


Figura 3. Distribuci6n geografica de Smilax domingensis
( ) y S. mollis (A) en Costa Rica.


Abril2004














14 LANKESTERIANA Vol. 4, N 1













1mm


A C B
























1cm
















F 1.5 cm
F: ~~i


Figura 2. Smilax domingensis Willd.: A. Flor femenina, B. Flor masculina, C. Estambre, D. Frutos, E. Semillas, F. Rama
f6rtil con agallas y flores, G. Tallo y rizoma.













FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


le han dado a especimenes que presentan variaciones
morfol6gicas en la textura de las hojas y el color de
los tallos. Apt (1922) describe S. engleriana y la
diferencia de S. domingensis por sus hojas coriaceas,
las nervaduras principles conspicuas e impresas en
el haz, conectadas por nervaduras inconspicuas. Sin
embargo, en la descripci6n no hace menci6n de los
frutos.
La plasticidad fenotipica de Smilax, en particular
de la parte vegetativa, ha sido ya discutida por
muchos investigadores. Andreata (1980) y Andreata
& Pereira (1990) realizan una revision de las species
brasilefias de Smilax y encuentran una gran variacion
entire las hojas juveniles y las hojas adults, tanto en
la forma como en su consistencia. La lamina foliar se
torna mas gruesa, gradualmente a lo largo del desa-
rrollo de las hojas, es generalmente membranacea en
las hojas juveniles, pasando de papiracea a coriacea.
Ademas, estos autores mencionan que algunos carac-
teres como el tamafio de los entrenudos, la longitud
del peciolo, la forma del limbo, el tipo de base, el
apice y las nervaduras del limbo, son relevantes desde
el punto de vista taxon6mico si se usan en conjunto,
para la fase de plantula o plants jovenes.
Esta variabilidad morfol6gica es discutida por
Ellen-MacDonald & Chinnappa (1988), quienes su-
gieren que 6sta se debe a una variaci6n de cariotipos.
Algunas de estas expresiones en la variaci6n proba-
blemente representan frecuencias de genes fijados en
algunas poblaciones. Sin embargo, aun no se conocen
studios de Smilax que apoyen estas hip6tesis.
Otro factor que juega un papel important son las
condiciones ambientales que varian entire los dife-
rentes microhabitats. Ferrufino (datos in6ditos) rea-
liza un studio de fenologia de cinco species de
Smilax en tres sitios de Costa Rica y concluye que la
luz y la precipitaci6n son factors que influyen en la
producci6n de hojas, flores y frutos. Ademas, observa
que los bejucos que crecen en lugares abiertos tienen
hojas mas largas y anchas en comparaci6n con las
plants que crecen en zonas sombreadas.
Huft (1994) describe S. kunthii con base en mate-
rial de Centroamerica. He identificado el material
examinado por este autor, y las colecciones de
Williams & Molina 11775, Rohweder 989, Stevens
15107 y Hammel 6054 (todos en MO) son
especimenes en floraci6n de S. domingensis. El


tamafio y el color de los frutos estan basados en
Antonio 715 (MO), identificado como S. subpu-
bescens.
En el Field Museum de Chicago se encuentra una
foto (# 10062) que al parecer es el tipo de Smilax
floribunda Kunth, recolectado en Peru por Ruiz, que
posee caracteristicas morfol6gicas de S. domingensis.
En la descripci6n, Kunth (1850) hace 6nfasis en dos
especimenes recolectados por Hartweg y Ruiz &
Pav6n en Peru. Sin embargo, Killip & Morton (1936)
hacen menci6n del esp6cimen recolectado por
Hartweg; y rectifican que el tipo de esta especie fue
recolectado en Ecuador ("Peru es un error"). Ademas,
esta sinonimia es apoyada por la descripci6n de S.
floribunda que coincide con la caracterisiticas mor-
fol6gicas de S. domingensis.

ESPECIMENES EXAMINADOS. BELICE. Corozal: 1 mi
west of northern highway on secondary road, 1 mi north of
Buena Vista, 100 ft., 23 Jun 1973 (fr), Croat 24962 (MO).
COLOMBIA. Valle: El Cairo, Cerro del Ingl6s (Cordillera
Occidental, Serrania de los Paraguas, a 1 hora en jeep de El
Cairo), 2400-2500 m, 30 dic 1986 (fr), Silverstone-Sopkin et
al. 2789 (MO). ECUADOR. Bolivar: along first 15 km of
road Chillanes-El Tambo, 01'57'S, 79'06'W, 2400 m, 18 jul
1991 (fl), van der It ** et al. 12418 (MO). Carchi: Tulcan,
Parroquia Chical, sector Gualpi medio, Reserva Indigena
Awa, sendero a San Marcos al N de la casa comunal, 0102'N,
7816'W, 1000 m, 23-27 may 1992 (fr), Tipaz et al. 1099
(MO); Cerro Golondrinas, on crest of N ridge low elfin forest,
051'30"N, 788'20"W, 2880-2950 m, 24jul 1994 (fl), Boyle
et al. 3413 (MO). Loja: Cerro Villonaco, new road Loja-La
Toma, km 24.7, turnoff toward Loja on old road, km 6,
400'03"S, 7916'30"W, 2430 m, 17 abr 1994 (fr), Jorgensen
et al. 295 (MO); Amaluza, 5-10 km ENE of the village (Pasaje
del Romerillo), 434'S, 79"23'W, 2400-2700 m, 23 set 1976
(fl), Ollgaard & Balslev 9742 (MO). COSTA RICA. Alajuela:
San Ram6n, Estaci6n Biol6gica Alberto Manuel Brenes,
Cuenca del Aranjuez, Arancibia, Fila Cidral, entrando por
Coraz6n de Jesus, 1014'30"N, 8442'00"W 1400 m, 11 oct
1997 (fr), Gonzalez 2042 (USJ); San Carlos, Penas Blancas,
1100 m, 10 jul 1985 (fr), Haber & Bello 1946 (MO); 15 km
NNW of San Ram6n by road 2.5 km N of Balsa on road to
San Lorenzo, 1011'N, 8430'W, 1050-1100 m, 24 abr 1983
(fl), Liesner & Judzzewicz 14711 (MO); Upala, Bijagua, El
Pil6n, Cerro La Carmela entire Rio Celeste y cabeceras del Rio
Chimurria, 1043'15"N, 8459'45"W, 1000 m, 11 jul 1988 (fr),
Herrera 2055 (MO); collected along the Rio Zapote about 1
km from the small town of Zapote 1045'N, 8505'W, 500 m,
5 ene 1975 (fr), Taylor 18164 (US). Cartago: Turrialba, San
Juan Norte, Montania de los Ernest, 800 m, 1 ene 1977 (fr),
Gomez-Laurito 2229 (USJ); 5.5 km S of Tapanti, 1400 m, 8
oct 1967 (fl), Lent 1394 (MO). Guanacaste: Liberia, Parque
Nacional Rinc6n de la Vieja, Cordillera de Guanacaste,


Abril2004














LANKESTERIANA


Rinc6n de la Vieja, 10'45'00"N, 85'18'00"W, 600 m, 10 mar
1996 (fr), Espinosa 1448 (INB); Liberia, Parque Nacional
Guanacaste, Estaci6n Pitilla, Sendero El Mismo, Finca La
Pasmompa, 11'02'00"N, 85'24'30"W, 700 m, 9 dic 1990 (fr),
Rios 215 (CR, INB, MO); Liberia, Parque Nacional
Guanacaste, Estaci6n Pitilla, 10'05'02"N, 84'25'40"W, 700 m,
1 abr 1991 (fl), Moraga 382 (USJ); La Chirripa ridge, 4 km
NE El Dos de Tilaran, cloud forest exposed to Atlantic trade
winds, continental divide, 10'25'N, 84'53'W, 1000 m, 8 may
1986 (fl), Haber et al. 4853 (MO); upper Rio Chiquito valley,
5 km N of Santa Elena, Atlantic slope rain forest, 10'25'N,
84'50'W, 1300 m, 13 abr 1986, Haber 4373 (MO). Heredia:
Parque Nacional Braulio Carrillo, Estaci6n Magsasay, bosque
primario y orillas de potreros, 10'24'03"N, 84'03'03"W, 200
m, 9 jul 1990 111. : et al. 140 (INB); Sarapiqui, Puerto
Viejo, Finca La Selva, the OTS Field Station on the Rio
Puerto Viejo just E of its junction with the Rio Sarapiqui, 100
m, 25 jul 1986 (fl), Wilbur 40453 (CR); Sarapiqui, Chilamate,
Finca El Bejuco, 10'27'35"N, 84'03'55"W, 75 m, 30 ene 1990
(fr), Chacon 700 (CR, MO). Lim6n: Reserva Indigena
Talamanca Sukut, desembocadura del Rio Sukut en el Rio
Ur6n, camino al sureste hacia Purisqui, 9"23'30"N,
82'58'00"W, 650 m, 7 jul 1989 (fr), Hammel et al. 17592
(MO); Parque Tortuguero, Estaci6n Cuatro Esquinas, primer
islote Laguna Tortuguero, frente a la casa-estaci6n, 10'31'N,
83'30'W, 4 m, 24 nov 1987 (fr), Robles 1316 (CR, MO);
Talamanca, Distrito Bratsi, Reserva Indigena Bribri, 1.7 km
southwest of Kivut, 6.1 km southwest of Alto Lari,
09"23'35"N, 8305'50"W, 1400-1500 m, 10 mar 1992 (fr),
Schmidt & Aguilar 644 (CR, INB, MO). Puntarenas: Coto
Brus, Parque Internacional La Amistad, Cordillera de
Talamanca, Estaci6n Altamira, Sendero Los Gigantes,
09"01'30"N, 8257'40"W, 1680 m, 14 abr 1995 (fl), Angulo
177 (INB); Coto Brus, Parque Internacional La Amistad,
Cordillera de Talamanca, Las Cruces, 0847'20"N,
8258'30"W, 1200 -1300 m, 30 jun 1995 (fr), Angulo 393
(INB); Golfito, Peninsula de Osa, Parque Nacional
Corcovado, Sendero Sirena, 828'48"N, 8335'28"W, 1 100
m, 25 mar 1997 (fr), Aguilar 5012 (INB); Fila El Tigre, SE of
Las Alturas, ca. 856'N, 8251'W, 1350-1450 m, 29 ago 1983
(fr), Davidse 24212 (CR, MO); Puntarenas, Reserva Biol6gica
Monteverde, Cordillera de Tilaran, Estaci6n Aleman's,
1017'40"N, 8445'00"W, 1000 m, 10 set (fr), Bello et al.
4045 (INB); Punta Banco, 0-200 m, 22 ago 1988 (fr),
Chavarria et al. 282 (CR, MO); Monteverde Cloud Forest
Reserve, Pacific slope, lower montane wet forest, 1020'N,
8450'W, 1500 m, 12 ene 1986 (fl), Haber 4250 (MO). San
Jose: Aserri, Zona Protectora Cerros de Escazu, Cerros
Escazu, La Carpintera, Cerro Daser, Alto Hierbabuena,
950'30"N, 8407'20"W, 2200 m, 1 abr 1995 (fl), Morales &
Bohs 3852 (CR, INB, MO); El Pizote, San Ram6n de Tres
Rios, 1500 m, 26 jun 1984 (fr), Herrera & Gomez 22861 (CR,
MO, USJ); Vasquez de Coronado Cant6n, Braulio Carrillo
National Park, along San Jose to Siquerres Hwy., along trail to
Rio Sucio, site of the Old Carrillo Station, 1009'50"N,
8357'10"W, 600-700 m, 30 ago 1996 (fr), Croat 78782 (MO);
Cerros de La Palma, 1300 m, dic 1913 (fl), Jimenez 938 (US).
EL SALVADOR. Santa Ana: Hacienda Montecristo n.


Vol. 4, N 1


Metapan, 2200 m, 27 ago 1951, Rohweder 989 (MO).
GUATEMALA. Baja Verapaz: Purulha, along highway CA
14 between El Progreso and Coban, 3 mi S Purulha, 17 mi N
of junction with Hwy, 17 to Salama and San Jer6nimo vic. km
marker 160, W of hwy, 1513'N, 9012'W, 1620-1720 m, 26
ene 1987 (fr), Croat et al. 63767 (MO). Izabal: Puerto Barrios,
en el Rio Las Escobas, camino entire Puerto Barrios y Punta de
Palma, 120 m, 10 set 1988 (fl), Martinez et al. 23657 (MO).
Pet6n: Camino para Puerto Mendez, km 129, lado sureste del
camino, 8 ene 1972 (fr), Ortiz 2182 (MO); Dolores, about 3
km se.e. in pineland, 19 ago 1961 (fl), Contreras 2722 (MO).
HONDURAS. Comayagua: In thicket near El Rinc6n, 10
miles W of Siguatepeque, 1400-1500 m, 24 jul 1936 (fr),
Yuncker et al. 6051 (MO). Francisco Morazan: Cloud forest
area in mountains above San Juancito, 2000 m, 25 mar 1948
(fl), 11775 (MO). Olancho: Montania de Chifiringo, bosque de
hoja ancha, 20 km S de Campamento, 1079 m, 6 oct 1979 (fr),
Soto 127 (MO). MEXICO. Chiapas: Acagoyagua, Escuintla,
12 ago 1947 (bo, fl), Matuda 16826 (USJ); Trinitaria, slopes
with montane rain forest Liquidambar, Magnoha, Vochysia,
east of Laguna Tzikaw, Monte Bello National Park, 1300 m,
23 ene 1973 (fr), Breedlove 32258 (MO). Veracruz: San
Andres Tuxtla, 2 km al N de la Estaci6n de Biologia Tropical
Los Tuxtlas, 1834'N y1836'N 9504'W y 9509'W, 25 set
1986 (fl), Cedillo 3682 (MO); forest near Jalapa, 4000 ft, 21
may 1899 (fl), Pringle 7780 (MO). NICARAGUA. Boaco:
Hacienda Rancho Grande, ca. 16 km al N de Comoapa,
1233'N, 8530'W, 27 dic 1984 (fr), Estrada et al. 99 (MO).
Jinotega: N slope of Volcan Yali, ca. 1315'N, 8610'W,
1200-1400 m, 25 oct 1979 (fr), Stevens et al. 15107 (MO).
Matagalpa: Camino al cerro Carlota a 2 km de la carretera al
Tuma, 1258'N, 8552'W, 1040-1100 m, 5 mar 1982 (fr),
Moreno 15632 (MO). PANAMA. Bocas del Toro: N coast of
Escudo de Veraguas Island, 905'N, 8135'2W, 5 m, 8 ago
1987 (fl), McPherson 11434 (MO). Chiriqui: Vicinity of
Fortuna Dam, along trail across valley S of lake, forest,
845'04"N, 8215'04"W, 1300-1400 m, 7 feb 1987 (fr),
McPherson 10392 (MO).


2. Smilax mollis Humb. & Bonpl. ex Willd., Sp. P1.
4: 785. 1806. TIPO: MEXICO. Veracruz: Jalapa,
Humboldt & Bonpland s. n. (holotipo, P, [IDC micro-
ficha 1440.1338.II.9). FIG. 4

Smilax aiin.urtitlora A. DC., Monogr. Phan.l: 67.
1878. TIPO: COSTA RICA. Alto de la Cruz, en
Azari, Hoffnann 575 (holotipo, B; isotipos [frag-
mentos G, US!], [foto 10052 F!]); syn. nov.
Smilax candelariae A. DC., Monogr. Phan. 1: 70.
1878. TIPO: Costa Rica. Candelaria, plant
femenina, Hoffmann s. n. (holotipo, B [foto
10054 F!]); syn. nov.
Smilax mollis var. acuminata A. DC., Monogr.
Phan. 1: 68. 1878. TIPO: Mexico. Veracruz,
Orizaba, Bourgeau 3038 (K, P [fragmento US,












FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


imagen digital US!]).
Smilax ovata Sess6 & Moc., Fl. Mexic. (ed. 2) 232.
1894. TIPO: Mexico, Sesse & Mociio s. n. (G).
Smilax gymnopoda Apt, Repert. Spec. Nov. Regni
Veg. 18: 401. 1922. TIPO: Mexico. Veracruz, in
Dickichten nahe Jalapa in einer Hohe von 1200
m, Pringle 8130 (lectotipo designado aqui, GH!;
isolectotipos, MO!, BM, BR, F, G, GH!, K, NY,
P imagen digital US!, W).
Smilax gentle Lundell, Wrightia 3(8): 163. 1966.
TIPO: Belize. Toledo Distr., between Orange
Point and Rio Moho in broken cohune ridge, 12
Abr 1952, P.H. Gentle 7648 [holotipo LL, isoti-
pos LL foto MO!, S (2 hojas)].
Smilax mollis var. hirsutior Killip & C. Morton,
Publ. Carnegie Inst. Wash. 461: 288. 1936.
Smilax hirsutior (Killip & C. Morton) C. Morton.
TIPO: Costa Rica. Cartago, Rio Turrialba, Mar
1894, J.D. Smith 4971 (holotipo US!); syn. nov.

Rizoma con engrosamientos en los nudos, sin esca-
mas, raices cilindricas, cubriendo casi todo el rizoma.
Tallos cilindricos, finamente pubescentes, a veces
glabrescentes, inermes, ocasionalmente morados
cuando estanj6venes. Hojas ovadas a lanceoladas, 7-
19 x 3.4-11 cm, 7 nervios, raramente trinervada, los
nervios primaries prominentes en el env6s, conecta-
dos por nervaduras reticuladas, conspicuas, apice
agudo, base cordada, margen entero, muy pubes-
centes las j6venes, finamente tomentosas las adults,
cartaceas a subcoriaceas, algo rugosas; peciolo 0.8-3
cm de largo, pubescente. Umbelas solitarias, rara vez
saliendo tres de la base de la rama floral; las estami-
nadas con pedunculo cilindrico, 0.5-2.5 cm, mas
largo o mas corto que el peciolo subyacente; tepalos
4-7 mm, filamentos 2-4 mm, anteras 1-1.5 mm, mas
cortas que los filamentos; las pistiladas con peduncu-
lo aplanado, 0.3-3 cm, mas largo o corto que el pecio-
lo subyacente; tepalos 3-3.5 mm. Bayas 0.5-1 cm de
diametro, anaranjadas.

DISTRIBUTION Y HABITAT. Se encuentra en bosques
humedos, montanos, premontanos, entire 0 y 2000 m
(Fig. 3). Se distribuye desde Mexico hasta Panama
(Huft 1994).

Smilax mollis se caracteriza por tallos cilindricos,
ausencia de aguijones y hojas j6venes muy pubes-


centers. En lugares abiertos sus hojas suelen ser
grandes, rugosas y casi glabras o finamente pubes-
centes, con agallas cilindricas pubescentes, peduncu-
los iguales o mas largos que el peciolo subyacente,
tepalos 3-7 mm y frutos anaranjados.
Esta especie present una alta variabilidad mor-
fol6gica, tanto vegetativa como reproductive. A con-
tinuaci6n se presentan varias observaciones:

1. Los nombres que se consideran sin6nimos presen-
tan ejemplares tipo que se diferencian por la canti-
dad de pubescencia y el tamafio de las hojas. De
Candolle (1878) sefiala que Smilax am.gltiitlorti se
encontraba mezclada en el herbario con S. tomen-
tosa; que se diferencia de 6sta por las hojas palidas
ovadas, con base laminar cordada, nervios medios
profundamente connados, consistencia menos
fire, pedunculos mas largos, botones reducidos y
anteras mutiladas. Smilax candelariae tambien
habia sido confundida en herbario con S. tomen-
tosa Kunth y S. am.rViillor'i.
De Candolle (1878) enfatiza que S. candelariae es
diferente de S. tomentosa y S. ainuctritrloi por las
semillas, aunque s61o hace menci6n de los frutos
negruzcos cuando estan secos y los pedunculos
mas cortos que los peciolos subyacentes. Ademas,
sugiere que tal vez el esp6cimen con frutos de
Jurgensen 563 (FI-W), recolectado en Mexico,
podria ser tambi6n esta especie. Huft (1994) indica
que es end6mica en Costa Rica y complete la
descripci6n con las bayas de color rojo.
2. Al examiner ejemplares de S. mollis se observa que
en la parte superior del tallo de especimenes de
herbario se encuentran pedunculos muy cortos en
comparaci6n con los peciolos, pero en las ramas vie-
jas los pedunculos son mas largos que los peciolos;
por tanto, esto forma parte de una variaci6n mor-
fol6gica. La falta de observaciones en el campo y la
poca disponibilidad de especimenes recolectados en
afios anteriores ha hecho que algunas species no
hayan sido apropiadamente descritas. Ejemplo de
ello son S. mollis var. acuminata y S. hirsutior.
3. La dioecia de Smilax ha representado un problema
en las descripciones. Smilax hirsutior y S. angusti-
flora estan descritas s61o con base en flores mas-
culinas y S. candelariae con base en flores femeni-
nas. El tipo de la ultima esta representado s61o por


Abril2004














LANKESTERIANA


C B


1.5 cm






1cm


3 cm


Figura 4. Smilax mollis Humb. & Bonpl.: A. Flor femenina, B. Flor masculina,
F. Ramajoven, G. Rama f6rtil con agallas y botones, H. Tallo y rizoma


C. Estambre, D. Frutos, E. Semillas,


Vol. 4, No 1


1. :




(r

;i
r:
,,
r':


~,, ,

k














FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


fragments de la plant. Ambas situaciones han
representado un problema en la descripci6n de
species nuevas, porque sus caracteres se han basa-
do en un solo sexo de la plant.
4. El color de los frutos se ha usado para distinguir las
species pubescentes de Smilax. Esta coloracion
del fruto quizas depend de la observaci6n del
recolector, del ambiente donde se desarrolla el
bejuco y de la variaci6n del color de las bayas a lo
largo del desarrollo.

ESPECIMENES EXAMINADOS. BELICE. Cayo: Chaa Creek,
1706'N, 8904'W, 8 dic 1992 (fr), Arvigo & Cocon 694
(MO). COSTA RICA. San Ram6n, Reserva Biol6gica Alberto
Manuel Brenes, Cordillera de Tilaran, camino de entrada a la
estaci6n, 1013'00"N, 8437'00"W, 850 m, 6 jun 1998 (fr),
Gomez-Laurito et al. 13120 (USJ); 3 1/2 km west of Fortuna,
2 km northwest of New Volcan Arenal along its sloping base,
1028'N, 8441'W, 1500 m, 5 ago 1972 (fr), Taylor & Taylor
11678 (MO); along road from San Ram6n northward through
Balsa, ca. 5.7 km N of bridge over Quebrada Volio, SW of
road, 1008'N, 8429'W, 1100-1150 m, 10 set 1979 (fr),
Stevens 14176 (MO). Cartago: Cartago, Pacayas, 1170 m, 29
jun 1952 (fr), Cordoba 168 (USJ); Turrialba, Instituto
Interamericano de Ciencias Agricolas, 600 m, 28 set 1950,
Leon 2778 (USJ); Forest on Casa de Tejas Ridge, above Rio
Gato, 947'N, 8341'W, 800 m, 15 set 1973 (fr), Lent 3606
(CR). Heredia: Sarapiqui, Puerto Viejo, Finca La Selva, the
OTS Field Station on the Rio Puerto Viejo just E of its junc-
tion with the Rio Sarapiqui, 100 m, 4 jun 1985 (fr), Jacobs et
al. 3241 (USJ); Parque Nacional Braulio Carrillo, Estaci6n El
Ceibo, sendero 100 m despu6s del puesto, en potrero de caba-
llos, 1019'40"N, 8404'50"W, 500 m, 7 nov 1992 (fl),
Ferndndez 461 (INB, MO). Guanacaste: Liberia, Parque
Nacional de Guanacaste, Estaci6n Cacao, bosque primario,
potreros y orilla de bosque, 1055'45"N, 8528'15"W, 1100 m,
3 nov 1990 (fr), Alcdzar 31 (CR); Parque Nacional
Guanacaste, La Cruz, Estaci6n Pitilla 1059'26"N,
8525'40"W, 700 m, 7 nov 1990 (fr), Moraga 152 (INB);
Tilaran, Cuenca del San Carlos, sector Lago Cote, en bosque
primario y secundario, 1034'15"N, 8454'50"W, 680 m, 12
mar 2000 (fr), Chdvez 305 (INB); P. N. Rinc6n de La Vieja,
Sector el Canal, a 1 km aguas arriba de la administraci6n,
1046'09"N, 8517'25"W, 900 m, 2 abr 1991 (fr), Rivera 1214
(INB, MO). Lim6n: Borde de Lago Dabagri, 1100 m, 4 nov
1984 (bo, fl), Gomez et al. 23139 (CR); Lim6n, Cuenca del
Estrella, Penhurst, Finca Jupiter, 943'52"N, 8255'56"W, 200
m, 18 ene 1997 (fr), Rodriguez 1912 (CR, INB, MO);
Talamanca, Reserva Indigena Kekoldi, en el camino hacia la
casa de doia Ana, 9"37'N, 8243'W, 150 m, 10 jun 1996 (fl),
Dalle & Barrantes 102 (USJ); Cerro Coronel, E of Rio
Zapote, E of new road, higher parts of hill ca 1.5 km from Rio
Colorado, 1040'N, 8340'W, 40-100 m, 13 mar 1987 (fr),
Stevens et al. 24757 (MO). Puntarenas: Coto Brus, San Vito
de Java, Estaci6n Biol6gica Las Cruces, 20 m uphill from
Trail Marker ft 12, 847'8.9"N, 8257'29.3"W, 1030 m, 8 mar


1996 (fr), Krings 254 (USJ); Garabito, Reserva Biol6gica
Carara, Valle del Tarcoles, Bijagual, alrededores de Quebrada
Maquina, bosque secundario, 9"45'00"N, 8433'50"W, 500 m,
2 jul 1990 (fr), Rojas 98 (INB); Monteverde, along road from
the Tropical Science Center to Monteverde tropical cloud for-
est, 1018'10"N, 8447'30"W, 1400 m, 14 jul 2000 (fr), Boyle
5732 (USJ); Osa, Reserva Forestal Golfo Dulce, Cuenca
Terraba-Sierpe, Bahia Chal, entrada a Chocuaco, 843'50"N,
8327'17"W, 150-175 m, 25 jun 1998 (fr), Aguilar 5453
(INB); Puntarenas, Monteverde, community near Quaker
school, 1018'N, 8448'W, 1400-1500 m, 3 jul 1991 (fl),
Haber & Zuchowski 10713 (CR, INB, MO); road 2-4 km N of
Santa Elena, forested roadsides and remnant forest stands,
1500-1600 m, 4 may 1984 (fr), Murphy & Whetstone 833
(MO); Parque Nacional Corcovado, Sirena, look out trail,
828'N, 8355'W, 1-20 m, 21 oct 1989 (fr), Kernan et al. 1300
(CR, MO); Buenos Aires, Cuenca T6rraba-Sierpe, Puesto Tres
Colinas, 907'44"N, 8303'58"W, 1940 m, 18 set 1996 (fr),
Gamboa & Picado 671 (INB, MO). San Jose: Aserri, 3 km al
S de Aserri, 1700 m, 8 feb 1977 (fr), Gomez-Laurito &
Valerto 2372 (USJ); Nordabfall der Cerros de Escazu, Alto
Tapezco, siidlich oberhalb Bebedero (oberhalb Escazu), 1600-
1740 m, 21 nov 1992 (fl), D6bbeler 5463 (CR); Perez
Zeled6n, Rio Nuevo, Reserva Forestal Los Santos, camino
entire California y Zaragoza, 9"28'10"N, 8349'20"W, 1000 m,
6 mar 2001 (fr), Quesada et al. 477 (CR); San Marcos de
Tarrazu, Estribaci6n fila San Isidro, bosques residuales en
zona muy alterada, 9"33'50"N, 8404'40"W, 1000-1100 m, 29
nov 1995 (fr), Cascante et al. 889 (CR); Zona Protectora La
Cangreja, Mastatal de Puriscal, bosque primario en las mar-
genes del Rio Negro, 9"40'55"N, 8423'38"W, 290 m, 8 nov
1992 (fr), Morales 983 (INB, MO); Reserva Biol6gica Carara,
sector Bijagual, sitio Quebrada Maquina, 9"45'00"N,
8433'50"W, 450 m, 2 nov 1990 (fr), Zzmnga & Varela 334
(CR, MO); Reserva Biol6gica Carara, Estaci6n Bijagual,
946'N, 8436'W, 500 m, 23 jul 1990 (fr), Bello 2339 (INB,
MO). GUATEMALA. Izabal: El Estro La Mina de Exmibal,
al E del Estor, 1531'N, 89"23'W, 50 m, 17 jul 1988 (fr),
Tenorto et al. 14576 (MO); Puerto Barrios, a 3 km al S de
Punta de Palma, 5 m, 9 set 1988 (fr), Martinez et al. 23627
(MO). HONDURAS. Atlantida: La Ceiba, on the mountain
slopes and coastal plains, jun a ago 1938 (bo), Yuncker et al.
8271 (MO). Col6n: 1.8 mi strip on the bank of Rio
Guaimoreto between old brigde and Laguna Guaimoreto 4.5
mi, NE of Trujillo on old road to Castilla, 1557'30"N,
8554'30"W, 20 nov 1980 (fr), Saunders 715 (MO). MEXICO.
Chiapas: Ocosingo, 6-8 km N of Ocosingo along road to
bachaj6n, 900 m, 24 set 1972 (fr), Breedlove 27955 (MO);
along highway 195 between Chiapa de Corzo and Pichucalco,
7.9 mi N of Bochil, 1703'N, 9251'W, 1990 m, 17 feb 1987
(fr), Croat & Hannon 65086 (MO). Veracruz: San Andres
Tuxtla, Estaci6n de Biologia Tropical Los Tuxtla, 18o34' y
1836'N, 95o04' y 9509'W, 160 m, 15 feb 1985 (fr), Ibarra
Manriquez & Sinaca Colin 2281 (MO). Oaxaca: Maria
Chimalapa, Arroyo Palomares, ca. 2 km al N de Santa Maria,
1655'N, 9441'W, 250 m, 8 dic 1984 (fl), Herndndez 630
(CHAPA, MO). NICARAGUA. Rio San Juan: Between Rio
Santa Cruz and Cano Santa Crucita, La Palma, 112-4'N,


Abril2004













LANKESTERIANA


8424-26'W, 40-60 m, 30 nov-2 dic 1984 (fr), Stevens 23447
(MO). Zelaya: Sector Mina Nueva America, 1345'N,
8430'W, 500 m, 22 set 1984 (fr), Ortiz 2135 (MO); Cerro
Saslaya, 20 km W of Siuna, 1100-1400 m, 5 may 1977 (fl),
Neill 1834 (MO). PANAMA. Chiriqui: Vicinity of Fortuna
Dam, along trail from highway across Rio Horito, S of reser-
voir, 845'N, 8215'W, 1100-1350 m, 7 set 1987 (fl),
McPherson 11670 (MO). Col6n: rain forest along Santa Rita
Ridge, road to Estacion Calibrar Lluvia el Agua Clara 9"22'N,
79"42-45'W, 1300 m, 26 jun 1971 (fl, fr), Webster & Dressier
16737 (MO) Panama: Road from Panamerican Highway to
Cerro Jefe, summit, 23.4 km from Panamerican Highway, 22
jun 1977 (fr), Folsom 3829 (MO); Barro Colorado Island, Gatun
Lake, 8-10 ago 1940 (fl, fr), Barlett & Lasser 16721 (MO).

3. Smilax panamensis Morong, Bull. Torrey Bot.
Club 21: 441. 1894. TIPO: PANAMA. Gatun Station,
Hayes 63 (Lectotipo, designado por Killip & C.
Morton, Publ. Carnegie Inst. Wash. 461: 275 (1936),
imagen digital NY!). FIG. 5

Smilax ramonensis Apt, Repert. Spec. Nov. Regni
Veg. 18: 405. 1922. TIPO: Costa Rica: San
Pedro, near San Ramon, 1400-1600 m, Tonduz
17723 (holotipo B; isotipos, BM, BR, CR!, frag-
mentos y foto digital, US).

Rizoma con engrosamiento tuberoso, blanco, esca-
mas cafe oscuro, raices cilindricas, a veces con esca-
mas. Tallos cilindricos, glabros, armados en la part
inferior con aguijones rectos o recurvados, robustos,
inermes en la parte superior. Hojas ovadas a lanceo-
ladas, 8-18 x 2-9 cm, 5 nervios desde la base, 2
nervios submarginales conectados por nervaduras
reticuladas, conspicuas, apice acuminado a brevicus-
pidado, base aguda, margen entero; peciolos 1-2.5
cm. Umbelas racemosas o solitarias con bricteas
prominentes, persistentes en la madurez; las estami-
nadas con pedunculo aplanado, 1-3 cm, mas largo que
el peciolo subyacente; tepalos de las flores masculi-
nas 3-4 mm, filamentos ca. 1 mm, anteras ca. 2 mm,
mis largas que los filamentos; las pistiladas con
pedunculo aplanado, 1-2 cm, mas largo que el peciolo
subyacente; t6palos 4-5 mm. Bayas 0.7-0.9 mm de
diametro, anaranjadas.

DISTRIBUCION Y HABITAT. Es un bejuco abundante en
bosques htumedos, premontanos, de 0 a 1700 m. Se
encuentra en el noroeste, centro y sur del pais (Fig.
7). Se distribuye desde Honduras hasta Panama.

NOMBRES COMUNES. Cuculmeca, cuculmeca blanca.


Smilax panamensis se caracteriza por el rizoma
tuberoso, blanco, tallos redondos con aguijones
grandes y rectos, hojas coriaceas, las hojas viejas se
tornan amarillas con manchas cafe, en las muestras de
herbario las hojas a veces suelen tornarse negras;
agallas como ampollas, de color cafe palido promi-
nentes en el haz de la hoja; el pedunculo es mas largo
que el peciolo subyacente; umbelas en racimo con
bricteas persistentes en la inflorescencia, tepalos ca.
4 mm y bayas anaranjadas.

Morong (1894) describe esta especie con tallos
inermes, ligeramente pubescentes, pedunculos y
zarcillos casi glabros y frutos negros con rojo matiza-
do. Killip & Morton (1936) sugieren que existe una
confusion en los datos originales de la publicacion de
esta especie, porque el ejemplar recolectado por
Hayes 209, con flores pistiladas y frutos, es un
esp6cimen de S. mollis y es diferente de los dos
especimenes citados (Hayes 63, 68). Estos tres
especimenes fueron reexaminados por J.B. Norton en
el Jardin Botanico de New York.
Killip & Morton (1936) aclaran que algunos
especimenes de S. spissa se encontraban identificados
como S. panamensis; aunque estas species crecen
asociadas, ambas difieren en algunas caracteristicas
importantes.

ESPECIMENES EXAMINADOS. COSTA RICA. Alajuela:
San Ram6n, Reserva Biol6gica Alberto Manuel Brenes,
Cordillera de Tilaran, camino de entrada a la estaci6n,
1013'00"N, 8437'00"W, 800-850 m, 27 ago 1995 (fr),
Gomez-Laurito & Mora 12811 (USJ); San Ram6n, 22 may
1913, Tonduz 35417 (MO); San Ram6n, Piedades Norte, 1100
m, 1 feb 1984, Khan et al. 722 (CR, MO, USJ). Cartago:
Monumento Nacional Guayabo, Cai6n del Rio Guayabo, 550
m, 1 feb 1990 (fr), Sanchez 62 (USJ). Guanacaste: 2 km al NE
de Tilaran, 880 m, 4 dic 1963 (fr), Jimenez 1343 (CR); 15 km
NNW of San Ram6n by road, 2.5 km N of Balsa on road to
San Lorenzo, 1022'N 8430'W, 1050-1100 m, 25 abr 1983
(fr), Liesner & Judziewicz 14889 (MO); San Ram6n, Cerro de
Santiago, 1100 m, 29 abr 1982 (fr), Carvajal 217 (CR, MO,
USJ); Parque Nacional Guanacaste, Estaci6n Pitilla, Sendero
Laguna, 1059'26"N, 8525'40"W, 700-1000 m, 2 ene 1991
(fr), Moraga 268 (INB, MO). Heredia: Sarapiqui, Puerto
Viejo, Estaci6n Biol6gica La Selva, 25 jun 1983 (fr), Chacon
992 (CR). Lim6n: Cordillera de Talamanca, along ridge
between Quebrada Camagre and Rio Barbilla, 1000'N,
8324.5'W, 180-480 m, 9 set 1998 (fr), Grayum et al. 8902
(INB); Parque Nacional Tortuguero, Estaci6n Agua Fria,
Sendero Agua Fria, hasta entrada Sendero Aguacate,
1026'40"N, 8334'40"W, 20 m, 1 dic 1990 (fr), Solano 245


Vol. 4, N 1












FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


'i
Si


A B


3 cm


Figura 5. Smilaxpanamensis Morong: A. Flor femenina, B. Flor masculina, C. Estambre, D. Semillas, E. Rama f6rtil con
agallas y frutos, F. Tallo y rizoma.


D

1 em


Abril2004













LANKESTERIANA


(INB). Puntarenas: Buenos Aires, Parque Internacional La
Amistad, Cordillera de Talamanca, Estaci6n Altamira,
Sendero Los Gigantes, bosque secundario, 9"01'35"N,
8300'45"W, 1250-1300 m, 8 abr 1996, Villalobos 287 (CR,
INB, MO); Coto Brus, Parque Internacional La Amistad,
Cordillera de Talamanca, Estaci6n Pittier, Aguas Calientes,
Rivera Rio Cot6n y alrededores Aguas Termales, 9"01'30"N,
8257'40"W, 1680 m, 1 feb 1995, Madrigal et al. 23 (INB);
Coto Brus, Las Alturas Biological Station, 50 m along path A,
hanging directly above path, premontane wet forest, Canopy
entirely open directly above plant, 857'12"N, 8250'10"W,
1550 m, 10 jul 1998 (fr), Boyle et al. 5627 (USJ); Golfito,
Parque Nacional Corcovado, Peninsula de Osa, Estaci6n
Sirena, Sendero Naranjos, 828'50"N, 8335'30"W, 10 m, 5
feb 1994 (bo, fl), Aguilar 3075 (CR, INB, MO); Golfito, Mata
Palo, Finca Jilva. Jimenez, 823'35"N, 8318'10"W, 200-220
m, 11 set 1991 (fr), Aguilar 403 (CR, INB, MO); Forest to the
E of hairpin ca. 1 km SE of Las Alturas de Coto Brus, on road
from San Vito, 856'N, 8250'W, 1390-1440 m, 13 jul 1985
(fr), Grayum & Hammel 5669 (MO). San Jose: Vicinity of El
General, 825 m, feb 1936 (fl); Skutch 2583 (MO); Santa Rosa
de Puriscal, Rio Negro, faldas Cerro La Cangreja, 400-700 m,
20 jun 1986, Chacon & Chacon 1949 (CR, MO, USJ).
HONDURAs. Atlantida: Thicket near Lancetilla, 90 pies, 27 jul
1934 (fr), Yuncker 4776 (MO). NICARAGUA. Zelaya: Rio Punta
Gorda, Atlanta, "La Richard" 200 m, al SE, 1132'N,
8405'W, 20 m, 13 nov 1981 (fr), Moreno & Sandino 13022
(MO); E del poblado de Nueva Atlanta, 11 34'N, 8426'W, 20
feb 1994 (bo, fl), Rueda et al. 3272 (MO); camino a la largo
del Rio Punta Gorda entire la Corriente la Guitarrona y San
Jose, 1132'N, 8445'W, 26 feb 1994 (fl), Rueda 3600 (MO).
PANAMA. Cocl6: 7 km N of Llano Grande on road to Coclesito,
in forest, 1700 ft., 8 mar 1978 (fl), Hammel 1933 (MO).
Darien: Vicinity of El Real, Rio Tuira, S of El Real, Don
Pablo Othon's pasture, footthills of Cerro Pirre, 30 jun 1959
(fr), Stern et al. 746 (MO); La Boca de Pirre, 13 oct 1967 (fr),
Bnstan 1263 (MO). Panama Barro Colorado Island, Canal
Zone, 13 ene 1939 (fl), Zetek 4319 (MO); Barro Colorado
Island, Canal Zone, Barbour Trail 350, 26 set 1968 (fr), Croat
6475 (MO).

4. Smilax spinosa Mill., Gard. Diet. ed. 8, no. 8.
1768. TIPO: MEXICO. Houston s. n. (holotipo, BM).
FIG. 6

Smilax mexicana Griseb. ex Kunth, Enum. Pl. 5:
167. 1850. TIPO: MEXICO. Veracruz; prope
Misantla, Schiede & Deppe 986 (holotipo, B;
isotipo: K, MO!).
Smilax costaricae Vatke, Linnaea 40: 223. 1876.
Smilax mexicana var. costaricae (Vatke) A. DC.
Monogr. Phan. 1: 117. 1878. TIPO: COSTA RICA:
San Jose, mayo 1857, Hoffmann 503 & 504 (sin-
tipo, B, fragments e imagen digital US!).
Smilax wagneriana A. DC., Monogr. Phan. 1: 143.
1878. TIPO: PANAMA. Chiriqui, abril 1854, AM.


Wagner 630 (M).
Smilax mazatlanensis Sess6 & Moc., P1. Nov. Hisp.
(ed. 2) 1893. TIPO: MEXICO: Guerrero:
Mazatlan. Sin recolector.
Smilax gaumeri Millsp. ex Gaumer, Field Mus.
Nat. Hist., Bot. Ser. 1(4): 357. 1898. TIPO:
MEXICO. Yucatan, Izamal, jun, G.F. Gaumer 687
(holotipo, F; isotipos, G, MO!, imagen digital
US!y NY!).
Smilax lundellii Killip & C. V. Morton, Publ.
Carnegie Inst. Wash. 461: 265 1936. TIPO:
GUATEMALA: Pet6n: recolectado en la Sabana
Zis, 3 mayo 1933, C.L. Lundell 3190 (holotipo,
US!; isotipo, MICH).
Smilax munda Killip & C. Morton, Publ. Carnegie
Inst. Wash. 461: 265, 1936. TIPO: BRITISH
HONDURAS: on the bank of Rio Grande, 23 jul
1933, W.A. Schipp 1181 (holotipo F [foto 52901
F!]; isotipos, K, MICH, MO! fragmentss US!]);
syn. nov.
Smilax luculenta Killip & C. Morton, Publ.
Carnegie Inst. Wash. 461: 289 (1936). TIPO:
HONDURAS. Atlantida: collected near Tela, in
thicket near beach, 14 Dec 1927-15 Mar 1928,
P.C. Standley 54275 (holotipo US!; isotipo F);
syn. nov.

Rizoma con engrosamiento en los nudos. Tallos
cilindricos, glabros, obtusamente angulados en la part
superior e inferior, generalmente en zigzag, armados
con fuertes aguijones, aplanados en la parte superior,
inermes en la parte inferior. Hojas ovadas a lanceo-
ladas, cartaceas, ocasionalmente algo coriaceas, 4-
12.5 x 5.5-12 cm, 5 nervios desde la base, los nervios
primaries prominentes en ambos lados conectados por
nervaduras reticuladas, conspicuas, rara vez aculeos
en el env6s, hojas j6venes ocasionalmente con man-
chas blancas o verde palidas, apice agudo, base redon-
da o aguda, margen entero; peciolos 0.4-2.7 cm de
largo. Umbelas solitarias, ocasionalmente racemosas;
las estaminadas con pedunculo aplanado, 1.5-6 mm,
mis corto que el peciolo subyacente; tepalos 2 mm,
anteras 0.5 mm, filamentos 0.7-1 mm, mas largos que
las anteras; las pistiladas con pedunculo aplanado, 2-
26 mm; tepalos ca. 2 mm. Bayas 4-7 mm de diametro,
rojas, moradas o negras.

DISTRIBUTION Y HABITAT. Es un bejuco que posee


Vol. 4, N 1













FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


1.5 cm


Figura 6. Smilax spinosa Mill. A. Frutos, B. Semillas, C. Flor masculina, D. Estambre, E. Flor femenina, F. Rama f6rtil
con flores, G. Tallo, H. Tallo y rizoma.


Abril2004













LANKESTERIANA


Figura 7. Distribuci6n geografica de Smilax panamensis
( ) y S. spinosa (A ) en Costa Rica.

una distribuci6n amplia. Se encuentra en bosques
secos, humedos y premontanos, entire 0 y 2000 m
(Fig. 7). Se distribuye desde el norte de Mexico hasta
Panama (Huft 1994).

NOMBRES COMUNES Y USOS. Zarzaparrilla, cuculmeca,
bejuco de corona. El rizoma es usado para los
rifiones, enfermedades ven6reas, como regulador
menstrual, para la limpieza despu6s del parto, flujo
blanco y fertilidad de la mujer (House et al. 1994). En
El Salvador se usa para hacer las coronas de Jesus
Nazareno, bajo el sin6nimo de S. mexicana (Choussy
1926).

Smilax spinosa se caracteriza por los tallos obtusa-
mente angulados, en zigzag, con manchas rojas
oscuras, aguijones presents, hojas con aculeos en el
env6s, hojas j6venes manchadas de color verde palido
o blancas, pedunculos iguales o mas cortos que el
peciolo subyacente, tepalos ca. 2 mm y bayas negras
o moradas.
Smilax luculenta fue descrita con base en material
vegetative. Se distingue de otras species de Centro
America por sus hojas coriaceas con base cordada,
sin aguijones, nervios prominentes, nervaduras secun-
darias oscuras y pedunculos mas cortos que los pecio-


los. Sin embargo, su amplia variabilidad morfol6gica
y su distribuci6n coinciden con las de S. spinosa, por
lo que aqui se consider sin6nimo.
La morfologia de las hojas ha sido un character dis-
cutido por muchos autores. Un bejuco puede mostrar
una amplia variabilidad en la forma de las hojas, que
depend de la posici6n de las yemas foliares, de la
edad o del grado de madurez de la hoja, hojas f6rtiles
versus esteriles y de los factors ambientales como el
suelo o la sombra (Gaskin & Berry 1998). Una
variaci6n fenotipica considerable en las estructuras
vegetativas tambien se observa en S. domingensis.

ESPECIMENES EXAMINADOS. BELICE. Cayo: Between the
Western Highway and the Sibun River, ca. 7 km west of inter-
section of Western Highway and coastal road "Manatee
Highway", 17'16'N, 88'34'W, 10-50 m, 13 jul 1995 (fl), Atha
et al. 1114 (MO). Toledo: Rio Mojo, mouth to 8 miles
upstream, 8 ago 1975 (fl), Dwyer & Coomes 12947 (MO).
COSTA RICA. Alajuela: Los Chiles, orilla del Rio Frio, ca. 2
km aguas arriba de Los Chiles, 10'01'35"N, 84'43'15"W, 40-
50 m, 18 ago 2001 (fr), Ferrufino et al. 150 (USJ); San
Ram6n, 10 km NNW of San Ram6n by road on way to San
Lorenzo, 2.5 km S of Balsa, remnant of primary forest,
1009'N, 8429'W, 1200 m, 25 abr 1983 (fl), Liesner &
Judziewicz 15005 (CR, MO); Upala, Bijagua, El Pil6n, Rio
Celeste, margen izquierda, aguas arriba a partir del puente
camino a La Laguna del Roble, 24 abr 1988 (fl), Herrera
1884 (CR); Llanura Bonita de Zarcero, 1600 m, 6 abr 1938
(fl, fr), Smith 602 (MO); Near San Ram6n on the calle Los
Angeles, 1086'N, 8427'W, 1100 m, 27 mar 1982 (fl),
Barringer et al. 2154 (MO); Monteverde Reserve, Atlantic
slope, Rio Peias Blancas valley, 960 m, 19 nov 1984 (fr),
Haber 1025 (MO). Cartago: Turrialba, Platanillo, 22 abr 1951
(fr), Leon 3355 (USJ); Turrialba, terrenos del Instituto
Interamericano de Ciencias Agricolas, 600 m, 14 oct 1949
(fl), Leon 1838 (USJ). Heredia: Barva, 1170 m, 20 dic 1940
(fl), Leon 448 (CR); Parque Nacional Braulio Carrillo,
Cant6n de Sarapiqui, Puesto El Ceibo, W of Rio Guacimo, off
trail that runs due E from Transect Trail at 730 m,
1017'27"N, 8403'38"W, 760 m, 22 abr 1994, Boyle 3145
(INB, MO). Guanacaste: Abangares, Cebadilla, 1400 m, 21
jul 1985 (fr), Haber & Bello 2250 (CR, MO); Canas, Paso
Hondo, en la berna de un canal de riego, 23 abr 1992 (fl),
Rojas s.n. (USJ); La Cruz, Parque Nacional Santa Rosa,
Peninsula de Santa Elena, Murcielago, alrededor del aeropuer-
to, 1054'10"N, 8543'50"W, 50 m, 10 set 1994 (fr), Cano 136
(CR, INB, MO); La Cruz, Santa Rosa National Park, ever-
green forest (bosque humedo), 2 km east of park headquarter,
1051'N, 8537'W, 200-300 m, 23 jun 1977 (fl), Liesner &
Lockwood 2410 (CR, MO); Liberia, Parque Nacional
Guanacaste, Estaci6n Cacao, 1055'45"N, 8528'15"W, 1100
m, 31 oct 1990 (fr), Chavez et al. 329 (INB); Parque Nacional
Guanacaste, Estaci6n Pitilla, Sendero El Mismo, Finca La
Pasmompa, 1102'00"N, 8524'30"W, 700 m, 9 dic 1990 (fl),


Vol. 4, N 1













FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


Rios 254 (CR, INB, MO). Lim6n: Parque Nacional
Tortuguero, 2 km al sur de Tortuguero, bosque inundable a la
orilla de la laguna, 10 31'N, 83 30'W, 3 m, 4 nov 1988 (fr),
Robles 2169 (CR, MO); Puerto Vargas, Parque Nacional
Cahuita, 3 set 1978 (fr), Gomez-Laurito 3953 (USJ);
Talamanca, Puerto Vargas, 1 km por el camino de entrada,
942'03"N, 82 49'06"W, 2-3 m, 24 may 1995, Gomez-Laurito
et al. 12789 (USJ). Puntarenas: Buenos Aires, Reserva
Indigena Boruca, Fila Moras, camino a Boruca, 8 59'30"N,
83 20'40"W, 800 m, 7 mar 1993 (fl), Rojas & Zuziga 172
(CR, INB, MO); Las Alturas Biological Station, about 100 m
into forest from pasture side trail, premontane wet forest,
857'05"N, 82 50'15"W, 1450 m, 9 jul 1998 (fr), Boyle &
, 5208 (CR, USJ); Peninsula de Nicoya, Curt, Pozo
Colorado Trail, on ridge toward Punta Quesera, mangroves at
Rio Curu mouth, 9 46-48'N, 84 54-58'W, 0-200 m, 30 ago
1995 (fr), Sanders et al. 17722 (CR, USJ); Puntarenas,
Cordillera de Tilaran, San Luis, por el play6n del Rio San
Luis, Monteverde, 1016'33"N, 84 47'45"W, 1100 m, 18 abr
1994 (fl), Fuentes 729 (INB); Monteverde, altos de Lindora,
Vertiente Pacifica, 10 18'N, 84 50'W, 1300 m, 7 dic 1988
(fr), Bello 579 (CR, MO); Buenos Aires, R. I. Ujarras,
Cordillera de Talamanca, Ujarras, margen izquierda de
Quebrada Dodora, camino a Rio Lori, 09 17'50"N,
83 15'30"W, 1500 m, 12 mar 1993 (fl), Ferndndez 621 (INB,
MO). San Jose: Ciudad Col6n, Mora, bosque regenerado, ca.
35 anios, 800 m, 18 feb 2000, Morales 1406 (USJ); Curridabat,
San Francisco, ene 1980 (fr), Stiles s.n. (USJ); Dota,
Cordillera de Talamanca, Madreselva, orilla de bosque,
940'05"N, 8357'22"W, 2500-2600 m, 24 ago 1996 (fr),
Gomez-Laurito 12877 (USJ); Mora, Tabarcia, Alto de Vargas,
borde de bosque, 920 m, 22 abr 1963 (fl), Jimenez 662 (CR);
Zona Protectora Cerros de Turrubares, Las Delicias, Sitio
Quebrada Pozo Azul, 9 44'00"N, 84 30'40"W, 300 m, 29 oct
1991 (fr), Zuziga 525 (USJ). EL SALVADOR. Ahuachapan: San
Francisco Menendez, El Corozo, Mariposario, zona baja Los
Peralta", 13 49'N, 89 59'W, 380 m, 14 abr 2000 (fl), Rosales
589 (MO). San Miguel: Volcan Conchagua, 1316'35"N,
8748'50"W, 400 m, 31 ene 1998 (fr), Monro et al. 2142
(MO). GUATEMALA. Izabal: Rio Dulce, 1 m, 27 jul 1988 (bo,
fl), Martinez et al. 23108 (MO). Peten: Forest edge at oficina
de "Cerro Cauhui", 26 abr 1986 (fl), Walker 1284 (MO).
HONDURAS. Atlantida: La Ceiba, on the mountain slopes and
coastal plains, 4 ago, 1938 (fl, fr), Yuncker et al. 8812 (MO)
Francisco Morazan: Quebrada La Orejona, lado E de la
UNAH, 1000 m, 23 abr 1982 (fl), Belibasis 197 (MO).
MEXICO. Campeche: Champot6n, carretera Champot6n-
Ulumal, Rio Champot6n donde lo cruza el puente entire El
Zapotal y Ulumal, 0.5-1 km al S de El Zapotal, 1916'55"N,
90 36'50"W, 0-50 m, 6 jun 1997 (fl), Carnevall et al. 4489
(MO). Oaxaca: Chiltepec, 13 m, 24 abr 1967 (fl), Martinez
1376 (MO). NICARAGUA. Chontales: 5.6 km S of La
Libertad W slope of Cerro El Gallo, ca. 12 10'N, 85 10'W,
440-480 m, 7 jun 1980 (fl, fr), Stevens et al. 17504 (MO).
Granada: Laguna de Apoyo Babilonia", 11 55'N, 86 04'W,
40-80 m, 30 may 1981 (fl), Moreno & Henrich 890 (MO).
Matagalpa: Behind La Selva Negra Hotel, slopes of Cerro
Picacho, near the border with depto Jinotega, 1300'N,


85 55'W, 1200-1540 m, 23-25 may 1985 (fl), Davidse et al.
30425 (MO). PANAMA. Chiriqui: km 4.6 on Volcancito road
W of Boquete, 4600 ft., 14 may 1971 (fl), Proctor 31874
(MO). Los Santos: Guayabo, a place several miles W of
Tonosi, 1 mar 1963 (bo, fl), Stern et al. 1899 (MO). Panama:
Barra Colorado Island, Canal Zone, end of Peia Blanca
Peninsula, central cove, 10 may 1968 (fl), Croat 5449 (MO);
Barra del Colorado, N side, between town and ocean beach,
10 47'N, 83 35'W, 0-2 m, 26 ene 1986 (fr), Stevens 24097
(MO); margin of Laguna de atras, between Barra del Colorado
and the month of the Rio San Juan, 10 48' y 10 52'N, 83 37'
y 83 38'W, 5 m, 21 set 1986 (fl), Davidse & Herrera 31519
(MO). Veraguas: Pasture, fencerow and roadside just S of
Santa Fe, ca. 450 m, 17 nov 1973 (fr), Nee 8013 (MO).


5. Smilax spissa Killip & C. Morton, Publ. Carnegie
Inst. Wash. 461: 273. 1936. TIPO: COSTA RICA. Entre
La Muerte y Division, 19 ene 1891. H. Pittier 3470
(holotipo, US!). FIG. 8

Rizoma tuberoso, rojo. Tallos cilindricos, glabros,
armados en la parte inferior con aguijones robustos,
inerme en la parte superior. Hojas oblongas a lanceo-
ladas, cartaceas 7-22 x 3-9 cm, 5 nervios desde la
base, a veces trinervada, los nervios primaries exter-
nos submarginales, algo prominentes en el env6s,
conectados por nervaduras paralelas, apice acumina-
do a cuspidado, base aguda, margen entero; peciolos
1-2 cm de largo. Umbelas solitarias; las estaminadas
con pedunculo subcilindrico, 2-4.5 cm, igual o mas
largo que el peciolo subyacente; tepalos 5-6 mm, fila-
mentos 1-1.5 mm, anteras 1.5-2 mm, mas largos que
los filamentos; las pistiladas con pedunculo subcilin-
drico, 1.5-2.5 cm, mas largo que el peciolo subya-
cente; tepalos ca. 4 mm. Bayas 7-12 mm de diametro,
rojas.

DISTRIBUTION Y HABITAT. Se encuentra en bosques
humedos del Pacifico Central y Pacifico Sur del pais,
entire 0 y 900 m (Fig. 9). Se distribuye en Costa Rica
y Panama.

NOMBRES COMUNES. Cuculmeca, cuculmeca roja.

Smilax spissa se caracteriza por el rizoma tuberoso,
tallos cilindricos con aguijones pequefios, hojas con 5
nervios desde la base conectados por nervaduras para-
lelas, pedunculo mas largo que el peciolo subyacente,
tepalos ca. 4 mm y bayas rojas.
Killip & Morton (1936) anotan que esta especie ha
sido confundida con S. panamensis, pero ambas
tienen caracteristicas importantes que las distinguen.


Abril2004













LANKESTERIANA


3 cm


Figura 8. Smilax spissa Killip & C. Morton. A. Flor femenina, B. Flor masculina, C. Estambre, D. Semillas, E. Rama f6r-
til con frutos, F. Tallo y rizoma.


Vol. 4, N 1













FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


Figura 9. Distribuci6n geografica de Smilax spissa ( ) y
S. subpubescens ( ) en Costa Rica.

Smilax spissa tambien ha sido confundida con S. sub-
pubescens por los pedunculos en relaci6n a los pecio-
los, y con S. domingensis por las bayas rojas. En los
herbarios de Costa Rica, Panama y MO se encuentran
en su mayoria especimenes con botones florales, fru-
tos maduros, o rara vez flores abiertas. Todavia es
necesario recolectar ejemplares con flores de ambos
sexos, para observer un mayor numero de muestras.

ESPECIMENES EXAMINADOS. COSTA RICA. Puntarenas:
Cordillera de Talamanca, trail between headwater on the Rio
Bella Vista and Sitio Cot6n (Cotonsito) on the Rio Cot6n,
949'N-957'N, 8246'W-8249'W, 1800-2200 m, 11 mar
1984 (fr), Davidse 25524 (CR, MO); Foothills of the
Cordillera de Talamanca, Sitio Coto Brus, ca. 859'N,
8246'W, 1800-1900 m, 3 set 1983 (fr), Davidse 24516 (CR,
MO); Punta Catedral, ca. 7 km SE of Quepos, 9"22.5'N,
8409'W, 20-70 m, 20 ago 1985 (fr), Grayum & Sleeper 5900
(CR, MO); Golfito, Parque Nacional Corcovado, Peninsula de
Osa, Bonanza, 831'30"N, 8325'40"W, 200-300 m, 5 mar
1997 (bo), Azofelfa 256 (INB); Puntarenas, Punta Banco, 0-
200 m, 22 ago 1988 (fr), Chavarria et al. 259 (USJ); Reserva
Biol6gica Carara, Lomas Pizote, sendero a Bijagual,
947'10"N, 8435'10"W, 300 m, 8 dic 1989 (fr), Jimenez &
Zuiga 761 (INB, USJ); Reserva Forestal Golfo Dulce,
Aguabuena, Sector Cuenca oeste, 842'20"N, 8331'30"W,
50-150 m, 22 oct 1991 (fr), Aguilar 600 (CR, MO); Osa, Faja
Costeia de la Bahia de Coronado, Uvita, camino a San
Josecito, paralelo a Rio Morete (Rio Higuer6n en el mapa),


911'30"N, 8345'25"W, 100 m, Agumlar et al. 1533 (INB,
12 MO). San Jose: Puriscal, Zona Protectora La Cangreja,
Cuenca del Tulin, Falda Sur, Fila Cangreja, 9"42'10"N,
8422'25"W, 650 m, 7 feb 1997 (bo), Jimenez 2229 (INB);
Tarrazu, San Lorenzo, camino entire Cerro Pito y Cerro Toro,
rumbo a Quepos, 917'54"N, 8346'20"W, 600-700 m, 26
may 1998 (fr), Valverde 972 (CR, USJ); Western part of
Montanias Jamaica, ca. 3 km NE of Bijagual de Turrubares,
Carara Reserve, 9"45.5'N, 8433'W, 500-600 m, 7 ago 1985
(fr), Grayum et al. 5843 (CR, MO). PANAMA. Cocl: Between
Continental Divide above El Cope and El Petroso sawmill and
10 the Rio Blanco to the N a 5 hr hike, 838'N, 8036'W, 1400
ft., 13 dic 1980 (fr), ,. et al. 2398 (MO); Los Pedregales,
ridge between Rio Blanco del Norte and Rio Cano Sucio,
ridge eventually leads to Cerro Tife and Continental Divide,
844'N, 8140'W, 500 m, 22 feb 1982 (bo), Knapp & Dressier
3811 (MO). Panama: Barro Colorado Island, Shannon Trail
700, 5 jul 1971 (fr), Croat 15260 (MO). San Blas:
Nusagandi, trail from camp NW to a Quebrada, 919'N,
7815'W, 300 m, 31 jul 1984 (fr), Nevers & Leon 3592 (MO).


6. Smilax subpubescens A. DC. in A. DC. & C. DC.,
Monogr. Phan. 1: 69. 1878. TIPO: MEXICO. Bourgeau
2578 (holotipo, P, foto 40299 F!). FIG. 10

Smilax calocardia Standl., Publ. Field Mus. Nat.
Hist., Bot. Ser. 22(1): 7. 1940. TIPO: PANAMA.
Chiriqui: Volcan de Chiriqui, alt. 2250 m, ago
1938, M.E. Davidson 953 (holotipo, F; isotipo,
MO!).
Smilax rufa Lundell, Contr. Univ. Michigan Herb.
7: 4. 1942. TIPO: MiXIco. Chiapas, cerca del
Porvenir, 3200 m, 6 jul 1941, Matuda 4591
(holotipo, MICH; isotipo, LL).
Smilax venosa Lundell, Wrightia 3(8): 165, f. 56.
1966. TIPO: MXIxco. Chiapas: Pinabeto, cerca
de Montozintla, alt. 2585 m, 7 may 1945, Matuda
5426 (holotipo: LL, foto 61375 F!).

Rizoma con engrosamiento en los nudos. Tallos
obtusamente cuadrangulares, inermes, rojo-tomen-
tosos, glabros con la edad o a veces persistentemente
tomentosos. Hojas ovadas, laminas glabras en el haz,
rojo-tomentosas en el env6s y las vainas; glabras con
la edad o raramente con pubescencia persistent,
cartaceas a subcoriaceas, 10-16 x 5.5-10.5 cm, 5-7
nervios desde la base, los nervios primaries promi-
nentes en el env6s, el par exterior submarginal,
conectados por nervaduras reticuladas, conspicuas;
apice acuminado, base cordada, redonda o truncada,
margen entero; peciolos 1.5-5 cm de largo. Umbelas
solitarias; las estaminadas con pedunculo aplanado,


A& A



3 m
tA






30 0 30 60 km


i I


Abril2004














LANKESTERIANA


Ag


I'.


C~ B'


1.5 cm


E cm
1 cm


3 cm


Figura 10. Smilax subpubescens A. DC. A. Flor femenina, B. Flor masculina, C. Estambre, D. Frutos, E. Semillas, F.
Rama f6rtil con flores, G. Tricomas de la base del peciolo, H. Tallo y rizoma.


Vol. 4, N 1













FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


1.3-4 cm, generalmente mas corto que el peciolo sub-
yacente, ocasionalmente pubescente cerca de la base;
tepalos 4-6 mm, filamentos 2.5-3 mm, anteras ca. 2
mm, mas cortas que los filamentos; las pistiladas con
pedunculo aplanado, 1.5-5 cm, mas corto o mas largo
que el peciolo subyacente; t6palos 3-4 mm. Bayas 5-7
mm, anaranjadas.

DISTRIBUCION Y HABITAT. Se halla en bosques hime-
dos montanos y bosques nublados, entire 1300 y 3000
m (Fig. 9). Se distribute desde Mexico hasta Panama.

NOMBRES COMMUNES Y USOS. Bejuco canasta. El tallo
se usa para hacer canastos y amarres.

Smilax subpubescens se caracteriza por los tallos
cilindricos sin aguijones, con pubescencia tomentosa
roja en las parties j6venes, entrenudos y base del
peciolo, glabros en la madurez, hojas ovadas a lan-
ceoladas, glabras, con base cordada, tepalos ca. 4
mm, pedinculos iguales o mas largos que el peciolo
subyacente y bayas anaranjado brillante. Es un beju-
co que crece en bosques nublados a elevaciones
altas.
Los especimenes glabros de esta especie han sido
confundidos con S. domingensis, S. panamensis y S.
spissa. Killip & Morton (1936) mencionan que S.
tomentosa Kunth es una especie de Sudamerica, rela-
cionada con esta especie, que se diferencia por la
presencia de 3 estaminodios en las flores pistiladas y
las hojas densamente pubescentes. Sin embargo, es
una especie muy cercana a S. mollis y es probable que
no sea distinta a 6sta.
Tambi6n De Candolle (1878) describe S. subpubes-
cens con pequefios aguijones en el tallo. En su
revision taxon6mica, Killip & Morton (1936) afirman
que el tipo y otros especimenes examinados no pre-
sentan aguijones, por lo que se espera no encontrar
aguijones en S. subpubescens.

ESPECIMENES EXAMINADOS. COSTA RICA. Alajuela:
Grecia, Bosque del Nino, Reserva Forestal de Grecia, 1600-
1800 m, 18 mar 1987 (fl), Umaha & Gomez 163 (CR);
Reserva Forestal El Chayote, orilla de camino, 2000 m, 29 set
1992 (fr), Sanchez et al. 250 (USJ); San Carlos, Fila Volcan
Viejo, 1800-2000 m, 10'15'N, 84'18'W, 13 nov 1986 (fr),
Gomez-Laurito 11248 (USJ); entire el crater y la Laguna Fria
del Volcan Poas, en bosquecillo intrincado, 2600 m, 13 ago
1964 (fl), Jimenez 2267 (CR, MO). Cartago: Paraiso, P. N.
Tapanti, Valle del Reventaz6n, 09"43'35"N, 83'46'28"W,
1450 m, 31 mar 1995 (fr), Morales & Bohs 3828 (INB, MO).


Guanacaste: Abangares, 5 km N Monteverde at Rio Negro on
road to Finca San Bosco, Atlantic slope, 10'22'N, 84'49'W,
1300 m, 2 feb 1989 (fr), Haber & Zuchowski 9067 (CR, MO);
Liberia, Parque Nacional Rinc6n de la Vieja, Cordillera de
Guanacaste, Rio Blanco, Estaci6n Las Pailas, 10'46'40"N,
85'21'05"W, 800 m, 27 nov 1992 (fr), Cano et al. 29 (INB).
Heredia: Parque Nacional Braulio Carrillo, Estaci6n Barva,
bosque primario y potreros, 10'07'22"N, 84'07'15"W, 2500
m, 20 jun 1990 (fl), Varela 63 (CR, INB, MO); Sarapiqui
road, Catarata Los Angeles, 1400 m, 8 oct 1969 (fr), Schnell
1082 (MO); Barva, Parque Nacional Braulio Carrillo,Volcin
Barva, 10'07'20"N, 84'06'00"W, 2600 m, 7 ago 1989 (fl),
Rivera 29 (INB, MO); Cerros de Zurqui, northeast of San
Isidro, 2000-2400 m, 3 mar 1926 (fl), Standley & Valerio
50770 (US). Lim6n: Cordillera de Talamanca, atlantic slope,
Kamuk massif, ridge between the Rio Tararia and the NE most
Kamuk paramo, 9'15'-9'16'N, 82'59'W, 2400-2900 m, 17 set
1984 (fl), Davidse & Herrera 29262 (MO). Puntarenas: Coto
Brus, Zona Protectora Las Tablas, Cuenca T6rraba-Sierpe,
Sitio Tablas, bosque primario, 8'57'03"N, 82'44'38"W, 1850
m, 25 jul 1997 (fl), Navarro 766 (INB); Reserva Biol6gica
Monteverde, Pacific slope, road from field station to continen-
tal divide and La Ventana, 10'18'N, 84'47'W, 1500-1600 m,
11 jun 1992 (fl), Haber & Stevenson 11202 (INB). San Jose:
Dota, Cordillera de Talamanca, La Cima de Copey de Santa
Maria de Dota, 940'35"N, 83'55'00"W, 1000 m, 7 jun 1989
(fl), Chavarria 402 (CR, INB, MO); La Palma, dic 1919,
Jimenez 1189 (CR); Perez Zeled6n, Parque Internacional La
Amistad, Cordillera de Talamanca, entire las nacientes de las
Quebradas Barranca y Rio Blanco, Finca San Carlos,
931'47"N, 8335'30"W, 2350 m, 5 abr 1995 (fl), Aguilar &
Garrote 3852 (CR, INB, MO); Southwest slope of Cerro
Francisco, along the road from Santa Maria de Dota to El
Empalme, 1 km southeast of Jardin, 2150 m, 21 may 1991 (fr),
Grant & Ramirez 9101518 (CR, US); Vasquez Coronado,
Parque Nacional Braulio Carrillo, trail from highway at La
Ventana to Bajo La Hondura, 1004'N, 8359'W, 1100-1300
m, 4 set 1990 (fr), Solomon 19164 (CR, MO); Morales 1328
(INB, MO); Moravia, San Jer6nimo, Bajo La Hondura, 1100-
1300 m, 24 may 1976 (fl), Utley & Utley 5001 (MO);
Alajuelita, Z. P. Cerros de Escazu, Cerros Escazu-La
Carpintera, 0951'55"N, 8408'05"W, 1850-2000 m, 17 ago
1995 (fl), Morales & Ramirez 4752 (INB, MO); La Palma,
1600 m, 3 feb 1924 (fr), Standley 33154 (US). GUATEMALA.
Quiche: Nebaj, on Chunama, low forest about 13 km N on
Cotzal Road, 6000 ft., 1 jul 1964 (fl), Contreras 5143 (MO);
Mountain slopes SE of Nebaj along road to El Boquer6n,
7000-8000 ft., 10 ago 1964 (fl, fr), Proctor 25467 (MO).
HONDURAS. Francisco Morazan: Cerro La Tigra, near
Tegucigalpa, 12 may 1973 (fl), Clewell 3996 (MO); Cerro de
Uyuca, near Zamorano, pine brake, 5000-5400 ft., 1 jul 1962
(fl), Webster et al. 11876 (MO); forest near Rancho Quemado,
San Juancito mountains, 2200 m, 10 abr 1954 (bo), Williams
& Williams 18902 (US). Olancho: Along Rio Olancho, on
road between San Francisco de la Paz and Gualaco, 13.6 mi
SW of Gualaco, 1500'N, 8607'W, 1300 m, 6 feb 1987 (fr),
Croat & Hannon 64219 (MO). Ocotepeque: Bel6n Gualcho,
Cordillera de Celaque, Cruz Alata 3 mi N of Bel6n Gualcho


Abril2004














LANKESTERIANA


Ag


I'.


C~ B'


1.5 cm


E cm
1 cm


3 cm


Figura 10. Smilax subpubescens A. DC. A. Flor femenina, B. Flor masculina, C. Estambre, D. Frutos, E. Semillas, F.
Rama f6rtil con flores, G. Tricomas de la base del peciolo, H. Tallo y rizoma.


Vol. 4, N 1













FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


B 2nu1


"DOP

1cm


















F









3 cm


,, c


Figura 11. Smilax vanilliodora Apt. A. Flor femenina, B. Flor masculina, C. Estambre, D. Semillas, E. Rama vegetativa
con frutos, F. Tallo y rizoma.


Abril2004


3
r

'5;













LANKESTERIANA


1. La presencia y la ausencia de alas en los tallos y
los distintos tamafios de las anteras, en compara-
ci6n con los filamentos, son caracteres que muchos
autores han usado para distinguir S. vanilliodora y
S. chiriquensis. Los especimenes Gentle 6702 y
Sandino 4751 amboss en MO), que Huft (1994)
trata en S. regelii, son plants masculinas con
anteras no bien desarrolladas. En el material
revisado en Costa Rica se encuentran anteras mas
cortas o largas que los filamentos en una sola
muestra.
2. El color de los frutos varia a lo largo del desarrollo
de la maduraci6n. En Costa Rica la mayoria de los
especimenes de S. vanilliodora recolectados pre-
sentan frutos rojos y ocasionalmente son rojos a
purpura. En cambio, en los especimenes de S.
chiriquensis de Panama son de color rojo o negro.
3. En la literature ambos sin6nimos han sido descritos
con caracteres geograficamente restringidos. Asi,
S. chiriquensis ha sido tradicionalmente considera-
da como una especie end6mica de Panama y S.
vanilliodora endemica de Costa Rica.
4. Killip & Morton (1936) described la variedad S.
regelii var. albida y la distinguen de S. regelii var.
regelii (excluida aqui, ver adelante) por las bayas


Figura 12. Distribuci6n geografica de Smilax vanilliodora
( 0 ) en Costa Rica.


blancas y mencionan que solamente se conoce por
el especimen tipo (Standley 53257, US), que mues-
tra tallos cuadrados con alas poco prominentes,
hojas con base cordada y pedunculos mas largos
que el peciolo subyacente, caracteres que coinciden
con la descripci6n de S. vanilliodora.

ESPECIMENES EXAMINADOS. COSTA RICA. Alajuela:
Eastern slopes of Volcan Miravalles, west of Bijagua, near the
Rio Zapote, 10'44'N, 85'5'W, ca. 600 m, 11-12 feb 1982 (fl),
Burger et al. 11728 (CR); San Carlos, Cuenca del San Carlos,
ca. 7 km NE Boca Tapada, Lagarto Lodge, 10'41'10"N,
84'10'50"W, 90 m, 27 jul 1996, Hammel 20351 (INB); San
Ram6n, Reserva Biol6gica Alberto Manuel Brenes, Cordillera
de Tilaran, sendero de entrada a la estaci6n, 10'13'00"N,
84'57'00"W, 850 m, 16 mar 1996 (fr), Gomez-Laurito et al.
12847 (USJ); Reserva Biol6gica Monteverde, Rio Peias
Blancas Valley, area near Refugio Aleman, 10 18'N, 84'45'W,
900-1100 m, 28 feb 1992 (bo, fl), Haber et al. 11297 (INB).
Cartago: Tapanti, Forest on ridge between Quebrada Casa
Blanca and road to Transito, 9"47'N, 83'47'W, ca. 1400 m, 10
ago 1984 (fr), Grayum & Jacobs 3728 (CR, MO); Turrialba,
Monumento Nacional Guayabo, Santa Teresita, sobre los Rios
Guayabo, Lajas y Torito, 9'57'50"N, 83'41'30"W, 700-1800
m, 8 may 1992 (fr), Rivera 1684 (CR); Turrialba,
Interamerican Institute of Agricultural Sciences, feb 1950 (bo,
fl), Leon 2277 (USJ); Turrialba, Monumento Nacional
Guayabo, 600 m, 1 feb 1900 (fr), Sanchez 53 (USJ).
Guanacaste: Liberia, Parque Nacional Guanacaste, Cordillera
de Guanacaste, Estaci6n Cacao, Sendero casa de Fran,
1055'45"N, 8528'15"W, 1100 m, 8 feb 1995 (bo, fl), Picado
43 (CR, INB, MO); Liberia, Parque Nacional Guanacaste,
Cordillera de Guanacaste, Estaci6n Cacao, Sendero Arenales,
bosque primario, 1055'43"N, 8528'10"W, 1100 m, 9 feb 1995
(fr), Avla 38 (INB); Rio Chiquito de Tilaran, Rio Negro valley,
Atlantic slope, lower montane wet forest, 1022'N 8452'W,
1400 m, 30 jul 1986 (fr), Haber ex Bello 5858 (MO). Heredia:
S base of Cerros Sardinal, Chilamate de Sarapiqui (N side of
Rio Sarapiqui), 1027.5'N, 8404'W, 80-110 m, 4jul 1985 (fr),
Grayum & Hammel 5545 (MO); Parque Nacional Braulio
Carrillo, Los Llanos de Quesada, aluvi6n del Rio Sucio, bosque
muy humedo tropical, 450 m, 11 feb 1984 (fl), Gomez et al.
21018 (CR); Sarapiqui, Puerto Viejo, Finca La Selva, the OTS
Field Station on the Rio Puerto Viejo just E of its junction with
the Rio Sarapiqui, Sendero Ribereho, bluffs above the Rio
Sarapiqui, 100 m, 5 jun 1985 (fr), Jacobs 3251 (USJ). Lim6n:
Lim6n, El Progreso, entire Cerro Muchilla y Cerro Avioneta,
Fila Matama, siguiendo la fila y los flancos, Valle de la
Estrella, 9"47'40"N, 8306'30"W, 850 m, 8 abr 1989 (bo, fl),
Herrera & Madrigal 2554 (CR, INB, MO); Pococi, R. N. F. S.
Barra del Colorado, Llanura de Tortuguero, Sector Corosi,
1035'40"N, 8345'00"W, 100 m, 8 dic 1990 (fr), Rojas 185
(CR); Talamanca, Bratsi, Amubri, Alto Lari, Kivut, 924'15"N,
8305'15"W, 1300 m, 7 mar 1992 (bo, fl), Herrera 5211 (INB).
Puntarenas: About 2 km southeast of Monteverde, on the
Pacific watershed, pasture, forest edges, and montane ever-
green cloud forest (lower montane wet forest and lower mon-


Vol. 4, N 1













FERRTFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


tane rain forest zones), 1018'N, 84 48'W, 1400 m, 18-21 mar
1973 (fl), Burger & Gentry 8799 (CR, F); Cerro Pando, ridges
above the Rio Cot6n and Rio Negro, Southern Puntarenas
Prov, 8"55'N, 82"45'W, 1000-1800 m, 19-21 feb 1982 (fl),
Barringer & Gomez 1618 (CR); Coto Brus, Fila Cruces, Las
Cruces Biological Station, "Melissa Meadow" reforestation
area, 1000 m, forest edge, 8 mar 2001 (fr), Werner 226 (USJ);
Puntarenas, Cordillera de Tilaran, Monteverde, San Gerardo
Biological Station, aging second growth forest premontane wet
forest, 10 17'0"N, 84 48'00"W, 900 m, 8 mar 1995 (fl),
Penneys 214 (CR, INB, MO); Parque Nacional Corcovado,
ridge above Rio Claro, 8 28'N, 83 35'W, 0-100 m, 24 nov
1981 (fr), Knapp & Mallet 2198 (MO); Cant6n de Puntarenas,
Monteverde, Pacific slope, lower montane wet forest, upper
community, Campbell farm, 10 18'N, 84 48'W, 1500 m, 30jul
1991 (fr), Haber & Zuchowski 10788 (CR, MO).
Puntarenas/Alajuela: Evergreen cloud forest and wet wind-gap
formations (lower montane and premontane rain forest life
zone) on and near the Continental Divide about 2 to 5 km east
and southeast of Monteverde, 10 18'N, 84 46'W, 1580-1700
m, 17 oct 1978 (fl), Antonio 743 (CR). San Jose: Acosta, Zona
Protectora Cerros de Escazu, Cerros Escazu, La Carpintera,
Palmichal, Rio Tabarcia, Salvaje, sendero a Cerro Cedral,
951'02"N, 84 09'52"W, 1500-1800 m, 25 feb 1995 (fr),
Morales 3524 (INB); Mora, Zona Protectora El Rodeo, bosque
humedo premontano, bosques de la Universidad para La Paz,
954'00"N, 84 16'00"W, 950-1000 m, 16 set 1996 (fr),
Cascante 1167 (CR); Moravia, Bajo de la Hondura, 1200 m, 8
jun 1977 (fr), Gomez-Laurito & Bermuidez 2848 (USJ).
GUATEMALA. Peten: La Cumbre, in low forest, east of km 138,
bordering village, 29 set 1966 (fr), Contreras 6283 (MO);
Cansis, in low forest in corozal, west of Cadenas Road, 13 oct
1966 (fr), Contreras 6418 (MO). HONDURAS. Atlantida:
Lancetilla Valley, near Tela, 20-600 m, 6 dec 1927-20 mar
1928 (fr), .r,,,, 52745 (US). Col6n: Trujillo, howler site,
along Rio Selen 7 miles E Trujillo, 19 may 1980, Saunders 285
(MO). MEXIco. Chiapas: 5 km al E de Raudales, 130 m, 6 abr
1966 (fl), Quintero 3474 (MO); San Crist6bal de Las Casas,
Santa Cruz en San Filipe, 15 nov 1986 (fr), Mendez & de Lopez
9488 (MO). Veracruz: San Andres Tuxtla, 2 km al N de la
Estaci6n de Biologia Tropical Los Tuxtlas, 18o34' y 18 36'N,
95 04' y 95 09'W, 25 set 1986 (fr), Cedillo 3683 (MO).
NICARAGUA. Rio San Juan: Entre el pueblo de San Juan del
Norte Nuevo y la casa de Ram6n Castillo viajando por el Canlo
San Juanillo, 10 55'N, 83 49'W, 0-100 m, 7jul 1994, Rueda et
al. 1833 (MO). Zelaya: El Zapote, 40 km al NE de Nueva
Guinea, camino al NE de San Martin, 11 49'N, 84 23'W, 130-
150 m, 26 feb 1984 (bo, fl), Sandino 4751 (MO); Calo
Montecristo, al E del campamento German Pomares, 11 36'N,
83 52'W, 60-90 m, 8 feb 1982 (fr), Moreno 15156 (MO).
PANAMA. Chiriqui: Vicinity of Fortuna Dam, along trail across
valley south of lake forest, 8 45'4"N, 82 15'4"W, 1300-1400
m, 7 feb 1987 (fr), McPherson 10400 (MO); Bugaba, Santa
Clara, Hartmann's Finca, montane forest with distinct dry sea-
son, 08 50'N 82 44'W, 1300 m, 26 feb 1985 (fl), van der 1 ..
& Herrera 7112, 7114 (MO). Panama: 14 km N of
Panamerican Highway on El Llano to Carti Road under
canopy, 29 ene 1977 (bo, fl), Folsom & Collns 1518 (MO).


TAXON EXCLUIDO

Smilax regelii Killip & C. Morton var. regelii, Publ.
Carnegie Inst. Wash. 461(12): 272. 1936. TIPO:
isolectotipo probablemente de "Smilax grandifolia"
Regel, ex Horto Bot. Petropolitano" (GH!).

Smilax grandifolia fue descrita por Regel (1856)
con base en una plant del Jardin Botanico de San
Petersburgo, cuya semilla era originaria de Brasil y
fue enviada por Riedel. El tipo no fue encontrado en
el Herbario LE de San Petersburgo (Leningrado),
Rusia (Andreata 1997). De Candolle (1878) comenta
que esta plant fue cultivada en 1875 en el Jardin
Botanico de Munich con un nombre falso y de origen
desconocido. Andreata (1997) examine las colec-
ciones del Herbario M (Munich), donde hall cinco
especimenes con various nombres, numerous y dife-
rentes fechas.
Ella consider que el material cultivado en Munich
probablemente fue enviado por Riedel, pero se con-
sidera dudoso. Ademas, podria ser de la Amazonia,
donde Riedel estuvo en 1928 (Urban 1906). En el
Field Museum de Chicago (F) se encuentra una foto
(# 25119) procedente del Herbario de Ginebra que, al
parecer, corresponde a S. grandifolia. Andreata
(1997) situa a S. grandifolia como sinonimo de S.
longifolia y asigna un lectotipo del Herbario de Kew
(K), que es un isotipo de LE.
Killip & Morton (1936) tratan a S. grandifolia
Regel como sinonimo de S. regelii basados en la
descripci6n hecha por De Candolle (1878), asi como
en el especimen del Gray Herbarium (GH), identifica-
do como S. grandifolia Regel. Tanto Killip & Morton
como Huft (1994) sugieren que este especimen es
probablemente el material tipo de S. grandifolia.
Al examiner el material de S. longifolia, de Brasil,
muestra tallos con dos hileras de aguijones en cada
angulo, por lo que parece ser una especie diferente a
S. vanilliodora.


AGRADECIMIENTOS. Este studio es part de una tesis de
maestria en la Escuela de Biologia de la Universidad de
Costa Rica, con una beca del Servicio Aleman de
Intercambio Acad6mico (DAAD) otorgada a la autora.
Otras instituciones que hicieron possible esta investigation
son el Centro Agron6mico Tropical de Investigaci6n y
Ensefianza (CATIE) y el Instituto Tecnol6gico de Costa
Rica sede en San Carlos; ademas la Finca Coope San Juan


Abril2004













LANKESTERIANA


y el Jardin Agroecol6gico Bougainvillea, con apoyo
econ6mico y logistico. El Jardin Botanico de Missouri, a
trav6s de una beca Elizabeth Bascom, permiti6 la revision
de literature y de especimenes tipo.


LITERATURE CITADA

Andreata, R.H.P. 1979. Smilax spicata Vell. (Smilaca-
ceae). Considera9ces taxonomicas. Rodriguesia 31:
105-115.
Andreata, R.H.P. 1980. Smilax Linnaeus (Smilacaceae).
Ensaio para uma revisao taxonomica das esp6cies
brasileiras. Arch. Jar. Bot. Rio de Janeiro 24: 179-301.
Andreata, R.H.P. 1982. Smilax L. (Smilacaceae). Esp6cies
brasileiras. II. S. cissoides Mart. ex Griseb. Descricao
da flor masculina, nova ocorrencia e novo sin6nimo.
Cadernos Pesq. 2, S6r. Bot. 49: 49-54.
Andreata, R.H.P. 1984a. Smilax L. (Smilacaceae).
Esp6cies brasileiras. I. S. longifolia Richard; localizagao
e classificagao dos tipos e seus sin6nimos. Rodriguesia
36: 45-50.
Andreata, R.H.P. 1991. Smilacaceae. In: F. de Barros, M.
M.R.F. de Melo, S.A.C. Chiea, M. Kirizawa, M.G.L.
Wanderley & S.L. Jung-Mendacolli (eds.). Flora
fanerogamica da Ilha do Cardoso. Caracterizagao geral
da vegetagao e listagem das esp6cies ocorrentes. Sao
Paulo. Institute de Botinica 1: 170-171.
Andreata, R.H.P. 1995. Smilacaceae. In: B. Stannard (ed.).
Flora of Pico das Almas. Royal Botanic Gardens, Kew.
p. 770-772.
Andreata, R.H.P. 1996. Smilacaceae. In: M. P. M. Lima &
R.R. Guedes-Bruni (eds.). Reserva Ecol6gica de Maca6
de Cima, Nova Friburgo, RJ: Aspectos floristicos das
esp6cies vasculares. Jardim Botanico do Rio de Janeiro,
Rio de Janeiro, Brasil. p. 433-440.
Andreata, R.H.P. 1997. Revisao das esp6cies brasileiras do
genero Smilax Linnaeus (Smilacaceae). Pesquisas, Bot.
47: 1-243.
Andreata, R.H.P. & J. Cowley. 1987. Smilacaceae. In:
A.M. Giulietti, N.L. Menezes, J.R. Pirani, M. Meguro
& M.G.L. Wanderley. Flora da Serra do Cip6, Minas
Gerais: Caracterizagao e lista das esp6cies. Bol. Bot.
Univ. Sao Paulo 9: 132.
Andreata, R.H.P. & T.S. Pereira. 1990. Morfologia das
plantulas de algumas esp6cies de Smilax. Pesquisas Bot.
41: 7-24.
Andreata, R.H.P. & M.G.L. Wanderley. 1984b. 195-
Smilacaceae. In: Flora fanerogamica do Parque
Estadual das Fontes do Ipiranga (Sao Paulo, Brasil).
Hoehnea 11: 114-118.
Apt, F.W. 1922. Beitraige zur Kenntnis der mittel-
amerikanischen Smilaceen und Sarsaparilldrogen. II.
Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 18: 407, 416.


Arber, A. 1920. Tendrils of Smilax. Bot. Gaz. 69: 438-422.
Arveiller, R. 1985. Notes D'Etymologie et De Lexique.
Revue de Lingistique Romane 49:131-134.
Baillon, H. 1894. Smilacaceae. In: Histoire des plants.
Paris, Librairie Hachette 12: 430-433, 530-531.
Bentham, G. & J.D. Hooker. 1880. Liliaceae. In: Genera
Plantarum. London, Lovell Reeve & Co. 3: 751, 763-
764.
Brown, R. 1810. Smilacearum. In: Prodromus Florae
Novae Hollandiae. London. p. 292.
Burger, W.C. 1991. Estaci6n Biol6gica de la Reserva
Forestal de San Ramon. In: R. Ortiz (ed.). Memoria de
Investigaci6n, Reserva Forestal de San Ram6n.San
Ramon, Sede de Occidente, Universidad de Costa Rica.
p. 11.
Chase, M.W., D.E. Soltis, R.G. Olmstead, D. Morgan,
D.H. Les, B.D. Mishler, M.R. Duvall, R.A. Price, H.G.
Hills, Y. Qiu, K.A. Kron, J.H. Rettig, E. Conti, J.D.
Palmer, J.R. Manhart, K.J. Sytsma, H.J. Michaels, W.J.
Kress, K.G. Karol, W.D. Clark, M. Hedr6n, B.S. Gaut,
R K. Jansen, K. Kim, C.F. Wimpee, J.F. Smith, G.R.
Furnier, S.H. Strauss, Q. Xiang, G.M. Plunkett, P.S.
Soltis, S.M. Swensen, S.E. Williams, P.A. Gadek, C.J.
Quinn, L.E. Eguiarte, E. Golenberg, G.H. Learn jr.,
S.W. Graham, S.C.H. Barrett, S. Dayanandan & V.A.
Albert. 1993. Phylogenetics of seed plants: an analysis
of nucleotide sequences from the plastid gene rbcL.
Ann. Missouri Bot. Gard. 80: 528-580.
Chase, M.W., M.R. Duvall, H.G. Hills, J.G. Conran, A.V.
Cox, L.E. Eguiarte, J. Hartwell, M.F. Fay, L.R.
Caddick, K.M. Cameron & S. Hoot. 1995a. Molecular
phylogenetics of Lilianae. In: P.J. Rudall, P.J. Cribb,
D.F. Cutler & C.J. Humphries (eds.). Monocotyledons:
systematics and evolution. Royal Botanic Garden, Kew.
p. 109-137.
Chase, M.W., D.W. Stevenson, P. Wilkin & P.J. Rudall.
1995b. Monocot systematics: a combined analysis. In:
P.J. Rudall, P.J. Cribb, D.F. Cutler & C.J. Humphries
(eds.). Monocotyledons: systematics and evolution.
Royal Botanic Garden, Kew. p. 685-730
Choussy, F. 1926. Flora salvadorefia. Publicaci6n del
Ministerio de Instrucci6n Publica de la Republica de El
Salvador. Tomo I: p 1.
Clos, D. 1857. Les vrilles des Smilax nifolioles ni stipule.
Bull. Soc. Bot. Fr. 4: 984-987.
Cronquist, A. 1968. The evolution and classification of
flowering plants. Boston, Houghton Mifflin.
Cronquist, A. 1981. An integrated system of classification
of flowering plants. Columbia University Press, New
York.
Dahlgren, R. & H. Clifford. 1982. The monocotyledons: A
comparative study. London, Academic Press.
Dahlgren, R., H. Clifford & P. Yeo. 1985. The families of


Vol. 4, N 1












FERRUFINO & GOMEZ-LAURITO Smilax en Costa Rica


B 2nu1


"DOP

1cm

















F








3 cm


3I


Figura 11. Smilax vanilliodora Apt. A. Flor femenina, B. Flor masculina, C. Estambre, D. Semillas, E. Rama vegetativa
con frutos, F. Tallo y rizoma.


Abril2004













LANKESTERIANA


1. La presencia y la ausencia de alas en los tallos y
los distintos tamafios de las anteras, en compara-
ci6n con los filamentos, son caracteres que muchos
autores han usado para distinguir S. vanilliodora y
S. chiriquensis. Los especimenes Gentle 6702 y
Sandino 4751 amboss en MO), que Huft (1994)
trata en S. regelii, son plants masculinas con
anteras no bien desarrolladas. En el material
revisado en Costa Rica se encuentran anteras mas
cortas o largas que los filamentos en una sola
muestra.
2. El color de los frutos varia a lo largo del desarrollo
de la maduraci6n. En Costa Rica la mayoria de los
especimenes de S. vanilliodora recolectados pre-
sentan frutos rojos y ocasionalmente son rojos a
purpura. En cambio, en los especimenes de S.
chiriquensis de Panama son de color rojo o negro.
3. En la literature ambos sin6nimos han sido descritos
con caracteres geograficamente restringidos. Asi,
S. chiriquensis ha sido tradicionalmente considera-
da como una especie end6mica de Panama y S.
vanilliodora endemica de Costa Rica.
4. Killip & Morton (1936) described la variedad S.
regelii var. albida y la distinguen de S. regelii var.
regelii (excluida aqui, ver adelante) por las bayas


Figura 12. Distribuci6n geografica de Smilax vanilliodora
( 0 ) en Costa Rica.


blancas y mencionan que solamente se conoce por
el especimen tipo (Standley 53257, US), que mues-
tra tallos cuadrados con alas poco prominentes,
hojas con base cordada y pedunculos mas largos
que el peciolo subyacente, caracteres que coinciden
con la descripci6n de S. vanilliodora.

ESPECIMENES EXAMINADOS. COSTA RICA. Alajuela:
Eastern slopes of Volcan Miravalles, west of Bijagua, near the
Rio Zapote, 10'44'N, 85'5'W, ca. 600 m, 11-12 feb 1982 (fl),
Burger et al. 11728 (CR); San Carlos, Cuenca del San Carlos,
ca. 7 km NE Boca Tapada, Lagarto Lodge, 10'41'10"N,
84'10'50"W, 90 m, 27 jul 1996, Hammel 20351 (INB); San
Ram6n, Reserva Biol6gica Alberto Manuel Brenes, Cordillera
de Tilaran, sendero de entrada a la estaci6n, 10'13'00"N,
84'57'00"W, 850 m, 16 mar 1996 (fr), Gomez-Laurito et al.
12847 (USJ); Reserva Biol6gica Monteverde, Rio Peias
Blancas Valley, area near Refugio Aleman, 10 18'N, 84'45'W,
900-1100 m, 28 feb 1992 (bo, fl), Haber et al. 11297 (INB).
Cartago: Tapanti, Forest on ridge between Quebrada Casa
Blanca and road to Transito, 9"47'N, 83'47'W, ca. 1400 m, 10
ago 1984 (fr), Grayum & Jacobs 3728 (CR, MO); Turrialba,
Monumento Nacional Guayabo, Santa Teresita, sobre los Rios
Guayabo, Lajas y Torito, 9'57'50"N, 83'41'30"W, 700-1800
m, 8 may 1992 (fr), Rivera 1684 (CR); Turrialba,
Interamerican Institute of Agricultural Sciences, feb 1950 (bo,
fl), Leon 2277 (USJ); Turrialba, Monumento Nacional
Guayabo, 600 m, 1 feb 1900 (fr), Sanchez 53 (USJ).
Guanacaste: Liberia, Parque Nacional Guanacaste, Cordillera
de Guanacaste, Estaci6n Cacao, Sendero casa de Fran,
1055'45"N, 8528'15"W, 1100 m, 8 feb 1995 (bo, fl), Picado
43 (CR, INB, MO); Liberia, Parque Nacional Guanacaste,
Cordillera de Guanacaste, Estaci6n Cacao, Sendero Arenales,
bosque primario, 1055'43"N, 8528'10"W, 1100 m, 9 feb 1995
(fr), Avla 38 (INB); Rio Chiquito de Tilaran, Rio Negro valley,
Atlantic slope, lower montane wet forest, 1022'N 8452'W,
1400 m, 30 jul 1986 (fr), Haber ex Bello 5858 (MO). Heredia:
S base of Cerros Sardinal, Chilamate de Sarapiqui (N side of
Rio Sarapiqui), 1027.5'N, 8404'W, 80-110 m, 4jul 1985 (fr),
Grayum & Hammel 5545 (MO); Parque Nacional Braulio
Carrillo, Los Llanos de Quesada, aluvi6n del Rio Sucio, bosque
muy humedo tropical, 450 m, 11 feb 1984 (fl), Gomez et al.
21018 (CR); Sarapiqui, Puerto Viejo, Finca La Selva, the OTS
Field Station on the Rio Puerto Viejo just E of its junction with
the Rio Sarapiqui, Sendero Ribereho, bluffs above the Rio
Sarapiqui, 100 m, 5 jun 1985 (fr), Jacobs 3251 (USJ). Lim6n:
Lim6n, El Progreso, entire Cerro Muchilla y Cerro Avioneta,
Fila Matama, siguiendo la fila y los flancos, Valle de la
Estrella, 9"47'40"N, 8306'30"W, 850 m, 8 abr 1989 (bo, fl),
Herrera & Madrigal 2554 (CR, INB, MO); Pococi, R. N. F. S.
Barra del Colorado, Llanura de Tortuguero, Sector Corosi,
1035'40"N, 8345'00"W, 100 m, 8 dic 1990 (fr), Rojas 185
(CR); Talamanca, Bratsi, Amubri, Alto Lari, Kivut, 924'15"N,
8305'15"W, 1300 m, 7 mar 1992 (bo, fl), Herrera 5211 (INB).
Puntarenas: About 2 km southeast of Monteverde, on the
Pacific watershed, pasture, forest edges, and montane ever-
green cloud forest (lower montane wet forest and lower mon-


Vol. 4, N 1












IANKESTERIANA 4(1) 37-45 2004


TIPOS DE ORQUIDACEAS BRENESIANAS, DESCRITAS POR
R. SCHLECHTER, EN EL HERBARIO NATIONAL DE COSTA RICA


SILVIA LOBO C.

Herbario Nacional de Costa Rica (CR), Museo Nacional de Costa Rica
Apdo. postal 749-1000 San Jose, Costa Rica, A.C. museohn@racsa.co.cr



ABSTRACT. This note informs about the presence of seven Brenesian orchid types, described by R.
Schlechter, in the Herbario Nacional de Costa Rica (CR) type collection, whose existence was unknown.

RESUMEN. Esta nota revela la existencia, en el Herbario Nacional de Costa Rica (CR), de siete tipos de
orquideas brenesianas descritas por R. Schlechter, que no habian sido comunicados previamente.

PALABRAS CLAVE / KEY WORDS: Type specimens, Orchidaceae, orchids, Herbario Nacional de Costa Rica
(CR), R. Schlechter. A.M. Brenes.


La revision de los tipos de las orquideas de R.
Schlechter, realizada por K. Barringer (1986), incluye
89 de los 92 especimenes tipo recolectados por
Alberto M. Brenes. Debido a la destrucci6n de
muchos de los holotipos en el bombardeo de Berlin
en 1943 y a lo complicado de la numeraci6n de las
muestras de A.M. Brenes (L.D. Gomez, citado por
Barringer 1986), en ese moment no fue possible
encontrar todos los ejemplares nombrados por
Schlechter (1923); por esa raz6n, algunas de las tipifi-
caciones fueron basadas en la colecci6n de dibujos
que se encuentra en el Oakes Ames Orchid
Herbarium (AMES).

Durante la revision y actualizaci6n de la colec-
ci6n de ejemplares tipo depositados en el Herbario
Nacional de Costa Rica (CR), se hallaron siete
ejemplares de orquideas recolectados por A.M.
Brenes, que correspondent a duplicados de los tipos
incluidos en la lista de Barringer (1986), pero que
no fueron mencionados como tipos por dicho
autor. Esta nota tiene como fin informar a la
comunidad cientifica la existencia en CR de
dichos tipos, ya que algunos constituyen el unico
duplicado conocido hasta ahora. De cada ejemplar
se indica el nombre original, la cita de la publi-
caci6n original, la categoria del tipo asignada por
Barringer (1986), el pais, el nombre y el numero
de recolecta, el numero de registro en CR y un
apartado de observaciones sobre la condici6n gen-
eral del ejemplar.


Epidendrum modestiflorum Schltr., Repert. Spec.
Nov. Regni Veg. Beih. 19: 213. 1923. ISOLEC-
TOTIPO: Costa Rica, A.M. Brenes 128 (CR
25822). FIG. 1.
OBSERVACIONES: El especimen es est6ril; no
obstante, la parte vegetativa esta en buenas condi-
ciones.

Epidendrum ramonianum Schltr., Repert. Spec.
Nov. Regni Veg. Beih. 19: 217. 1923. ISOLEC-
TOTIPO: Costa Rica, A.M. Brenes 101 (CR
25820). FIG. 2.
OBSERVACIONES: El ejemplar es f6rtil y esta en
buenas condiciones.

Epidendrum serricardium Schltr., Repert. Spec.
Nov. Regni Veg. Beih. 19: 218. 1923. ISOLEC-
TOTIPO: Costa Rica, A.M. Brenes 254 (CR
33908). FIG. 3.
OBSERVACIONES: El esp6cimen cuenta con pocas
flores y su estado general es regular. Este nombre
se consider sin6nimo de E. vincentinun Lindl.
(Pupulin 2002).

Hexadesmia rigidipes Schltr., Repert. Spec. Nov.
Regni Veg. Beih. 19: 206. 1923. ISOLECTOTIPO:
Costa Rica, A.M. Brenes 145 (CR 25876). FIG. 4.
OBSERVACIONES: El esp6cimen es f6rtil; no
obstante, su condici6n es regular. Este nombre
se consider sin6nimo de I., !l, l, ,ir lindeni-
ana (A. Rich. & Gal.) L. O. Williams (Pupulin
2002).














LANKESTERIANA


WHERaI d Ib ASOCUYON MDCANA DE ORWIMOUIL A C.



Deanaink Eric /4bpaa3


Figura 1: Isolectotipo de Epiti,le in iiiii ,etll1, ritiir Schltr.


kEG


MUSEO NATIONAL DE COSTA RICA
HERBARIO NATIONAL
I-, 11 1 /


- At


Vol. 4, N 1


'"'


/



k.


IUY.jYLL
L~Yjrru
i-.'
----~---
---- ~- ~









LOBo Tipos de orquidaceas brenesianas


HIM ft IM OOC IO IOAUu OHIJ OIOMU. A. C
rpa 4l6L-dAt9 S l / 1 1v,- s t A


of*&


-t


Figura 2: Isolectotipo de Epidendrum ramonianum Schltr.


Abril2004













LANKESTERIANA


IIERBARIO NACIONAl, D, COT RIIA RI(CR)
ORCIHIDACEAK AlfW, Manu l fIucr 2M
Epldendrum vicenlnum .lndl,
DeI,: Lankin griana V. 4; 2fW

lRBAMlO d Is ASOC MClof EAICU Of EOWA, A. C



Mmfr.Ut~ E& Kip f, Z- /4j



MUSEO NATIONAL DE COSTA RICA
HERBARIO NACIONAL
.r.. .4P.. ... ..Irb,9,f2,P4 ffrb. ErnnnsJ



OISH ('M. 0D6Z, '"04

Son mn '18 S* RaciaPryr, do LaJ1lI)
t';1, Vi.- ergng,
NOV


Figura 3: Isolectotipo de Epidendrum serricardium Schltr.

Maxillaria acutifolia Schltr., Repert. Spec. Nov.
Regni Veg Beih. 19: 229. 1923. ISONEOTIPO:
Costa Rica, A.M. Brenes 173(504) (CR 25964).
FIG. 5.
OBSERVACIONES: El ejemplar es fertil y se halla en
buenas condiciones. Este nombre se consider
sin6nimo de M. angustissima Ames, F.T. Hubb. &
C. Schweinf. (Pupulin 2002).


Pleurothallis ramonensis Schltr., Repert. Spec. Nov.
Regni Veg. Beih. 19: 193. 1923. ISOLECTOTIPO:
Costa Rica, A.M. Brenes 88 (CR 26195). FIG. 6.
OBSERVACIONES: Este ejemplar no se encuentra en
buenas condiciones y posee una unica flor que esta
separada de la plant. Este nombre se consider
sin6nimo de Stelis alajuelensis Pridgeon & M. W.
Chase (Pupulin 2002).


Vol. 4, N 1











Abril 2004 LoBo Tipos de orquidaceas brenesianas 41


T PO




Figura 4: Isolectotipo de Hexadesmia rigidipes Schltr.


.~St~L~O~
i r;twr~ellS'OL





42 LANKESTERIANA Vol. 4, N 1


I3


Figura 5: Isoneotipo de Maxillaria acutifolia Schltr.












LOBo Tipos de orquidaceas brenesianas









^-s. if^'H^ ^ -^ .-^~


..............


. --,


- IERB aRIO t
^7sT


.L -


CI.i nTourothallis renaim8i 3bhlaehte-


AIt. Plaoa. as so cn otoa j
= .ad~ Js 9a ~o


Figura 6: Isolectotipo de Pleurothallis ramonensis Schltr.


Abril2004


MUSEO NATIONAL DE COSTA RICA
HERBARIO NATIONAL
No- P _I faa Herb, Drenes


.u


ol


i P













44 LANKESTERIANA Vol. 4, N 1


t 2I'


'\-


S.., b.
.. .. I'

I .AiSEO. NA'CINAL E CUO1
0. 1 ,ERBARL~ Q NACIOrl
, fo I t -


Figura 7: Isolectotipo de Sobralia neglecta Schltr.


18 ~t


.5~ ~













LOBo Tipos de orquidaceas brenesianas


Sobralia neglecta Schltr., Repert. Spec. Nov. Regni
Veg. Beih. 19: 161. 1923. ISOLECTOTIPO: Costa
Rica, A.M. Brenes 279 (CR 26282). FIG. 7.
OBSERVACIONES: El especimen esta en una condi-
ci6n regular y posee una unica flor separada del
resto del material.

AGRADECIMIENTOS. Deseo agradecer al Dr. Carlos O.
Morales (USJ) por sus valiosas observaciones y contribu-
ciones a este manuscrito.


LITERATURE CITADA
Barringer, K. 1986. Typification of Schlechter's Costa
Rican Orchidaceae. I. Types collected by A. Brenes.
Fieldiana, Bot. n.s. 17: 1-24.
Pupulin, F. 2002. Catalogo revisado y anotado de las
Orchidaceae de Costa Rica. Lankesteriana 4: 1-88.
Schlechter, R. 1923. Beitraige zur Orchideenkunde von
Zentralamerika. II. Additamenta ad Orchideologiam
Costaricensem. Orchidaceae Brenesianae. Repert. Spec.
Nov. Regni Veg. Beih. 19: 158-269.


Abril2004















LANKESTERIANA 4(1) 47-56 2004


NOTES ON THE CARIBBEAN ORCHID FLORA. V.
NEW SPECIES, COMBINATIONS AND RECORDS

JAMES D. ACKERMAN

Department of Biology, University of Puerto Rico, PO Box 23360 San Juan, PR 00931-3360, USA
ackerman@upracd.upr.clu.edu


ABSTRACT. Three species of Orchidaceae are described as new to science: a Telipogon and a Lankesterella
from the Dominican Republic and an Encyclia from Cuba. Telipogon niri is based on material collected by
Donald Dod from the Cordillera Central A rare species, T. niri was previously recognized as Stellilabium
minritllorum (Kraenzl.) Garay, a distinct species from Central America. The generic name has changed due
to unequivocal molecular evidence offered by Norris Williams, and the specific epithet honors Dr. Mark
Nir, an avid student of Caribbean orchids. Lankesterella glandula is also based on material collected by Dod
from the Cordillera Central. Thus far known only from the type collection, it is the second representative of
the genus in Hispaniola. Encyclia monteverdensis is described from 19th century Charles Wright collections
from Monte Verde, Cuba. The combination, Dendrophylaxjilitonvni' (Sw.) Carlsward & Whitten, suffers as
a later homonym and is replaced by the next available name in the new combination Dendrophylax mon-
teverdi (Rchb. f.) Ackerman & Nir. Cyclopogon miradorensis Schltr. is reported for the island of Dominica;
Cranichis ricartii Ackerman is noted for the island of Guadeloupe; Cranichis ovata Wickstr. and Psilochilus
macrophyllus (Lindl.) Ames are noted for Montserrat; and Trinidad is another locality for C. ovata. In addi-
tion, Eurystyles domingensis Dod and two Malaxis species are added to the Cuban flora: M. apiculata Dod
and M. hispaniolae (Schltr.) L.O. Williams.

RESUMEN. Tres species de Orchidaceae se described como nuevas para la ciencia: un Telipogon y una
Lankesterella de Republica Dominicana y una Encyclia de Cuba. Telipogon niri se basa en material recolec-
tado por Donald Dod en la Cordillera Central. Una especie rara, T. niri habia sido determinada como
Stellilabium minutitlorun (Kraenzl.) Garay, una especie distinta de Centro America. El nombre del g6nero
ha cambiado debido a la evidencia molecular inequivoca presentada por Norris Williams, y el epiteto especi-
fico honra al Dr. Mark Nir, un avido estudioso de las orquideas del Caribe. Lankesterella glandula se basa
tambi6n en material recolectado por Dod en la Cordillera Central. Hasta ahora se conoce solamente el ejem-
plar tipo, y es el segundo representante del g6nero en la Isla Espafola. Encyclia monteverdensis se describe
de ejemplares de Charles Wright recolectados en el siglo XIX en Monte Verde, Cuba. La combinacion
Dendrophylaxjilitlonui (Sw.) Carlsward & Whitten es un hom6nimo posterior y se reemplaza por el pr6xi-
mo nombre disponible en la nueva combinaci6n Dendrophylax monteverdi (Rchb. f.) Ackerman & Nir.
Cyclopogon miradorensis Schltr. se registra en la isla Dominica; Cranichis ricartii Ackerman en la isla
Guadalupe; Cranichis ovata Wickstr. y Psilochilus macrophyllus (Lindl.) Ames en Montserrat, y Trinidad
es otra localidad de C. ovata. Ademas, Eurystyles domingensis Dod y dos species de Malaxis se afiaden a la
flora de Cuba: M. apiculata Dod y M. hispaniolae (Schltr.) L.O. Williams.
PALABRAS CLAVE / KEY WORDS: Orchidaceae, Orchid Flora, Encyclia, Lankesterella, Stellilabium, Telipogon,
Cuba, Dominican Republic, Greater Antilles, Lesser Antilles


The sole species of Telipogon from the Caribbean the lack of good material makes taxonomic determi-
was discovered by Donald Dod in the Dominican nations difficult. Thus, S. miniuillori has been the
Republic and identified by Leslie Garay as generally accepted name for the Dominican plants,
Stellilabium minuiitlorim, (Kraenzl.) Garay, a species although Nir (2000) noted some differences between
whose type hails from Costa Rica. Dressler (1999) the type (Costa Rica, Endres s.n., W) and the Dod
pointed out that S. minutitlorim, has been one of the collections.
most widely used names in Central America encom- After studying specimens myself, and comparing
passing plants that might be different species, though them to the illustration of the Endres collection












LANKESTERIANA


r2 m! m Y D 1
1 mm






ram, 1c






-' A ''r
3mm m

w,

SF F


Figure 1. Telipogon niri Ackerman. A. Plant habit. B. Plant habit, lower half. C. Plant habit, upper half. D. Perianth,
clockwise from top: dorsal sepal, petal, lateral sepal, lateral sepal, petal. E. Labellum and column, front view.
F. Labellum and column, lateral view. G. Anther and pollinarium. Based on Liogier 13512 (NY) collected in the
Dominican Republic. Illustrated by Bobbi Angell.


(AMES!) and a photographic slide of a Costa Rican
plant shown to me by R. L. Dressier, I have conclud-
ed that the Dominican specimens are quite different
from S. minrtillorumn. Furthermore, the molecular
systematics of Telipogon alliance by Williams et al.
(in prep.) clearly shows that at least this group of
Stellilabium is embedded in Telipogon, making the
latter genus the appropriate taxon for this species.

Telipogon niri Ackerman, sp. nov.
TYPE: DOMINICAN REPUBLIC. Bonao, Casabito,
Sept. 1968, A.H. Liogier 13512 (= Dod 168) (holo-
type NY!). FIG. 1

Rhachidi alata, labello hastato-ovato hispido ad
basim breviter lobato, columnae trilobulatae lobulis
lateralibus simplicisetibus, medio hispido.

Plants epiphytic, less than 10 cm tall. Roots few,


fasciculate, thick for size of the plant, to 4 cm long, 1-
2.5 mm diam. Stems rhizomatous, short, 2-4 mm
long, covered by persistent leaf bases. Leaves 1-2,
coriaceous, elliptic, cuspidate, acute, 4.5-5 mm long,
2 mm wide. Inflorescences erect; scape ancipitous,
triquetrous, intemodes 5-10 mm long, bracts abruptly
divergent, ovate, acute, 1-2 mm long; racemes ancipi-
tous, sparsely 2- to 4-flowered; floral bracts similar to
scape bracts. Flowers minute, erect; pedicel slender, 2
mm long; ovary ellipsoid, prominently ribbed, 2.5
mm long; sepals greenish, 1-nerved, glabrous, entire,
dorsal sepal concave, upper margins inrolled, ovate,
acute to obtuse, 2 mm long, 1 mm wide, lateral sepals
with upper margins slightly inrolled, broadly ovate,
obtuse, slightly cuspidate, 1.75 mm long, 1.25 mm
wide; petals greenish, 1-nerved, minutely ciliate,
elliptic-oblanceolate, asymmetrically acute, 2 mm
long, 0.75 mm wide; lip reddish to cinnamon brown,


Vol. 4, N 1












ACKERMAN Notes on the Caribbean orchid flora. V


hispid adaxially, short-hastate, the basal lobes spread-
ing, not extending beyond the base of the column,
ovate, acute, 1.5 mm long, 1.3 mm wide; column
pubescent, short, 0.9 mm long, lateral lobes ca. 0.5
mm long, arching above stigmatic cavity with simple
apical bristles, median lobe hispidulous. Fruits on
slender pedicels 1.8-2 mm long; capsules prominently
ribbed, ellipsoid to subglobose, 1.8-5 mm long, to 3
mm diam.

The molecular systematics work of Williams et al.
(in prep.) included T. niri. Their results show that the
species is allied to T. ;....... i~ l. ..,, Kraenzl. and other
Central American species distinguished by a ribbon-
like inflorescence rachis, trilobed column, fleshy stig-
ma, and an adnate labellum (Dressler's Stellilabium
sect. Taeniorhachis).
Telipogon niri differs from T. ; nr...... l ... by hav-
ing simple bristles on the lateral lobes of the column,
and stubby lateral basal lobes of the labellum. On the
other hand, T. .n...... ; l.-.. has stellate bristles and the
labellum has long basal lobes that flank the column
nearly to the height of the anther. Furthermore, the
general labellum shape of T. niri is more ovate than
broadly oblong as in T. ; ......ni. ....
The type collection carries two collectors, Alain
Liogier and Donald Dod. Dod's name and number is
handwritten by Dod whereas Liogier's is typed on the
label. When Liogier was at the Jardin Botanico
Nacional "Rafael Moscoso" in Santo Domingo, it was
his practice to put his own numbers on Dod's collec-
tions because Dod had not yet done so himself (Dod,
pers. comm.).

DISTRIBUTION: Dominican Republic: Prov. Monsefior
Nouel, Cordillera Central.

ECOLOGY: Plants are epiphytes on trees overhanging
rivers in wet montane, broadleaf forests at about
1200-1250 m. Fruit set is good; the flowers are per-
haps autogamous. Plants are quite rare. I had visited
the original collection site of this plant with Donald
Dod in 1995 but we failed to find any specimens.

ETYMOLOGY: The specific epithet honors Dr. Mark
Nir, a successful Dermatologist whose thick skin has
been bitten by the orchid bug, causing him to suffer a
severe case of the fever. Delirious, he undertook and
completed the first comprehensive treatment of the


Caribbean orchid flora since Cogniaux's Symbolae
Antillanae and has helped me in numerous ways in
my efforts to publish the Orchidaceae treatment for
the Flora of the Greater Antilles.

Lankesterella glandula Ackerman, sp. nov.

TYPE: DOMINICAN REPUBLIC. La Harme [sic] above
San Jose de Ocoa on branches of old trees in virgin
forest, alt. 2200 m, 23 Jan 1976, D. Dod s.n. (holo-
type SEL!). FIG. 2

I, ... .,,i.,. floris solae, scapo sepalisque glan-
dulosis, vixfolia superantibus, labelli epichilo ovato,
acutato.

Plants small, caespitose epiphytes. Roots few, fas-
ciculate, fleshy, villous, 10 mm long, 1.5 mm diam.
Stems abbreviated, concealed by roots and leaf bases.
Leaves 10, in a basal rosette, sessile to broadly petio-
late; petioles when present to 4 mm long; blades
membranaceous, ciliolate, lanceolate, elliptical or
oblanceolate, acute to acuminate, 12-17 mm long, 4-6
mm wide. Inflorescences slender, single-flowered;
scape glandular, extending beyond the leaves, to 17
mm long, 0.2 mm diam. below, inflating to 0.5 mm
just below the flower; floral bract irregularly crenu-
late-ciliate, ovate, caudate, 7.5 mm long, 4-4.5 mm
wide, dorsal mid rib sparsely glandular pubescent.
Flowers large for size of plant; ovary sessile, stout, 2
mm long; dorsal sepal adaxially glandular, condupli-
cate, 1-nerved, narrowly oblong, acute to acuminate,
6-8.5 mm long, 1.2-1.5 mm wide, lateral sepals
broadly attached to column foot, basally connate,
forming a gibbose, mentum 1 mm deep, 1-nerved,
lanceolate, acuminate, 7-9 mm long to tip of mentum,
1.2-1.5 mm wide; petals free, glabrous, entire, 3-
nerved, somewhat obliquely oblanceolate, acuminate,
6 mm long, 1.2 mm wide; lip basally concave and
adnate to the column foot, glabrous, entire, pandurate,
7-8.5 mm long, hypochile 5-nerved, 1.5-1.6 mm
wide, isthmus 3-nerved, 1 mm wide, epichile ovate,
acute, 4 mm long from the isthmus, 1.7-2.5 mm wide;
column arcuate, 2-2.5 mm long, filament slender,
arcuate, 1 mm long, anther lanceolate, acuminate, 2.5
mm long, stigma apical, pressed against anther.
Fruits obovoid, ca. 7 mm long, 3 mm diam.

Lankesterella glandula is easily distinguished from
L. alainii by the former being glandular rather than


Abril2004











LANKESTERIANA


2cm


Vol. 4, N 1







If\



I
|IIis
.1'f


4 mm


Figure 2. Lankesterella glandula Ackerman. A. Plant habit. B. Leaf. C. Inflorescence and flower, lateral view.
D. Perianth, clockwise from top: dorsal sepal, labellum, lateral sepal, petal. E. Flower, lateral view with petals and one
lateral sepal removed. Based onD. Dods.n. (SEL) collected from the Dominican Republic. Illustrated by Bobbi Angell.


villous. Furthermore, the labellum has an acute apex
rather than a rounded one. Most, if not all other
Lankesterella are conspicuously pubescent, usually as
villous as L. alainii. According to Nir's (2000) classi-
fication, L. glandula should be under Lankesterella
section Lankesterella.
Dod made his collection in 1976. I had visited the
region in the mid 80's and again in the mid 90's and
most of the area is quite denuded.
DISTRIBUTION: Dominican Republic: Prov. Peravia;
Cordillera Central.
ECOLOGY: Epiphytic in a broadleaf cloud forest.
Elevation 2200 m. Rare. Autogamous by virtue of the
column arching downward bringing the apical stigma
in direct contact with the anther. Flowering: Jan;


fruiting: Jan.
ETYMOLOGY: The specific epithet refers to the glandu-
lar scape and adaxial surface of the sepals.
The genus Encyclia in Cuba is quite complex and
Marta A. Diaz and I make no claim that our studies of
the genus for the Flora of the Greater Antilles have
resolved all questions regarding the delimitation of
species. This following one, though, is quite distinc-
tive.

Encyclia monteverdensis M. A. Diaz & Ackerman,
sp. nov.
TYPE: CUBA. [Prov. Guantanamo] prope villam
Monte Verde dictam, Cuba oriental, Jan-Jul 1859, C.
Wright 1489 holotypee: AMES 73736; isotypes:
AMES 73735, K-L). FIG. 3










Abril 2004 ACKERMAN Notes on the Caribbean orchid flora. V 51





\
<*6f






I\ I
3\





'IQ








5mm A


Figure 3. Encyclia monteverdensis M. A. Diaz & Ackerman. A. Inflorescence. B. Plant habit with leaf detached.
C. Perianth parts, counterclockwise from top: dorsal sepal, petal, lateral sepal, labellum. D. Flower, side view with sepals
and petals removed. Based on type collection, C. Wright 1489 (AMES). Illustrated by Bobbi Angell.












LANKESTERIANA


Encyclia monteverdensis M. Diaz & Ackerman ab
Encyclia oxypetala (Lindl.) Acuha petalis spathulato-
oblanceolatis, acutis, labelli lobo medio longiore
(7.5-8 mm), undulato crispatoque, pseudobulbis
majoribus, necnon ab Encyclia ochrantha (A. Rich.)
Withner labelli lobo medio longiore quam lato, api-
culato, bene distinct.
Plants robust caespitose, epiphytes. Roots white,
numerous, produced from rhizome and base of
pseudobulbs, 1.5-3 mm diam. Stems with short, stout
rhizomes; pseudobulbs ovoid, subtended by scarious
bracts shredded with age, to 7 cm long, 4.5 cm diam.
Leaves 1-3, from apex of pseudobulbs, erect, coria-
ceous, oblong-lanceolate, acute-acuminate, to 42 cm
long, 4 cm wide. Inflorescences terminal, erect, stout;
peduncle to 85 cm long, 7 mm diam. near base, bracts
progressively more distant, scarious, tightly sheathing
half their length, upper half acuminate and slightly
divergent from peduncle, to 26 mm long; panicle
sparsely and diffusely branched, at least 30 cm long,
branches 16-26 cm long, many-flowered. Flowers
resupinate; sepals oblanceolate, dorsal sepal acute,
16.5-17.5 mm long, 5 mm wide, lateral sepals slight-
ly oblique, acuminate-cuspidate, 17-18 mm long, 5-
5.5 mm wide; petals spatulate to unguiculate, acute,
sometimes apiculate, 16-17 mm long, 5-6.5 mm wide;
labellum basally adnate to column for 1-2 mm,
deeply three-lobed, 14.5-15 mm long, lateral lobes
erect, flanking the column, oblong-falcate, rounded,
7-8 mm long from claw to apex, 2-3.5 mm wide, isth-
mus 2 mm long, 0.7-0.8 mm wide, mid lobe cuneate,
ovate-elliptic, acute to acuminate, apiculate, 7.5-8
mm long, 4-4.5 mm wide, margin crisped, apex rolled
to appear awn-like for 1 mm; column straight,
clavate, obscurely auriculate, 6-7.5 mm long; pedice-
late ovary slender, 19-21 mm long. Fruits unknown.

Based on the form of the labellum, this species is
closely related to E. oxypetala, but one may distinguish
the two by the robust plants of E. monteverdensis
which have very large pseudobulbs. Furthermore, the
flowers of E. monteverdensis have perianth parts that
are much wider, and the mid lobe is very obviously
undulate-crispate. The plant habit of E. monteverdensis
and the form of the sepals and petals are reminiscent of
E. ochrantha A. Richard, but the mid lobe of the label-
lum in the latter is broader than long and the apex is
acute rather than awn-like as in E. monteverdensis.


The type locality, Monte Verde, is an area of high
endemism in Cuba. Thus far, this species is only
known from the Wright's type collection of which we
have seen three sheets. Given that this is a large
Encyclia and we have not seen any other specimens
other than the type material, we have little hope that
Encyclia monteverdensis is thriving today.

DISTRIBUTION: Cuba: Prov. Guantanamo; Macizo de
Sagua Baracoa.

ECOLOGY: Encyclia monteverdensis is an epiphyte but
that is about all we can guess. As was the practice in
the mid 19th century, Charles Wright did not make
detailed collection notes.

ETYMOLOGY: Named for the type locality, Monte
Verde, Guantanamo Province.

A NEW COMBINATION

The story of Dendrophylax filiformis (Sw.)
Carlsward & Whitten is a horrifying one. The
basionym, Epidendrum Jilitorni Sw. was first con-
fused with Campylocentrum fasciola (Lindl.) Cogn.
in the mid 19th century and also with Dendrophylax
porrectus (Rchb. f.) Carlsward & Whitten in the
20th century. Floristic treatments until very recently
have criss-crossed their identities, which has only
been compounded by the need to get them in the
right genera. Recent molecular work on neotropical
Angraecinae (Carlsward et al. 2003), unequivocally
showed that Swartz's epithet should be transferred
to Dendrophylax.
The eagle eye of Mark Nir, though, discovered
that the Carlsward & Whitten combination had
already been made in 1898 by Fawcett in "A provi-
sional list of the indigenous and naturalised flower-
ing plants of Jamaica". Fawcett had attributed the
combination to Bentham, who, having been dead for
ten years at the time, was unable to defend himself.
After Mark Nir notified me of the earlier combina-
tion, I decided to dig deep into the origin of
Fawcett's name because of the long history of con-
fusion surrounding the epithet. Fawcett placed
Aeranthes in parenthesis below his combination and
the only Aeranthes filiformis on record is by
Grisebach (1864) in "Flora of the British West
Indian Islands". Grisebach provided a detailed
description and cited three specimens from Jamaica


Vol. 4, N 1












ACKERMAN Notes on the Caribbean orchid flora. V


(McNab s.n., Purdie s.n., Wilson s.n.) and one from
Trinidad (Bradford s.n.). The description and all
four specimens (K!), match that of the earlier name,
Campylocentrum fasciola. Unfortunately, Grisebach
also cited Swartz and Lindley's combinations offili-
formis in Limodorum and Angraecum, respectively.
This error may have been the original source of con-
fusion between the two species. Because Grisebach
was no doubt basing his description on the material
he had seen rather than that of Swartz, Grisebach's
Aeranthes filiformis should be regarded as a new
species, not a new combination. Thus, Aeranthes
filiformis Griseb. and Dendrophylax filiformis
(Griseb.) Benth. ex Fawc. should be regarded as
synonyms of Campylocentrumfasciola Lindl.
This of course makes Dendrophylax filiformis
(Sw.) Carlsward & Whitten a later homonym. The
next available name is the following:

Dendrophylax monteverdi (Rchb.f.) Ackerman &
Nir, comb. nov.

Aeranthes monteverdi Rchb.f, Flora 48: 279. 1865;
Campylocentrum monteverdi (Rchb.f) Rolfe,
Orchid Rev. 11: 247. 1903; Harrisella montever-
di (Rchb.f) Cogn. in Urb., Symb. Antill. 6: 687.
1910; Type: CUBA: C. Wright 1497 holotypee
W!; isotypes NY!, K!, K-L!).
Epidendrum filiforme Sw., Prodr. 126. 1788;
Limodorum filiforme (Sw.) Sw., Nova Acta
Regiae Soc. Sci. Upsal. 6: 80. 1799;
Campylocentrum filiforme (Sw.) Cogn. ex
Kuntze, Revis. Gen. Pl. 3(2): 298. 1898;
Harrisella Jilitorini (Sw.) Cogn. in Urb., Symb.
Antill. 6: 687. 1910; Campylocentrum jilitorneWI
(Sw.) A. D. Hawkes, Phytologia 3: 248. 1950,
nom. superfl.; Dendrophylax filiformis (Sw.)
Carlsward & Whitten, Int. J. Pl. Sci. 164: 50.
2003, non Dendrophylax filiformis (Griseb.)
Benth. ex Fawc.; Type: HISPANIOLA: Swartz s.n.
holotypee BM!, isotype G!).

Ironically, I had earlier pointed out how
Campylocentrum filiforme (Sw.) Cogn. ex Kuntze
was the correct name for plants commonly known as
C. monteverdi (Rchb.f) Rolfe (Ackerman 1995), but
now that we know the species should be placed in
Dendrophylax, we are forced to return to
Reichenbach's name.


NEW RECORDS

Our knowledge of the Caribbean orchid flora has
increased dramatically over the last few decades as
botanists have explored ecological, systematic and
floristic problems. While the Flora of the Greater
Antilles project continues at a steady pace, major flo-
ras (Ackerman 1995, Nir 2000), smaller scale florulas
(Feldmann and Barre 2001), and checklists have been
published. Herein we add a few new records for vari-
ous islands of the Caribbean.

CUBA

Eurystyles domingensis Dod, Moscosoa 1: 43. 1977.
Basis for concept: protologue and accompanying
illustration and an isotype: DOMINICAN REPUBLIC:
Villa Altagracia, confluencia del Rio Haina y de Rio
Duey, elev. 250 m, 15 Sept 1976, D.D. Dod 475 (iso-
types AMES!, SEL!).
CUBAN RECORDS: Cuba Orientali, 1860, C. Wright
1482 (MO!); Orientali, prope villa Monte Verde
dictam, Jan-Jul 1859, C. Wright 1482 (AMES!);
Oriente, La Prenda, 30 Dec 1920, Hioram 4162
(NY!).
The Cuban specimens cited above were previously
identified as E. ananassocomos (Rchb. f.) Schltr., a
species that may be confined to Jamaica. The Hioram
collection was the basis for the Cuban record reported
by Acufia (1939) and Sauget y Barbier (1946). I have
examined this plant and the Wright specimens care-
fully and compared the flowers with those of
Jamaican material (Syme s.n., J.P. 2283, NY!) and the
Dod isotype at AMES. I conclude that all are more
akin to E. domingensis than E. ananassocomos.
Dietrich (1988, 1992) reported two other collections
of E. ananassocomos from Santiago de Cuba but I
have not been able to verify their identities.

Malaxis hispaniolae (Schltr.) L. O. Williams,
Caldasia 5: 14. 1942.
Basis for concept: protologue, and the following
paratypes: DOMINICAN REPUBLIC. Near Constanza,
elev. 1200 m, Jun 1910, Tiirckheim 3457 (NY!);
Barahona, elev. 500 m, Nov 1910, Fuertes 734 (NY!).
CUBAN RECORD: CUBA. Prov. Oriente, 1860, C.
Wright 1696 (BR!, MO!).
The Wright specimens were previously determined
as Microstylis umbellulata (= Malaxis iuhellitlorat


Abril2004












LANKESTERIANA


Sw.) and Malaxis spicata Sw. but they clearly are dis-
tinguished from it by the larger flowers, and the
broad, auriculate labellum with a ciliolate margin.
Furthermore, the inflorescence is racemose, rather
than a tight subumbel as in the Cuban and Jamaican
specimens ofM. umIhllitlorti.

Malaxis apiculata Dod, Moscosoa 4: 174. 1986.
Basis for concept: protologue and accompanying
illustration, and the following paratypes: DOMINICAN
REPUBLIC. Cienaga de la Culata, Constanza, elev.
1500-1600 m, 28 Nov. 1969, A. H. Liogier 17075
(NY!); Monteada Nueva, Cafia Brava, Polo area,
elev. 1200-1300 m, 26 Feb. 1969, A. H. Liogier
14260a (NY!).
CUBAN RECORDS: CUBA. Prov. Oriente, Loma del
Gato, 8 Dec. 1859, Wright 613 (AMES!); Prov.
Oriente, 1856-1857, Wright 613 (AMES!); Prov.
Oriente [Santiago de Cuba]: Loma San Juan
(Gato), Jul. 1922, Leon & Clement 10399 (MT!);
Loma Cardero, south of Pico Turquino, elev. 3800
ft., 31 Jul. 1935, Roig, Acuha & Bucher 6623
(NY!); Prov. Oriente [Santiago de Cuba]: Pico
Turquino, south slopes, elev. 150-300 m, 20-21 Jul.
1940, W. Seifriz 1031 (US!); Prov. Oriente, Loma
del Gato, Sierra Maestra, Jul. 1944, Alain 364
(AMES!); Prov. Oriente: Pico de La Bayamesa,
north slope, elev. 4900-5200 ft., 16-19 Jul. 1955,
Harvard Course in Tropical Botany (Schultes,
Barclay, Beaman, Freeberg, Lee) 606A (AMES!);
Prov. Oriente: Pico de La Bayamesa, north slope,
elev. 4900-5200 ft., 16-19 Jul. 1955, Harvard
Course in Tropical Botany (Schultes, Barclay,
Beaman, Freeberg, Lee) 604 (AMES!); Prov.
Oriente: Pico de La Bayamesa, north slope, elev.
4900-5200 ft., 16-19 Jul. 1955, Harvard Course in
Tropical Botany (Schultes, Barclay, Beaman,
Freeberg, Lee) 749 (AMES!).

Dod's illustration, Fig. 16, is mislabeled as Malaxis
megalantha Dod. The Cuban collections are from
Loma del Gato and the southern side of Pico
Turquino. The specimen from lower elevations (150-
300 m, Seifriz 1031) of Turquino has smaller flowers
than what I have seen in the Dominican Republic and
also for what was reported by Dod. However, plants
much further up slope (ca. 1150 m, Roig 6623, NY!)
have flowers that are more typical in size.


DOMINICA

Cyclopogon miradorensis Schltr., Repert. Spec. Nov.
RegniVeg. 21: 332. 1925.
Basis for concept: original description and drawing
of type (MEXICO. Veracruz, Mirador, 900 m elev., J.
A. Purpus 92) at AMES, but see discussion below.
DOMINICA RECORD: DOMINICA. Heuters de la Reserve
Caraibe. Bois de Gommier. For6t dense et humide,
elev. 800 m, 22 Apr. 1946, H. et M. Stehle s.n. (US!).
This is the first record of Cyclopogon miradorensis in
the Lesser Antilles. It is also known from Puerto
Rico, Dominican Republic, Jamaica, Cuba and the
type locality, Mexico.

Dod (1989) was the first to report this species for
the Antilles. Since then, I have collected Cuban
(Ackerman et al. 3231), Jamaican (Ackerman &
Melendez-Ackerman 2876), Dominican plants
(Ackerman & Thomas 2079) as well as Puerto Rican
material (Ackerman 2570, Ackerman & Melendez
2678, Ackerman & Angell 3007) and they are the
same (all at UPRRP).
The Antillean plants are very similar to the draw-
ings of the C. miradorensis type sent to AMES by
Mansfeld prior to World War II. Unfortunately, these
drawings were not made under the supervision of
either R. Schlechter or Mrs. Schlechter (G. Romero-
Gonzalez, pers. comm. 1993). There are some differ-
ences among the drawings, the protologue and our
specimens. The labellum apex in the drawing is
rounded and subapiculate whereas it is obscurely
trilobed in both Antillean specimens and the proto-
logue. Furthermore, our plants have sparsely pubes-
cent ovaries that turn glabrous or nearly so as the
fruits mature. The Mansfeld drawing and the proto-
logue indicate glabrous ovaries. These discrepancies
suggest that Greater Antillean plants may be a differ-
ent species, but I am unwilling to make such a move
without seeing good material of C. miradorensis from
the type locality or nearby.
Cyclopogon miradorensis has been reported from a
number of countries in Central and South America.
Hamer (1982) reported the species from Nicaragua
but the Caribbean plants differ from Hamer's in that
the leaves are smaller, the lamina base is rounded and
not cuneate, the petioles are very slender, and the
perianth parts are approximately one third the size.


Vol. 4, N 1













LANKESTERIANA


Nir for the Latin descriptions. I am also grateful to Norris
Williams and the staff at FLAS for providing logistic sup-
port during my sabbatical leave from the University of
Puerto Rico, Bobbi Angell for the illustrations, and the
curators and staff of the herbaria cited herein for specimen
loans. This work has been supported by the National
Science Foundation grant DEB-9505459.


LITERATURE CITED

Ackerman, J.D. 1995. An orchid flora of Puerto Rico and
the Virgin Islands. Mem. New York Bot. Gard. 73: 1-
203.
Carlsward, B.S., W.M. Whitten & N.H. Williams. 2003.
Molecular phylogenetics of neotropical leafless
Angraecinae (Orchidaceae): reevaluation of generic
concepts. Int. J. Pl. Sci. 164: 43-51.
Dod, D.D. 1989. Orquideas (Orchidaceae) nuevas para la
Espanola y otras notas: II. Moscosoa 5: 235-249.
Dressier, R.L. 1993. Field guide to the orchids of Costa
Rica and Panama. Cornell University Press, Ithaca.


Dressier, R.L. 1999. A reconsideration of Stellilabium and
Dipterostele. Harvard Pap. Bot. 4: 469-473.
Dunsterville, G.C.K. & L.A. Garay. 1979. Orchids of
Venezuela. An illustrated field guide. A-G. Botanical
Museum of Harvard University, Cambridge,
Massachusetts.
Fawcett, W. 1898. A provisional list of the indigenous and
naturalised flowering plants of Jamaica. Aston W.
Gardner & Co., Kingston.
Feldmann, P. & N. Barre. 2001. Atlas des orchid6es
sauvages de la Guadeloupe. Patrim. Natur. 48: 1-228.
Grisebach, A.H.R. 1864. Flora of the British West Indian
Islands. Lovell Reeve & Co., London.
Hamer, F. 1982. Orchids of Nicaragua, Part 1. Icon. P1.
Trop., fasc. 7.
Nir, M. 2000. Antillanae Orchidaceae. DAG Media
Publishing, New York.
Salazar, G.A. 1990. Cyclopogon comosus (Rchb. f.)
Burns-Balogh & Greenwood. Plate 10. In: E. Hagsater
& G.A. Salazar (eds.). Orchids of Mexico, part 1. Icon.
Orchid., fasc 1. Asociaci6n Mexicana de Orquideologia,
Mexico.


Vol. 4, N 1







ISSN 1409-3871



LANEISTERIANA

VOL. 4, No. 1 ABRIL 2004



Sinopsis del g6nero Gibsoniothamnus (Schlegeliaceae) en Costa Rica,
con una nueva especie
J. FRANCISCO MORALES 1

Estudio morfol6gico de Smilax L. (Smilacaceae) en Costa Rica,
con implicaciones sistematicas
LILIAN FERRUFINO ACOSTA & JORGE GOMEZ LAURITO 7

Tipos de orquidiceas brenesianas, descritas por R. Schlechter,
en el Herbario Nacional de Costa Rica
SILVIA LOBO C. 37

Notes on the Caribbean orchid flora. V. New species, combinations
and records
JAMES J. ACKERMAN 47

Symplocos retusa (Symplocaceae), una nueva especie de Costa Rica
RICARDO KRIEBEL, JOSE GONZALEZ & EVELIO ALFARO --------57

Nuevos registros de la familiar Orchidaceae en Cuba
JUAN A. LLAMACHO OLMO 60

Notas sobre ecologia y distribuci6n del genero Lepanthes (Orchidaceae)
en Cuba, con una lista actualizada y revisada
JUAN A. LLAMACHO OLMO 61

continfa


LA REVISTA CIENTIFICA DEL JARDIN BOTANICO LANKESTER
UNIVERSIDAD DE COSTA RICA












LANKESTERIANA4(1) 57-59 2004


SYMPLOCOS RETUSA (SYMPLOCACEAE), UNA NUEVA ESPECIE
DE COSTA RICA


RICARDO KRIEBEL, JOSE GONZALEZ & EVELIO ALFARO

Institute Nacional de Biodiversidad (INB)
Apdo. 22-3100, Santo Domingo, Heredia, Costa Rica


ABSTRACT. Symplocos retusa, a new species restricted to the wet forests of the Pacific slope of the
Talamanca range in Costa Rica is described, illustrated, and compared to its closest presumed relative.
Symplocos retusa is distinguished by its entire leaf blades with a conspicuous retuse apex; purple, pentamer-
ous, pedicellate, solitary, axillary flowers subtended by deciduous bracts; fruit apex flat and distended
beyond the point of calyx lobe attachment. It is compared to S. tribracteolata Almeda, another Costa Rican
endemic with solitary, pedicellate, white to pink hexamerous flowers and serrulate or create leaf blades
with acuminate apex.

RESUMEN. Symplocos retusa, una especie nueva restringida a los bosques humedos de la vertiente Pacifica
de la Cordillera de Talamanca en Costa Rica, es descrita, ilustrada y comparada con la especie que se pre-
sume es su pariente mas cercana. Symplocos retusa se distingue por sus laminas foliares enteras con el apice
conspicuamente retuso; flores moradas, pentameras, solitarias, axilares, pediceladas, subtendidas por
bracteas deciduas; apice del fruto plano, excediendo los 16bulos del caliz. Se compare con S. tribracteolata
Almeda, otra especie end6mica de Costa Rica con flores solitarias, pediceladas, blancas a rosadas,
hexameras, y margen de la lamina foliar aserrado o crenado, con el apice acuminado.

PALABRAS CLAVE / KEY WORDS: Symplocaceae, Symplocos retusa, Symplocos tribracteolata, Costa Rica.


La familiar Symplocaceae consta de un solo g6nero,
Symplocos Jacq., cuyo nombre se deriva del griego
symploke, ligaz6n o copula, posiblemente en alusion
a su corola simp6tala. Symplocos se distribuye en las
zonas tropicales y subtropicales de America, asi como
en el sur y el este de Asia y en Australia; cuenta con
aproximadamente 250 a 300 species (Almeda 1982).
Standley (1938) registra cuatro species en su flora de
Costa Rica; actualmente podemos afirmar que este
numero ha aumentado a 11 6 12 species.

Symplocos retusa Kriebel, J.A. Gonzalez & E.
Alfaro, sp. nova FIG. 1.
TIPO: COSTA RICA: San Jose; Perez Zeled6n,
Parque Nacional Chirrip6, Cordillera de Talamanca,
sendero al Cerro Uran, 09031'41"N, 8335'17"0,
2640 m, 6 abr 1995 (fl), J. Gonzalez 638 (holotipo,
INB; isotipos, CR, F, MO).

A Symplocos tribracteolata Almeda, cui aittini.
foliis integris, apicibus retusis, floribus pentameris
violaceis ,ltt i

Arbol, 8-12 m de altura; yemas vegetativas y ramitas


glabras a levemente ciliadas. Hojas 4,3-8,5 x 1,6-2,9
cm, altemas, subcoriaceas, peciolos 5-14 x 1-2 mm,
glabros a ciliados. Lamina foliar glabra, eliptica, con
margen entero, apice retuso, base aguda, 5 a 13
nervios secundarios por lado. Flores axilares, soli-
tarias, con pedicelos de 8-15 mm, cilindricos, glabros
o puberulentos; bracteolas 3 6 4, de 1,5-2 x 1-2 mm,
sesiles, caducas, ovadas a deltoides, con el margen
ciliado; caliz pentalobado, los lobulos ovados, de 2 x
2 mm, glabros, con el margen ciliado; corola simp6ta-
la, pentalobada, de 6-8 mm de largo, morada, glabra;
estambres 30 a 50 o mas, dispuestos en 3 6 4 vertici-
los, filamentos connados basalmente, la porci6n libre
de los filamentos linear a linear-oblonga, de 2-3 x
0,25-0.6 mm, anteras de ca. 0,5 mm, bitecas, intror-
sas, oblongo-ovadas; ovario infero, apicalmente
piloso, de 5-6 mm de largo, tri o tetralocular, pared
intema de los loculos lisa; estilo recto, ca. 6,5 mm,
glabro en su totalidad; estigma irregularmente lobado.
Drupas ca. 6-8 x 3,5-5 mm, elipsoides, glabras, apice
plano y excediendo los lobulos del caliz, 6stos
patentes o adpresos; semillas oblongo-fusiformes, ca.
5,5 mm.












LANKESTERIANA


.. .,. -,

1 - 5.












C
",












A





5mm


5mm 5mm





D

Figura 1. Symplocos retusa Kriebel, J.A. Gonzalez & E. Alfaro. A. Ramita florida. B. Fruto, vista lateral. C. Fruto,
corte transversal. D. Flor. E. Corola abierta. F. Caliz y pistilo. Basado enJ. Gonzdlez 638 (INB).

DISTRIBUCION Y HABITAT. Symplocos retusa crece en liaceae), Quercus costaricensis Liebm. (Fagaceae),
Costa Rica en los bosques pluviales de la vertiente Cinnamomum triplinerve (Ruiz & Pav.) Kosterm.,
Pacifica de la Cordillera de Talamanca, entire 1800 y Nectandra c ,r... i.,- ,i,,i (O.C. Schmidt) C.K. Allen,
2700 m de elevaci6n, junto con species como Miconia tonduzii Cogn. (Melastomataceae), Ocotea
Viburnum costaricanum (Oerst.) Hemsl. (Caprifo- praetermissa van der Werff (Lauraceae), Magnolia


Vol. 4, N 1













KRIEBEL et al. Symplocos retusa


poasana (Pittier) Dandy (Magnoliaceae) y Styrax
argenteus C. Presl (Styracaceae), entire otras.

ETIMOLOGIA. El epiteto de la especie hace alusi6n al
apice retuso de las hojas.

Symplocos retusa, pese a ser una de las species
menos recolectadas del g6nero en Costa Rica, es una
de las mas distintivas por las laminas foliares glabras,
con el apice retuso y el margen entero, las flores
moradas, solitarias, axilares, y los frutos con el apice
piano y excediendo los lobulos del caliz. Las species
restantes tienen invariablemente el apice agudo, obtu-
so o redondeado (menos frecuente), except algunos
especimenes de S. limoncillo que lo tienen retuso.
S61o algunos especimenes de S. austin-smithii y S.
serrulata tienen las laminas foliares con el margen
entero. Ademas, todas las species, except S. tri-
bracteolata, tienen las flores dispuestas en cimas,
racimos o fasciculos, y solamente S. limoncillo y S.
tribracteolata comparten el particular fruto con el
apice plano, que excede los lobulos del caliz.
Un esp6cimen depositado en CAS (Stevens 13457)
posee la mayoria de caracteres diagn6sticos de S.
retusa, como la lamina glabra con el margen entero,


el apice retuso, las flores moradas y el apice del
ovario piloso; pero difiere de lo tipico en S. retusa
por sus inflorescencias racemosas.

PARATIPOS: COSTA RICA: Puntarenas; Coto Brus,
Zona Protectora Las Tablas, Estaci6n Las Alturas de
Cot6n, 08058'20"N, 8250'05"0, 1800 m, 20 mayo
2000 (fr), E. .l. .,... 3184 (CR, INB, MO). San Jose;
San Gerardo de Dota, 09034'31"N, 83048'20"W,
2550 m, 30 jul 1996 (fr), R. Wasselingh et al. 25, 27
(CR).

AGRADECIMIENTOS. Los autores desean agradecer cor-
dialmente a Frank Almeda, por sus aportes para la
comprensi6n del g6nero en la region mesoamericana
y por la revision y los comentarios del articulo, y a
Claudia Aragon por la ilustraci6n.


LITERATURE CITADA
Almeda, F. 1982. Three new Costa Rican species of
Symplocos (Symplocaceae). Bull. Torrey Bot. Club.
109: 318-324.
Standley, P. 1937-1938. Flora of Costa Rica. Vol. 1-4.
Fieldiana, Bot. Chicago, Field Museum of Natural
History. 1616 p.


Abril2004












IANKESTERIANA 4(1) 60 2004


NUEVOS REGISTROS DE LA FAMILIAR ORCHIDACEAE EN CUBA


JUAN A. LLAMACHO OLMO

Institute de Ecologia y Sistematica (IES). Carretera de Varona Km 3 1/2
Capdevila, Boyeros, Ciudad de la Habana. Cuba.
botanica.ies@ama.cu / llamacho@yahoo.com


ABSTRACT. Two species of Orchidaceae are first recorded from Cuba: Dendrophylax barrettiae and
Triphora surinamensis.
RESUMEN. Se dan a conocer dos nuevos registros de la familiar Orchidaceae en Cuba: Dendrophylax
barrettiae y Triphora surinamensis.

PALABRAS CLAVE / KEY WORDS: Orchidaceae, Dendrophylax barrettiae, Triphora surinamensis, Cuba


Como parte de la realizaci6n del libro "Cuba y
sus Orquideas", fueron visitadas varias regions de
la isla, con el objetivo de ilustrar la diversidad de
este grupo de plants. Se encontraron dos nuevos
registros para la flora orquidacea de la mayor de las
Antillas.
En octubre del 2002 se visit la costa norte de la
provincia de Holguin. En la manigua costera se
encontr6 una especie afila que corresponde a
Dendrophylax barrettiae. Esta plant ya se habia
encontrado en el area en 1997, pero era un ejemplar
muy joven con una inflorescencia que tenia s61o una
flor, lo que no aportaba much para la correct identi-
ficaci6n de esta especie. Tambien se habia publicado
una fotografia de esta especie con el nombre
Dendrophylax lindenii (como Polyradicion lindenii),
por Marta A. Diaz en 1985, pero sin hacer referencia
a ningni material de herbario (Diaz 1985).

Dendrophylax barrettiae Fawc. & Rendle, J. Bot. 47:
266. 1909.

DISTRIBUTION HISTORIC: Jamaica (Adams 1972).

DISTRIBUTION EN CUBA: Costa norte de Las Tunas-
Holguin, Oriente.

ECOLOGIA: Epifita en arbustos, manigua costera
(matorral xeromorfo costero), de 0 a 20 m. Florece
desde septiembre hasta diciembre.

TESTIGO: CUBA. Holguin: Guardalavaca, El Cayuelo,
14 de noviembre del 2002, J. Llamacho y A. Gonzilez
(HAC-42099), epifita en manigua costera.


En julio del 2003 se realize una expedici6n a la
region de Baracoa, casi en el extreme oriental de la
isla, en la escalada a Alto Iberia, donde se encon-
traron various ejemplares de Triphora surinamensis
Lindl., en zonas parcialmente inundadas.

Triphora surinamensis (Lindl.) Britton, Sci. Surv.
Porto Rico & Virgin Islands 5: 184. 1924.

DISTRIBUTION HISTORIC: Brasil (Amazonas),
Colombia, Guyana Francesa, Guyana, Isla Espafiola,
Jamaica, Antillas Menores, Puerto Rico, Surinam,
Trinidad y Venezuela (Ackerman 1997).

DISTRIBUTION EN CUBA: Alto Iberia, Macizo mon-
tafioso Moa-Baracoa, Oriente.

ECOLOGIA: Planta terrestre en zonas muy humedas
del bosque pluvial, asociada a musgos del genero
Sphagnum. Florece enjulio y agosto.

TESTIGO: CUBA. Guantanamo: Baracoa, Alto Iberia,
16 de julio del 2003, J. Llamacho (HAC-42100).


LITERATURE CITADA
Ackerman, J. 1997. An Orchid flora of Puerto Rico and the
Virgin Islands. Mem. New York Bot. Gard. 73.
Adams, C.D. 1972. Flowering Plants of Jamaica.
University of the West Indies.
Diaz, M. A. 1985. Las orquideas nativas de Cuba. Editorial
Cientifico T6cnica. Cuba.












LANKESTERIANA 4(1) 61-66 2004


NOTAS SOBRE ECOLOGIA Y DISTRIBUTION DEL GENERO LEPANTHES
(ORCHIDACEAE) EN CUBA, CON UNA LISTA ACTUALIZADA Y REVISADA


JUAN A. LLAMACHO OLMO

Institute de Ecologia y Sistematica (IES). Carretera de Varona Km 3 1/2
Capdevila, Boyeros, Ciudad de la Habana. Cuba.
botanica.ies@)ama.cu / llamacho@)yahoo.com


ABSTRACT. Notes about ecology and distribution of the genus Lepanthes in Cuba are given. The paper
includes a list of all the species recorded for the island, and the location of their types in herbaria.

RESUMEN. Se ofrecen notas sobre la ecologia y la distribuci6n del g6nero Lepanthes en Cuba, con una lista
de las species registradas en la isla y de los herbarios donde se encuentran depositados los tipos.

PALABRAS CLAVE / KEY WORDS: Orchidaceae, Lepanthes, ecologia, Cuba.


El g6nero Lepanthes fue descrito por Swartz en
1799 a partir de plants recolectadas en Jamaica, que
originalmente habian sido incluidas en el g6nero
Epidendrum. Para algunos autores, como Salazar &
Soto (1996), el nombre gen6rico se original a partir de
los t6rminos griegos lepis (envoltura) y anthos (flor),
haciendo tal vez referencia al habitat epifito de estas
plants que viven sobre la corteza de los arboles, vista
como una envoltura; otros autores lo interpretan
como "flores pequefias con aspect de escama",
porque el t6rmino lepis significa tambi6n escama
(Luer 1986).
Segun la clasificaci6n de Dressler (1981), el
genero se ubica en la subfamilia Epidendroideae,
tribu Epidendreae, subtribu Pleurothallidinae. Luer
(1986) realize una division taxon6mica y consider
cuatro subg6neros: Lepanthes, Brachycladium,
Marsipianthes y Draconanthes; el primero es el unico
present en Cuba. Los tres restantes correspondent a
species de la region andina, que se consider el cen-
tro de diversificaci6n de este g6nero (Luer 1986).
Lepanthes es un g6nero neotropical que se dis-
tribuye desde Mexico hasta Bolivia y el norte de
Brasil; tambi6n esta present en el arco antillano.
Posee alrededor de 800 species descritas, cifra que
puede aumentar debido a que crecen en areas de difi-
cil acceso.

La primera recolecta del g6nero Lepanthes en
Cuba fue realizada por Charles Wrigth en el siglo
XIX, en la zona oriental de la isla. Las species


recolectadas por Wright fueron estudiadas y descritas
por Lindley en 1858 (Howard 1988).
Wright recolect6 nueve species, pero varias no
fueron tomadas en cuenta por Lindley por encontrarse
hasta tres species diferentes en un solo ejemplar.
Entre las species recolectadas por Wright y poste-
riormente descritas por Lindley se encuentran L. ble-
pharophylla (Wright 1508), de la zona de Monte
Verde, Guantanamo; L. dorsalis (Wright 662) y L. tri-
chodactyla (Wright 661) de la Sierra Maestra.
Reichenbachfil. (1865, en Flora 48) estudi6 los
especimenes de Wright y agreg6 dos nuevas species:
L. wrightii (Wright 3340) y L. mandibularis (Wright
1342), ambas del macizo montafioso Moa-Baracoa.
A principios del siglo XX, el sueco E.L. Ekman
explore la region oriental del pais; recolect6 cinco
nuevas species de Lepanthes, descritas por
Schlechter en 1923. Resulta significativo que algunas
de ellas ya habian sido recolectadas con anterioridad
por Wright, pero aun no habian sido descritas. Entre
las species descritas como nuevas se encuentra L.
melanocaulon (Ekman 3361) de la Sierra de Nipe.
Las species restantes fueron recolectadas en la esca-
lada de Ekman al Pico Turquino: L. blepharantha
(Ekman 5491), L. ekmanii (Ekman 5409), L. pergra-
cilis (Ekman 5490) y L. turquinoensis (Ekman 5438).
Todas las species encontradas en Cuba hasta ese
moment fueron registradas por Julian Acufia en el
Catilogo de Orquideas Cubanas, publicado en 1938
(Acufia 1938). Posteriormente, se realize una revision
del g6nero en la obra Flora de Cuba, en la que












LANKESTERIANA


aparece un total de 21 species (Leon 1946).
En 1973 Hespenheide public una revision del
genero en Cuba, en la que recopil6 18 species. Este
trabajo se bas6 estrictamente en el studio de los
ejemplares depositados en herbarios, ya que el autor
reconoci6 que nunca habia visitado el pais. En ese
articulo describe seis species nuevas y realize una
nueva combinaci6n: L. acuhae, L. blepharophylla, L.
cubensis, L. dressleri, L. grisebachiana, L. occiden-
talis y L. obliquiloba (Hespenheide 1973).
En 1988 Helga Dietrich describi6 L. silvae,
recolectada en la region de Moa, en el norte de
Oriente (Dietrich 1988).
Una expedici6n formada por renombrados espe-
cialistas en la familiar Orchidaceae recorri6 el norte de
la region oriental de Cuba en 1997. Product de la
misma, C. Luer describi6 seis nuevas species: L.
comadresina, L. diaziae, L. llamachoi, L. minima-
mundana, L. palpelabris y L. woodfredensis (Luer
1998). Con posterioridad a esta publicaci6n, Luer
continue trabajando con materials recolectados en
varias regions de la isla y ha publicado las siguientes
species: L. aubryi, L. cyrillicola, L. decoris y L.
nana, de la region del Pico Turquino, y L. martae de
la region de Cuchillas de Moa-Baracoa (Luer 1999,
2001,2002).

Distribuci6n. El g6nero Lepanthes esta restringido
unicamente a las montafias de la isla y present la
mayor diversidad en el macizo montafioso Nipe-
Sagua-Baracoa con un total de 16 species; le sigue la
Sierra Maestra, con 13, el Macizo Guamuhaya, con
tres, y la Cordillera de Guaniguanico, con dos. Es
muy probable que en todas las regions montafiosas
de Cuba existan species nuevas por descubrir.
Este g6nero esta adaptado a condiciones ecol6gicas
muy especificas, pues require de una humedad rela-
tiva muy alta y preferentemente regions neblinosas.
En la Sierra Maestra s61o se encuentra por encima de
1000 metros de altitude, debido a que a esta altura pre-
dominan dichas condiciones. En el Macizo Nipe-
Sagua-Baracoa comienzan a aparecer en las laderas
con exposici6n norte, a partir de 300 metros de alti-
tud, generalmente en las zonas de condensaci6n de la
humedad de los vientos procedentes del mar. Los sis-
temas montafiosos del centro y del occidente de la
isla presentan las mismas caracteristicas.
Varias species tienen una distribuci6n muy


restringida y s61o se conocen de la localidad tipo; de
otras unicamente se conocen una o dos poblaciones.
Esta caracteristica atenta contra la conservaci6n de
muchos de estos taxa. Particularmente critic es el
caso de L. comadresina, que fue recolectada por
unica vez en Arroyo Las Comadres en Moa, en 1997,
donde se encontr6 creciendo en las margenes del
arroyo, y en posteriores expediciones a la zona en
2000 y 2002 no fue hallada. Presumiblemente, la
poblaci6n se extingui6 durante una several sequia que
sufri6 la zona en 1999; no obstante, aun no se ha
podido comprobar si se trata de una extinci6n total de
la especie, o si 6sta podra recolonizar el area.
Fluctuaciones poblacionales tambi6n han sido obser-
vadas en species mexicanas que sufren extinciones
locales.

Habitat. Las plants se caracterizan por ser epifitas o
lit6fitas, aunque muchas de ellas prefieren indistinta-
mente estos dos sustratos, pero hay otras que son
estrictamente epifitas o lit6fitas.
Las formaciones vegetables que mayor numero de
Lepanthes albergan son el bosque nublado, en la
region del Turquino, y los bosques pluviales de Moa-
Baracoa. Incluso en estos bosques las poblaciones son
mas densas en las areas de mayor condensaci6n.
Muchas de estas species se encuentran vinculadas a
cursos de agua, sobre todo en la region nororiental de
la isla. A pesar de lo antes descrito, en el bosque plu-
vial de Monte Iberia, en el macizo Moa-Baracoa, que
es una zona de alta humedad y numerosas precipita-
ciones, practicamente no existen species de
Lepanthes, lo que podria deberse a la competencia
por el sustrato, dado que en los troncos de los arboles
predominan absolutamente musgos y helechos.

Fenologia. Todas las species del g6nero florecen
durante todo el afio; s61o dejan de hacerlo ante la
ocurrencia de periods de sequia que provocan estres
hidrico. Esta aseveraci6n ha sido corroborada con
observaciones independientes en Sierra de Nipe,
Sierra de Moa y Pico Turquino. Cuando pasan various
dias sin lluvia o rocio, las flores se cierran y se
pueden mantener en esas condiciones por 3 o 4 dias,
para volver a abrirse con el aumento de la humedad.
Cuando las condiciones secas se mantienen por mas
de 10 dias las flores mueren, pero quedan las yemas
latentes, que posibilitan comenzar la floraci6n del


Vol. 4, N 1












LLAMACHO OLMO Lepanthes en Cuba


mismo escape cuando cambian las condiciones am-
bientales.
Una de las caracteristicas mas singulares de este
grupo es la coexistencia y la floraci6n simultanea de
varias species en un mismo sustrato. Por ejemplo, en
una sola piedra se han encontrado juntas L. fracti-
flexa, L. turquinoensis, L. ekmanii y L. trichodactyla.
Resulta una incognita c6mo logran el aislamiento
reproductive pese a que todas florecen al mismo
tiempo; es probable que este garantizado por el
mecanismo de polinizacion.
Respecto a los polinizadores del genero practica-
mente no hay resultados de investigaci6n. S61o se ha
identificado el mosquito de los hongos Bradysia sp.
(Sciaridae) como polinizador de L. glicensteinii Luer,
de Costa Rica (Blanco & Barboza 2001).


LISTA DE SPECIES CUBANAS CON TIPOS
Y DISTRIBUTION GEOGRAFICA

En Cuba se reconoce en la actualidad un total de
29 species de Lepanthes.

1. Lepanthes acufiae Hespenh., Brittonia 25: 263.
1973.
TIPO: CUBA. Entre Pico Turquino y La Bayamesa,
C. Morton & J. Acuia 3675 (Holotipo: US!).
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.

2. Lepanthes aubryi Luer & P. Jesup, Selbyana
23(1): 4. 2002.
TIPO: CUBA. Santiago de Cuba, Sierra Maestra,
Pico Turquino, Y. Aubry, die. 2000, cultivado en
Bristol, CT, P. Jesup 8 (Holotipo: MO).
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.

3. Lepanthes blepharantha Schltr., Urban Symb.
Antill. 9: 61. 1923.
TIPO: CUBA. Ladera N del Pico Turquino, E.
Ekman 5491 (Holotipo: S).
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.

4. Lepanthes blepharophylla (Griseb.) Hespenh.,
Brittonia 25: 260. 1973.
Basi6nimo: Pleurothallis blepharophylla Griseb.,
Cat. P1. Cub. 260. 1866.
TIPO: CUBA. Sierra de Toa, cerca de Monte Verde,
C. Wright 1508 (Holotipo: GOET!; isotipo: AMES).
DISTRIBUCION: Conocida s61o de la localidad tipo.


5. Lepanthes chrysostigma Lindl., Ann. Mag. Nat.
Hist. III 1: 329. 1858.
TIPO: CUBA. Sierra de Toa, Monte Verde, C.
Wright s.n. (Holotipo: K!).
DISTRIBUCION: Macizo Moa-Baracoa.

6. Lepanthes comadresina Luer, Lindleyana 13(3):
138. 1998.
TIPO: CUBA. Holguin: Moa, camino a la Melba,
Arroyo las Comadres, 350 m, 29 nov. 1997, C. Luer,
J. Luer, AM. Diaz, J. Llamacho, J. Ackerman, K. & R.
Dressier 18650 (Holotipo: HAJB; isotipo: MO).
DISTRIBUCION: Arroyo Las Comadres, La Melba,
Moa. Holguin.

7. Lepanthes cubensis Hespenh., Brittonia 25: 269.
1973.
TIPO: CUBA. Sierra de Toa, Monte Verde, C.
Wright 1512 (Holotipo: PH!; isotipos: AMES, BR!,
K!, NY, MO!,W!)
DISTRIBUCION: Macizo Moa-Baracoa.

8. Lepanthes cyrillicola Luer & Llamacho, Selbyana
22(2): 104. 2001.
TIPO: CUBA. Pico Turquino. Sierra Maestra, J.
Llamacho 0014 (Holotipo: HAC; isotipo: MO).
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.

9. Lepanthes decoris Luer & Llamacho, Selbyana
22(2): 106. 2001.
TIPO: CUBA. Paso del mono, Pico Turquino, Sierra
Maestra. 5 jun. 1999, J. Llamacho 0010a (Holotipo:
HAC; isotipo: MO).
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.

10. Lepanthes diaziae Luer, Lindleyana 13(3): 138.
1998.
TIPO: CUBA. Holguin, Mayari, Sierra de Nipe, epi-
fito en bosque pluvial, Cayo las Mujeres, 650 m, 25
nov. 1997, C. Luer, J. Luer, AM. Diaz, J. Llamacho, J.
Ackerman, K. & R. Dressier 18622 (Holotipo: HAJB;
isotipos: MO, UPRRP).
DISTRIBUCION: Sierra de Nipe y Sierra Cristal.

11. Lepanthes dorsalis Lindl., Ann. Mag. Nat. Hist.
III 1: 329. 1858.
TIPO: CUBA. Cresta de Nima-Nima, Sierra
Maestra, C. Wright 662 (Holotipo: K!)
DISTRIBUCION: Sierra Maestra y Sierra de Nipe.


Abril2004












LANKESTERIANA


12. Lepanthes dressleri Hespenh., Brittonia 25: 268.
1973.
TIPO: CUBA. Pico Sombrero, NE del Naranjo,
Trinidad, R.L.Dressler 1335 (Holotipo: US-
2399322!)
DISTRIBUCION: Sierra del Escambray. Sierra del
Rosario y Sierra del Infiemo.

13. Lepanthes ekmanii Schltr., Urban Symb. Antill.
9: 62. 1923.
TIPO: CUBA. Pico Turquino, Sierra Maestra, E.
Ekman 5409 (Holotipo: S)
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.

14. Lepanthes fractiflexa Ames & C. Schweinf.,
Sched. Orch. 10: 42. 1930.
TIPO: CUBA. Cueva del aura, Pico Turquino,
Bucker 30 (Holotipo: NY; isotipo: AMES)
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.

15. Lepanthes fulva Lindl., Ann. Mag. Nat. Hist. III
1: 329. 1858.
TIPO: CUBA. Sierra del Toa, cerca de Monte
Verde, C. Wright s.n. (Holotipo: K!).
DISTRIBUCION: Macizo Moa-Baracoa, Sierra de Nipe
y Sierra Maestra.

16. Lepanthes grisebachiana Hespenh., Brittonia 25:
272. 1973.
TIPO: CUBA. Sierra del Toa, cerca de Monte
Verde, C. Wright 1510 (Holotipo: PH!; isotipos: BR,
MO!, W!)
DISTRIBUCION: Macizo Moa-Baracoa, Sierra Cristal.

17. Lepanthes llamachoi Luer, Lindleyana 13(3):
138. 1998.
TIPO: CUBA. Holguin: Moa, camino a la Melba,
Arroyo las Comadres, 350 m, 29 nov. 1997, C. Luer,
J. Luer, M. Diaz, J. Llamacho, J. Ackerman, K. & R.
Dressier 18651 (Holotipo: HAJB; isotipo: MO).
DISTRIBUCION: Sierra de Moa, Oriente.

18. Lepanthes martae Luer, Selbyana 22(2): 109.
2001.
TIPO: CUBA. Datos de recolecta no disponibles,
1999, M.A. Diaz 10 (Holotipo: HAC; isotipo: MO).
DISTRIBUCION: Macizo Montafioso Toa-Baracoa.
Nota: En la publicaci6n original no existen datos de la
colecci6n, pero la especie fue recolectada en las montanias
de Guantanamo (M.A. Diaz, com. pers. 2003).


19. Lepanthes melanocaulon Schltr., Urban Symb.
Antill. 9: 64. 1923.
TIPO: CUBA. Rio Piloto, Sierra de Nipe, E. Ekman
3361 (Holotipo: S; isotipos: Herb. Garay!, NY)
DISTRIBUCION: Macizo Nipe-Sagua-Baracoa.

20. Lepanthes nana Luer & P. Jesup, Selbyana
23(1): 17. 2002.
TIPO: CUBA. Santiago de Cuba: Sierra Maestra,
Pico de Santiago, 1200 m, Y. Aubry, mayo 2000, cul-
tivado en Bristol, P. Jesup s.n. (Holotipo: MO).
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.
Nota: El top6nimo Pico de Santiago no existe. La especie
fue recolectada en una zona de la Sierra Maestra,
perteneciente a la provincia de Santiago de Cuba.

21. Lepanthes occidentalis Hespenh., Brittonia 25:
276. 1973.
TIPO: CUBA. 12 km al S de Manicaragua, Las
Villas, R.L. Dressier 1294 (Holotipo: US!; isotipo:
MO!)
DISTRIBUCION: Sierra del Escambray.

22. Lepanthes obliquiloba Hespenh., Brittonia 25:
273. 1973.
TIPO: CUBA. Las Villas, 3 km NE del Naranjo,
Sierra de Trinidad. R.L. Dressier 1333 (Holotipo:
US!, isotipo: MO!)
DISTRIBUCION: Sierra del Escambray y Sierra del
Rosario.

23. Lepanthes palpelabris Luer, Lindleyana 13(3):
138. 1998.
TIPO: CUBA. Holguin: Moa, camino al Toldo, Alto
de la Calinga, 950 m, 30 nov. 1997, C. Luer, J. Luer,
M. Diaz, J. Llamacho, J. Ackerman, K. & R. Dressier
18658 (Holotipo: HAJB; isotipos: MO, UPRRP).
DISTRIBUCION: Meseta del Toldo, Moa, Holguin.

24. Lepanthes pergracilis Schltr., Urban Symb.
Antill. 9: 65. 1923.
TIPO: CUBA. Ladera N del Pico Turquino, 1950 m,
E. Ekman 5490, pro parte (Holotipo: S; isotipo: Herb.
Garay!).
DISTRIBUCION: Pico Turquino y Pico Bayamesa,
Sierra Maestra.

25. Lepanthes silvae H. Dietr., Wiss. Zeitschr.
Friedrich-Schiller-Univ. Jena 37(1): 157. 1988.
TIPO: CUBA. Sierra de Moa. Alvarez et al. (HAJB).


Vol. 4, N 1













LLAMACHO OLMO Lepanthes en Cuba


DISTRIBUCION: Macizo Montafioso Sagua-Baracoa.

26. Lepanthes trichodactyla Lindl., Ann. Mag. Nat.
Hist. III 1: 329. 1858.
TIPO: CUBA. Cresta de Nima-Nima, Sierra
Maestra, C. Wright 661 (Holotipo: K-L!; isotipos:
AMES, pro parte, Herb. Garay, K-Herb. Hooker!,
PH!, W!).
DISTRIBUCION: Sierra Maestra y Macizo Nipe-Sagua-
Baracoa.

27. Lepanthes turquinoensis Schltr., Urban Symb.
Antill. 9: 65. 1923.
TIPO: CUBA. Sierra Maestra,Ladera N del Pico
Turquino, 1800 m, E. Ekman 5438 (Holotipo: S).
DISTRIBUCION: Pico Turquino, Sierra Maestra.

28. Lepanthes woodfredensis Luer, Lindleyana
13(3): 138. 1998.
TIPO: CUBA. Holguin: Mayari, Sierra de Nipe, epi-
fito en bosque pluvial, Cayo Mujeres, 750 m, 25 nov.
1997, C.A. Luer, J. Luer, M. Diaz, J. Llamacho, J.
Ackerman & R.L. Dressier 18623 (Holotipo: HAJB;
isotipo: MO).
DISTRIBUCION: Sierra de Nipe, Oriente.

29. Lepanthes wrightii Rchb.f., Flora 48: 275. 1865.
TIPO: CUBA. Sin localidad, C. Wright 3340
(Holotipo: W!, dibujo; isotipos: AMES, BR!, K!).
DISTRIBUCION: Macizo Moa-Baracoa.



RELACION DE SINONIMOS
0 REGISTROS ERRONEOS DE LEPANTHES EN CUBA
(en negrita el nombre aceptado)

Lepanthes brevipetala Fawc. & Rendle =
Lepanthopsis melanantha (Rchb.f.) Ames
Lepanthes ciliata Lindl. ex Griseb. = Lepanthes ble-
pharophylla (Griseb.) Hespenh.
Lepanthes leonii C. Schweinf. ex Leon =
Lepanthopsis microlepanthes (Griseb.) Ames
Lepanthes lindmaniana Schltr. = L.fulva Lindl.
Lepanthes loddigesiana Rchb.f. = especie de Jamaica;
confundida con L. dorsalis Lindl.
Lepanthes longicruris Schltr. = L. trichodactyla
Lindl,
Lepanthes mandibularis Rchb.f. = L. chrysostigma
Lindl.


Lepanthes minima-mundana Luer = L. silvae H.
Dietr.
Lepanthes ovalis (Sw.) Fawc. & Rendle = especie de
Jamaica; confundida con L. melanocaulon Schltr.
Lepanthes ovata Ames & C. Schweinf.= L. ekmanii
Schltr.
Lepanthespristidis Rchb.f. = especie de Mexico, con-
siderada sin6nimo de L. disticha (A. Rich &
Galeotti) Garay & R.E. Schult.; los registros de
Cuba correspondent a Lepanthes cubensis
Hespenh. Acufia (1938) menciona esta especie de
la Sierra Nipe, sin hacer referencia a ningun ejem-
plar de herbario. No se ha encontrado material de
herbario ni poblaciones en la region, por lo que la
distribuci6n queda confinada al macizo Moa-
Baracoa.
Lepanthes tridentata (Sw.) Sw. = especie de Jamaica;
confundida con L. grisebachiana Hespenh.
Lepanthopsis blepharophylla (Griseb.) Garay =
Lepanthes blepharophylla (Griseb.) Hespenh.
Pleurothallis blepharophylla Griseb. = Lepanthes
blepharophylla (Griseb.) Hespenh.



AGRADECIMIENTOS. Al Dr. Carlyle Luer por todas sus
ensefanzas y contribuciones al studio del g6nero
Lepanthes en Cuba. Este trabajo se realize bajo el auspicio
del proyecto del Programa Ramal: 2043 de Colecciones
Biol6gicas.




LITERATURE CITADA
Acufa Gale, J. 1938. Catalogo Descriptivo de las
Orquideas Cubanas. Est. Exp. Agron. Santiago de las
Vegas. No. 60.
Blanco, M. & G. Barboza. 2001. Polinizaci6n de
Lepanthes: un nuevo caso de pseudocopulaci6n en las
orquideas. Memorias 2do Seminario Mesoamericano de
Orquideologia y Conservaci6n. San Jose, Costa Rica.
Dietrich, H. 1988. Orchidaceae cubanae novae VI.
Lepanthes silvae H. Dietrich. Wiss. Zeitschr. Frierich-
Schiller-Univ. Jena 37(1): 157.
Dressier, R.L. 1981. The orchids: natural history and clas-
sification. Cambridge, Mass., Harvard Univ. Press.
Hespenheide, H.A. 1973. A revision of the West Indian
species of Lepanthes (Orchidaceae). III. Cuba.
Brittonia 25: 257-283.
Howard, R.A. 1988. Charles Wright in Cuba, 1856-1867.
Meckler Corporation. United States.


Abril2004













66 LANKESTERIANA Vol. 4, N 1


Leon, H. (Sauget). 1946. Flora de Cuba, Vol. 1. Contr. and Hispaniola. Lindleyana 14(2): 106-121.
Ocas. Mus. Hist. Nat. Col. La Salle. No. 8. Luer, C.A. 2001. Miscellaneous New Species in the Pleu-
Luer, C.A. 1986. Systematics of the Pleurothallidinae rothallidinae (Orchidaceae). Selbyana22(2): 103-127.
(Orchidaceae). Icon. Pleuroth. I. Missouri Botanical Luer, C.A. 2002. Miscellaneous New Species in the
Garden. Pleurothallidinae (Orchidaceae). Selbyana 23(1): 1-45.
Luer, C.A. 1998. New species of orchids from Cuba. Salazar, G.A. & M.A. Soto. 1996. El g6nero Lepanthes
Lindleyana 13(3): 138-147. Sw. en Mexico. Asociaci6n Mexicana de Orquideo-
Luer, C.A. 1999. New species of Pleurothallis from Cuba logia, A.C.












IANKESTERIANA4(1) 67-73 2004


STANHOPEINAE MESOAMERICANAE II (ORCHIDACEAE). DOS
SPECIES NUEVAS: POLYCYCNIS BLANCOI Y CORYANTHES MADUROANA


GONTER GERLACH

Botanischer Garten Miinchen-Nymphenburg
Menzinger Str. 65, 80638 MUnchen, Germany. gerlach@botanik.biologie.uni-muenchen.de



ABSTRACT. Two new species of Stanhopeinae (Orchidaceae) are described and illustrated in this paper:
Polycycnis blancoi, from Costa Rica, and Coryanthes maduroana from Panama.

RESUMEN. Se described e ilustran dos species nuevas de Stanhopeinae (Orchidaceae): Polycycnis blancoi,
de Costa Rica, y Coryanthes maduroana de Panama.

PALABRAS CLAVE / KEY WORDS: Orchidaceae, Stanhopeinae, Coryanthes, Polycycnis, new orchid species,
Mesoamerica.


Polycycnis blancoi G. Gerlach, spec. nova

TIPO: COSTA RICA. Fila Costefia a lo largo de la
division territorial entire las provincias San Jose y
Puntarenas: Refugio de Vida Silvestre Boracayan,
aproximadamente 10 km al este de Dominical, cerca
de la Catarata de San Luis, a lo largo de la Fila
Tinamastes, 0914'57,89"N, 8345'01,48"W, 1008 m,
M. Blanco, F. Pupulin, H. Le6n-Paez, G. Gerlach s.n.,
30 mayo 2003, floreci6 en invernadero del Jardin
Botanico de Munich-Nymphenburg, Alemania,
octubre 2003, bajo el numero 03/2628 (Holotipo:
USJ-84851). FIG. 1-3.
Selva siempreverde, densa y muy humeda. Planta
epifita en la base de un arbol, entire musgos, en la
cresta de la fila en una parte sumamente humeda.
Junto con plants como Drymonia macrantha
(Gesne-riaceae), Besleria hirsuta (Gesneriaceae),
Tovomita weddelliana (Clusiaceae), Pitcairnia britto-
niana (Bromeliaceae), Kefersteinia costaricencis
(Orchidaceae), Topobea parasitica (Melastoma-
taceae) y Psammisia ulbrichiana (Ericaceae).

P. blancoi ~,,17 ... i,.... pendentes et lobulos la-
teralibos hypochili acutos possidet ut in speciebus P.
morganii Dodson, P. trullifera D.E. Benn. &
Christenson, P. silvana F. Barros subgeneris
Polycycnis. P. blancoi distinct est ab P. trullifera e
Peruvia floribus minoribus i..,- i, i. labelli 1, 65 cm
versus 3,3 cm), ab P. silvana e Brasilia lobulis latera-
libus hypochili brevioribus (ratio longitudo:latitudo


in P. blancoi 1:1, in P. silvana 1:2) et ab P. morganii
ex Aequatoria inflorescentiis brevioribus et den-
sioribus et ovariis (cum pedunculis) brevioribus (P.
blancoi ;,,n i.. 1i., 15 floribus longitudinae 17 cm,
ovario cum pedunculo 1,4 cm; P. morganii inflores-
centia 15 floribus longitudinae 45 cm, ovario cum
pedunculo 3,0 cm).

DESCRIPCION: Planta epifitica, pseudobulbos unifolia-
dos, maximo 3,5 cm de alto y 3,0 cm de diametro, le-
vemente aplanados, piriformes, en corte transversal
levemente romboides, apicalmente con un anillo distin-
tivo de color marr6n; hoja peciolada, peciolo de 7,5
cm, lamina plicada, 49,0 cm de largo por 10,0 cm de
ancho, con 7 nervios prominentes; inflorescencia pen-
dula, densa, 17 cm de largo, con 15 flores, raquis,
pedunculo y ovario hirsutos, de color olivaceo con
pelos marrones, raquis revestido con varias vainas
tubulosas, hirsutas, ovario mas pedicelo 1,4 cm de
largo, bracteas lanceoladas, c6ncavas, acuminadas, en
la cara externa pubescentes; flores con sepalos y p6ta-
los de color olivaceo palido, con barras transversales o
puntos rojo-marr6n, labelo amarillo vivo en el hipoqui-
lo y el apice del epiquilo con barras transversales o
puntos rojo-marr6n, column verde, con alas pur-
pureas; s6palos y p6talos patentes hasta levemente
reflexes, sepalos c6ncavos, libres, sepalo dorsal lance-
olado, acuminado, 2,1 cm de largo y (cuando aplana-
do) 0,65 cm de ancho, s6palos laterales levemente
asim6tricos, p6talos angostamente oblanceolados, algo












LANKESTERIANA


Fig. 1. Polycycnis blancoi G. Gerlach. A Habito. B
Ilustraci6n: Corina Gerlach.

estipitados, sigmoides, 2,0 cm de largo y 0,35 cm de
ancho; labelo cortamente unguiculado, 1,65 cm de
largo, en la base con dos auriculas erectas, obtusas, 0,2
cm de largo; hipoquilo en el centro con una quilla lon-
gitudinal, elevandose mas hacia el apice, sobrepasando
el epiquilo y dos 16bulos laterales subtriangulares, agu-
dos, cuando aplanados de extreme a extreme midiendo
1,1 cm, parte central densamente pubescente a lo largo
de la quilla; epiquilo truliforme hasta romboide, agudo,
1,1 cm de largo y 0,8 cm de ancho, en la base con


S6palos, p6talo y labelo, extendidos. Dibujado del holotipo.


pelos largos esparcidos; column arqueada, delgada,
clavada en el extreme distal, con alas redondeadas, ros-
telo tridentado, diente medio muy largo y delgado,
agudo, los dientes laterales en parte unidos con el
medio por una pelicula hialina, clinandrio casi plano;
polinario con un viscidio agudo, un estipite linear y
delgado y dos polinios angostamente oblongoides.

DIAGNOSTIC DIFERENCIAL: La nueva especie tiene
con las species P. morganii, P. trullifera y P. silvana


Vol. 4, N 1












GERLACH Stanhopeinae Mesoamericanae. II


Fig. 2. Polycycnis blancoi G. Gerlach. Inflorescencia.
Fotografia del holotipo.


Fig. 3. Polycycnis blancoi G. Gerlach. Flor. Fotografia
del holotipo.


en comun inflorescencias p6ndulas y lobulos laterales
del hipoquilo agudos. Se diferencia de P. trullifera de
Brasil por sus flores mas pequefias (largo del labelo
1,65 cm versus 3,3 cm), de P. silvana de Brasil por
los lobulos laterales del hipoquilo mas anchos
(relaci6n largo a ancho de P. blancoi 1:1, de P. sil-
vana 1:2), y de P. morganii por sus inflorescencias
mas cortas y mas densas y el ovario mas corto (P.
blancoi 15 flores, 17 cm de largo, ovario mas
pedicelo 1,4 cm; P. morganii 15 flores, 45 cm de
largo, ovario mas pedicelo 3,0 cm).

OBSERVACIONES: Como la unica plant conocida no
era de las mas grandes y se habia establecido recien-
temente en invemadero, es muy probable que en el
future crecera y florecera con una inflorescencia mas
larga y con mas flores.

Hasta ahora existen 17 species validas en el
genero Polycycnis. Este puede dividirse en dos sub-
generos:

1) Subgenero Polycynis plants epifiticas o ter-
restres, inflorescencias erectas o p6ndulas, epiquilo
mas o menos truliforme.

1.1) Especies con inflorescencias erectas:
P. escobariana G. Gerlach: Colombia, Ecuador
P. grayi Dodson: Ecuador
P. muscifera (Lindl. & Paxt.) Rchb.f.
(Cycnoches muscifera Lindl. & Paxt.,
Cycnoches buchtienii Krzl., P. acutiloba
Schltr.): Venezuela, Colombia, Bolivia
P. pfisteri Senghas, Taggesell & G. Gerlach:
Colombia
P. villegasiana G. Gerlach: Colombia

1.2) Especies con inflorescencias p6ndulas:
P. annectans Dressier: Ecuador
P. blancoi G. Gerlach: Costa Rica (itambien
Panama?)
P. barbata Rchb.f.: Costa Rica, Panama
P. lehmannii Rolfe: Colombia
P. lepida Linden & Rchb.f. (sin.: P. gratiosa
Endres & Rchb.f.): Costa Rica, Panama,
Colombia
P. morganii Dodson: Colombia, Ecuador
P. trullifera D.E. Benn. & Christenson: Peru
P. silvana F. Barros: Brasil


Abril2004












LANKESTERIANA


2) Subg6nero Angustilabia plants epifiticas,
inflorescencias siempre p6ndulas, epiquilo linear.
P. aurita Dressier: Colombia
P. ornata Garay: Panama, Colombia, Ecuador
P. surinamensis C. Schweinf.: Surinam,
Venezuela
P. tortuosa Dressier: Panama

Sin duda, la especie nueva P. blancoi se puede
integrar al subg6nero Polycycnis, en el grupo con
inflorescencias p6ndulas. De las species agrupadas
aqui, P. barbata y P. trullifera tienen las flores mas
grandes del g6nero. P. barbata y P. lepida tienen los
lobulos laterales del hipoquilo obtusos y redondea-
dos, mientras P. annectans, P. blancoi, P. lehmannii,
P. morganii, P. silvana y P. trullifera los tienen agu-
dos y triangulares. Polycycnis annectans es una
especie muy particular, porque tiene la column mas
corta y gruesa que el resto del g6nero; se parece mas
bien a la column de una Kegeliella. Los lobulos la-
terales del labelo de P. lehmannii son muy angostos
y largos, tienen una relaci6n largo por ancho de 3:1
y, asi, la especie se distingue facilmente de todas las
otras species del g6nero. Segun estos caracteres
exclusivos ya mencionados, quedarian las species
P. morganii de Ecuador y P. silvana de Brasil, las
mas dificiles de distinguir de la nueva especie. Esta
se distingue de P. morganii por la inflorescencia mas
densa y mas corta y el ovario con el pedicelo mas
corto (P. blancoi 15 flores, 17 cm de largo, ovario
mas pedicelo 1,4 cm; P. morganii 15 flores, 45 cm
de largo, ovario mas pedicelo 3,0 cm). Polycycnis
blancoi se distingue de P. silvana por las auriculas
un tercio mas cortas (0,2 cm en vez de 0,3 cm o mas)
y la forma de los lobulos laterales (relacion
largo:ancho es en P. blancoi 1:1, en P. silvana 1:2).
Ademas, existen patrons diferentes de colors del
labelo; en P. silvana la combinaci6n de rojo con
crema es dominant, en P. morganii es verde con
puntos rojos, mientras que en P. blancoi es casi uni-
color, amarillo.

ETIMOLOGIA: La especie esta dedicada a Mario
Blanco, orquide6logo costarricense que encontr6 la
plant investigada durante una excursion de recolecta.
Mario se dedica con much entusiasmo, desde hace
various afios, a la investigaci6n de la orquideoflora de
Costa Rica.


Coryanthes maduroana G. Gerlach, spec. nova

TIPO: PANAMA: Provincia de Cocld; El Valle de
Anton, floreci6 en cultivo en Panama, 4 de diciembre
2002, Andres Maduro y Erick Olmos 512 (Holotipo:
PMA). FIG. 4.
Species nova ditt'rr ab speciebus omnibus generis
Coryanthis combination hypochili minus profundi
cum verrucis paucis in mesochilo dorsali

DESCRIPCION: Planta epifitica, cespitosa, siempre cre-
ciendo en hormigueros; psedobulbos angostamente
oblongoides hasta oblongo-c6nicos, profundamente
multi-surcados, bifoliados, con un anillo marr6n en el
apice, 11,0 cm de alto y 2,1 cm de diametro, cuando
jovenes parcialmente revestidos por vainas mem-
branaceas; hojas angostamente elipticas, hasta linear-
lanceoladas, agudas, 52 cm por 4,0 cm, peciolo indis-
tinto; inflorescencia p6ndula, 30 cm de largo, con 3
flores; pedunculo marr6n verdoso, con 4 vainas par-
duscas, tubulosas, membranaceas, lanceoladas, de 2,3
cm de largo; bracteas floriferas ovadas, agudas, 3,5
cm de largo y 1,4 cm de ancho; pedicelo mas ovario
9,5 cm de largo; flores de tamafio medio para el
genero, de color crema hasta amarillento o verdoso
con manchas leopardinas (margen oscuro y centro
palido con una mancha oscura) de un rojo carneo,
petalos, hipoquilo y mesoquilo solamente con puntos
rojo carneo, ufia con manchas alargadas; s6palos
fuertemente enrollados; p6talos algo ligulados, falca-
dos, 4,1 cm de largo y 1,3 cm de ancho; labelo 7,2 cm
de alto, con la ufia de 1,3 cm, ligeramente comprimi-
da dorsalmente; hipoquilo galeiforme, poco profundo,
1,1 cm de alto y 1,8 cm de ancho, externamente con
un semicirculo piloso, margenes inflexos, apice poco
emarginado; mesoquilo canaliculado, algo comprimi-
do lateralmente, 2,9 cm de largo y 1,5 cm de ancho,
con dos lines de verrugas que siguen a lo largo de su
median con dos estrias pilosas, su parte visible con
dos excrecencias en forma de verrugas c6nicas;
epiquilo hemisf6rico, en el apice tridentado; column
3,1 cm de largo, en el tercio distal rectangular,
reflexa, en la encorvadura con dos alas redondeadas,
en la base con dos pleuridios subcuadrados de 0,6 cm
por 0,7 cm; polinario parecido al de las otras
species. Aroma fuerte y un poco desagradable.

PARATIPO: Panama. Prov. Veraguas: Santa Fe, leg. I.


Vol. 4, N 1













GERLACH Stanhopeinae Mesoamericanae. II


Fig. 4. Coryanthes maduroana G. Gerlach. A -Flor, vista semilateral. B -Labelo, vista dorsal. C -Labelo, vista
lateral. Dibujado del paratipo (M). Ilustraci6n: Corina Gerlach.


Zapato s.n. 2002, floreci6 en cult. en el Jardin Botanico verrugas visible en la base dorsal del mesoquilo.
de Munich, Alemania, 2 de abril 2003, 02/2950 (M). DISTRIBUCION: Hasta ahora la especie se conoce sola-

DIAGNOSTICO DIFERENCIAL: Se diferencia de todas las mente de Panama. Asi, se trata de una plant end6mi-
otras species del g6nero Coryanthes por la combi- ca en ese pals.
naci6n de un hipoquilo poco profundo con unas pocas ETIMOLOGIA: La especie esta dedicada al Sr. Andres


Abril2004













LANKESTERIANA


Maduro, quien con sus recolectas y su c
plants cultivadas aument6 significati
conocimiento de las orquideas panamei
inmensa ayuda pude entender mejor la ta,
genero Coryanthes en Panama y mejorar
la identificaci6n de las species en este pa

OBSERVACIONES: El aroma floral de C. ma
notablemente simple; esta compuesto sol
tres mol6culas:

2-N-metilaminobenzaldehido
(2-N-methylaminobenzaldehyde)
metil-N-metilantranilato
(methyl-N-methylanthranilate)
2-aminobenzaldehido
(2-aminobenzaldehyde)


2-amino benzaldehyde


2-N-methyl aminobenzaldehy


methyl N-methyl anthranilate

Todas estas sustancias pertenecen al mismo
camino de biosintesis. Lo interesante es que el aroma
se compone solamente de tres sustancias; normal-
mente son un minimo de 10 sustancias 6 mas. El
aroma de las flores pertenecientes al sindrome floral
de perfumes' normalmente no es muy complejo; en
unas pocas species s61o se han encontrado desde
uno hasta tres components (Gerlach & Schill 1989,
1991, 1993). El 2-N-metilaminobenzaldehido fue


olecci6n de
vamente el
las. Con su
xonomia del
muchisimo
is.

aduroana es
t o,, n


encontrado por primera vez como sustancia natural
en el aroma floral de Coryanthes mastersiana
Rchb.f. (Gerlach & Schill 1989). Esta especie se dis-
tingue de todas las otras species del g6nero
Coryanthes por la presencia de este compuesto. En
cuanto a estructura y color C. mastersiana es muy
variable, pero como tenemos muchas recolectas de
esta especie del Choc6 colombiano sabemos bastante


LCm I t sobre su plasticidad en forma y color. Asimismo,
sabemos que posee un aroma floral que contiene mas
94,5 % de 90% de 2-N-metilaminobenzaldehido. Los
primeros intentos de sintetizar 2-N-metilaminoben-
0,3% zaldehido fracasaron, debido a la autopolimerizacion
de la sustancia (asi perdi6 su atractividad) y a proble-
0,2% mas con la infraestructura en el Choc6. Finalmente,
algunos experiments con cebos de esta sustancia en
la costa del Choc6 mostraron en 1994 su atractividad
para los polinizadores.
Con las verrugas dorsales visible sobre el meso-
quilo, la especie nueva muestra cierto parentesco con
las species de la secci6n Lamellunguis, pero el resto
de los caracteres (habito, forma del mesoquilo, aroma
floral) la ubican en la secci6n Coryanthes. Aunque el
aroma floral es casi id6ntico al de C. mastersiana, se
trata sin duda de una especie diferente. Coryanthes
mastersiana ha sido recolectada solamente en
Colombia, mientras que C. maduroana fue hallada en
El Valle de Anton (prov. Cocl) y en Santa Fe (prov.
Veraguas), ambos sitios situados al oeste del istmo de
de Panama. Ademas, nunca se han observado flores de
C. mastersiana con verrugas en el mesoquilo.


AGRADECIMIENTOS. Quiero dar las gracias a Franz
Schuhwerk (Botanische Staatssammlung MOnchen,
Alemania) por traducir las descripciones diferenciales al
latin, a Corina Gerlach por los dibujos y las correcciones
del texto, y a Roman Kaiser (Givaudan Schweiz AG,
Diibendorf, Suiza) por los analisis de los aromas florales.


1 El syndrome floral de perfumes describe un sistema de
polinizaci6n. Las plants que exhiben este syndrome son
polinizadas inicamente por machos de abejas eugl6sidas,
que buscan y recolectan sustancias aromaticas en las flores.


Vol. 4, No 1













Abril 2004 GERLACH Stanhopeinae Mesoamericanae. II 73


LITERATURE CITADA

De Barros, F. 1983. Uma nova esp6cie de Polycycnis (Orchidaceae) do Brasil. Rev. Brasil. Bot. 6: 15-18.
Dodson, C.H. 1980. Polycycnis morganii. Icon. P1. Trop. 3: 269.
Dressier, R.L. 1977. El g6nero Polycycnis en Panama y Costa Rica. Orquideologia 8(1): 117-127.
Gerlach, G. & Schill, R. 1989. Fragrance analyses, an aid to taxonomic relationships of the genus Coryanthes
(Orchidaceae). Plant. Syst. Evol. 168: 159-165.
Gerlach, G. & Schill, R. 1991. Composition of Orchid Scents Attracting Euglossine Bees. Bot. Acta 104: 379-391.
Gerlach, G. & Schill, R. 1993. Die Gattung Coryanthes Hook. (Orchidaceae); eine monographische Bearbeitung unter
besonderer Beriicksichtigung der Bliitenduftstoffe. Trop. Subtrop. Pflanzenwelt 83: 1-205.















LANKESTERIANA4(1) 75-96 2004


VALIDATION OF THE SPECIES OF SEPTOBASIDIUM BASIDIOMYCETESS)
DESCRIBED BY JOHN N. COUCH


LUIS D. GOMEZ' & DANIEL A. HENK2

SAcademia Nacional de Ciencias, Costa Rica, Apdo. 676-2050 Costa Rica. ldgomez@hortus.ots.ac.cr
2Department of Biology, Duke University, Durham, North Carolina



ABSTRACT. Names of species and varieties first described as new by J.N. Couch in his monograph of
Septobasidium, including those previously but invalidly proposed by other authors, which failed to be vali-
dated in 1938 for lack of a Latin description or diagnosis, are posthumously validated here by provision of
translation into Latin of Couch's English descriptions. Holotypes, some isotypes and paratypes, and one
neotype and isoneotype are designated here for these newly validated names.
RESUMEN. Aqui se validan p6stumamente los nombres de species y variedades nuevas descritas por J.N.
Couch en su monografia de Septobasidium (1938); se incluyen los propuestos antes por otros autores, que
no eran validos por faltar una descripci6n latina. Se proven traducciones al latin de las descripciones ingle-
sas de Couch y se designan holotipos, algunos isotipos y paratipos, un neotipo y un isoneotipo.

KEY WORDS / PALABRAS CLAVE: Basidiomycetes, Septobasidium, heterobasidiomycetes, nomenclature.


In the Preface of his classical monograph of
Septobasidium, John N. Couch, then Professor of
Botany at the University of North Carolina, wrote:
"When this work was started in 1926 about seventy-
five species of Septobasidium had been named, but
few of these had been adequately described and illus-
trated." However, when the monograph was pub-
lished (Couch 1938) the species had been consider-
ably augmented in number (from some 75 to 173
taxa), carefully illustrated and compared but those
opening lines of his preface remained correct because
Couch did not comply with the requirements of the
International Code of Botanical Nomenclature to pro-
vide Latin descriptions for the new taxa he proposed
(Article 36.1, St. Louis Code, Greuter et al. 2000) in
his monograph (Couch 1938). The only exceptions
are names published before the date established by
the Code, 1st January 1935, for the species described
in his "A monograph of Septobasidium. Part I.
Jamaican species" (J. Elisha Mitchell Sci. Soc. 44,
1929).

The senior author researched the files of the
Elisha Mitchell Science Society as well as those
kept by the University of North Carolina Press on


the subject but failed to discover any typescript or
manuscript materials indicating that there ever was
a Latin description for the species, nor any state-
ment of the author as to why such Latin descrip-
tions were not published simultaneously or assert-
ing a personal stance unequivocally and expressly
contrary to comply with the Code. Couch mentions
throughout the text some of the Code's principles
which is evidence that he was aware of the require-
ments. He also translated from Latin into English
many of the older descriptions so it obtains that he
had a working knowledge of the Latin language suf-
ficient to write generic and specific descriptions as
he did in 1949 (Couch 1949). Therefore we have
assumed that Couch's intentions were to produce
Latin descriptions at some time in the future, possi-
bly to include all the new taxa he had collected after
1938.

Throughout his publication, Couch adopted a num-
ber of herbariumm names" that were not formally pub-
lished by their authors. Clearly, Couch accepted the
species attached to those names, in a majority of
cases with original specimens at hand. Those names
are also validated here.












LANKESTERIANA


It is the purpose of this paper to complete Prof.
Couch's work by translating his English descriptions
into Latin and thus validating his names, now in wide
use. Whenever possible, type information is given,
and comments added, even for species of earlier
authors that Couch included in his monograph. For all
nomenclatural and practical purposes, the descrip-
tions in this paper, and the names validated by the
provision of Latin translations and designation of
types are to be considered as Couch's (ICBN, St.
Louis Code Art. 36, Ex. 3, Greuter et al. 2000).

Materials and methods
The book The Genus Septobasidium (Couch,
1938), its official day of publication was 16th. July
1938, as published by the University of North
Carolina Press is the source of Couch's species
names enumerated here. Types as conserved in the
herbarium at Chapel Hill (NCU), North Carolina,
with their many annotations in Couch's handwriting
have served to confirm his intended use of new and
old names. The exclamation mark "!" identifies
specimens studied by the authors of the present
paper. Texts authored by Couch, whether translated
by us or not, are explicitly credited to him by the
addition of "[Couch]".
No attempt is made here to discuss the systematics
and phylogeny of the genus and its species as they
appear in Couch's publication. Geographical names
remain as cited by Couch from his specimens, with
no attempt to modernization or correction, e.g.
"China, Tonkin" instead of Vietnam, Tonkin. The
only exceptions are some Central American loca-
tions.

The abbreviations of herbaria where type materials
are located are the official, standardized ones in the
eighth edition of Index Herbariorum (Holmgren et al.
1990). The collections of Patouillard and Burt materi-
als at BPI and FH are accompanied by sheet numbers
which may serve to distinguish them.

The validated specific names (indicated by *) are
listed in alphabetical order and this constitutes the
only variance from Couch's original arrangement of
the taxa [page number in brackets]. The species
names validly published by Couch in 1929 are pre-
ceeded by 1.


Septobasidium Patouillard
J. de Bot. 6: 61. 1892.
nomen conservandum

The generic name and concept of Septobasidium
Pat. was preceded by Glenospora Berk. & Desm. (J.
Royal Hort. Soc. 4: 243. 1849). Boedijn and
Steinmann (1931) proposed Septobasidium for con-
servation against Glenospora, a proposal upheld by
Couch (1938, p. 67) and supported by Donk ( Bull.
Bot. Gdns. Buitenzorg III, 17: 178. 1941) and Rogers
(Farlowia 3: 476. 1949). The proposal was accepted
by ballot by the Special Committee for Fungi (in
Code 77, Mycologia 45: 316. 1953) and ratified by
the Paris Congress (Taxon 4: 162. 1955).The con-
served type of Septobasidium is S. velutinum Pat.

S. abnorme (Henn.) Hohnel & Litsch. [287].

S. acaciae Sawada. [189]. Holotype: Formosa,
Taihokuch6 Shakuk6, Sawada & Fiyikuro, Sept.
26, 1910, at NCU!

S. accumbens (Berk. & Br.) Bres. in Pat. [258].
Couch stated that this name was never published
by Bresadola. However, Patouillard did publish
Bresadola's species, discussed it at length and ana-
lyzed the illustration, thus validating the name
(Bull. Soc. Myc. Fr. 41: 338 341, 1925). Isotype:
Ceylon, Hautane, G. H. K. Thwaites coll., at NCU!

S. alatum Lloyd [108]. Isotype: Philippines,
McGregor, Feb. 1913, Bureau of Science 2,3s5
at NCU!. This is, according to Couch in an annota-
tion of a specimen at NCU, a later synonym of S.
granulosum Sydow (q.v.).

S. albidum Pat. [245]. Holotype at FH, FH-Pat. 1044,
two collections as mentioned by Couch.

S. album Burt [295]. Included under notes to exclud-
ed species, it was later published as Helicogloea
alba (Burt) Couch (Mycologia 41: 435.1949),
which is the actual and correct name.

S. aligerum Petch [110]. Although validly published
by Petch (Tr. Br. Myc. Soc. 12: 276, pl. 18, figs. 1,
2 pl. 19, figs. 1, 2. 1927) it was based on
Hymenochaete rameale Berk. (J. Linn. Soc.14: 68.
1873) and thus preceded by Septobasidium
rameale (Berk.) Bres. in Petch (Tr. Br. Myc. Soc.


Vol. 4, N 1













GOMEZ & HENK Validation of Septobasidium


7: 34. 1921), which is the correct name for this
species. Isotype: Ceylon, N. Ellya, J. Gardner, Jan
1847 at NCU!

S. alni Torrend [150]. Isotype: Portugal, on Alnus,
Torrend 373 at NCU!

* S. alni Torrend var. brasiliense Couch, var. nov.
[153]. Basidiocarpus resupinatus textura aspera
brunneofuscus, saepe spinis dispersae, 10 cm
quadr. latis, in section transversali 200 -260 pim
crassus, subiculatus, columnatus, stratosus.
Hymenium, basidia et sporae ut in hac specie
[Couch]. Holotype: Brazil, Sao Leopoldo, Rick
Dec. 16, 1937 at NCU.

* S. alni Torrend var. squamosum Couch, var. nov.
[153]. See J. Elisha Mitchell Sci. Soc. 51: 35.
1935. Basidiocarpus resupinatus, section trans-
versali tenuissimus, umbrinus vel brunneolus sed
griseo-tinctus, margin determinato vel indetermi-
nato. Probasidium sphaericum, 9 -11.3 pim,
basidium cylindricum, 4-cellulatum, 4 5 x 40 50
pim, sporae 3.4 -4.2 x 15. 9 21 pm, leniter flex-
ae, 3-septatae [Couch]. Holotype: S. Carolina, St.
Helena's Island, on Liquidambar, March 21, 1930,
J. N. Couch 8479, at NCU. Couch suspected this
taxon to be a hybrid between S. alni and S. casta-
neum.

I S. alveolatum Couch [216]. J. Elisha Mitchell Sci.
Soc. 44: 253. 1929. Holotype is not at NCU.
Isotype: Jamaica, Portland Gap, on Psychotria,
Couch 8549, at BPI 268369.

* S. alveomarginatum Couch, sp nov. [158].
Basidiocarpus resupinatus, ochraceus sed
vinaceus deinde atrofuscus, in section transver-
sali 450 (550) -625 pm crassus, margin deter-
minato, albo, nitido, e partibus tribus compositus:
subiculum ex hyphis albidis compositum, 25 -50
pm crassum; aliquot columnae curtae, 25 60 x 60
-80 pm; stratum superum 30 -420 pm crassum,
ex hyphis 3.8 4.4 pm latis, septatis, etihulari.
raiitittcai. sub lente olivaceis dilutis. Hymenium
33 -42 pm crassum, hyphis compactis, intricatis,
1.8 2.4 pm latis, apibus hyalinis. Probasidia 11.5
-(12.6) 16 pm, subglobosa, basidia recta, 4-cel-
lulata, 5.8 6.4 x 42 54 pm, Sterigmata brevia.
Sporae n.v. [Couch]. Holotype: Brazil, Sao


Leopoldo, Rick, on Citrus sp., Oct. 13, 1932,
U.N.C. no. 9364 at NCU!

* S. apiculatum Couch, sp. nov. [106]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 62. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, sordide albus vel bubalino tingens,
inconspicuuus, superficiei leviter granulosus, in
section transversali 250 -(275) -550 pm cras-
sus, stratosus. Hyphis 4 5 pm latis, septatis,
septo constrictis, etihularti Probasidia tenuiunci-
cata, hyalina, ovoidea deinde in basidia elongata
formantia. Basidia clavata, 6.8 8.4 x23 32 pm,
3-cellulata. Sterigmata longa. Sporae 4.6 6.3 x
13 25 pm, elliptico-curvatae [Couch]. Holotype:
North Carolina, Chapel Hill, Couch 8422, on
Cornus amomum, at BPI 268372.

S. arachnoideum (Berk. & Br.) Bres. [238]. Isotype:
Ceylon, Habgalla, Thwaites 539, Feb. 1868 at
NCU!

S. arboreum (Couch) Boedijn & B.A. Steinm. [131].
Bull. Jard. Bot. Buitenzorg III, 11: 168. 1931.
Based on Helicobasidium arboreum Couch (J.
Elisha Mitchell Sci. Soc. 44: 257. 1929).
Holotype: J. N. Couch, Blue Mountains Peak
Trail, Jamaica, June 1926 is not at NCU. Isotype
at BPI 292617.

1 S. areolatum Couch [88]. J. Elisha Mitchell Sci.
Soc. 44: 248. 1929. No type material at NCU.
Isotype at BPI 268373.

S. atratum Pat. [143]. Holotype at FH FH-Pat. 1054.
Isotype: Guadeloupe, Mome Gemmier, on Eugenia
jambos, coll. Duss 1836 at NCU!

I S. atropunctum Couch [190]. J. Elisha Mitchell
Sci. Soc. 44: 251. 1929. Holotype: Jamaica,
Cinchona, J. N. Couch, July 1926 not at NCU.
Isotype at BPI 268376

S. bagliettoanum (Fr.) Bres. [241]. Authentic
Bresadola material from Tuscany, on Quercus,
May 11, 1908 at NCU!, cf material at FH as FH-
Pat. 1061.

S. bakeri Pat. [272]. Couch cites as the type a speci-
men from NY he annotated in Jan. 1929:
"Philippines, Laguna, Los Bafios, C. F. Baker 87"
now at NCU! However, the holotype is at FH as


Abril2004













LANKESTERIANA


FH-Pat. 1056, but the collection corresponds to
Baker 73 (of which there is a fragment at NCU
annotated by Couch as "S. bakeri Pat. from Pat.
H.73. On coccid colonies bamboo. Sept. 22, 1912.
Los Bafios, PI. Baker collection").

* S. boedijnii Couch, sp. nov. [198]. Basidiocarpus
resupinatus, maculas irregulares 2-5 (-17) mm
formans, bubalinus vel pallide ochraceus, margin
supero determinate, infero indeterminate, in sec-
tione transversali ca. 1 mm crassum, stratis tribus:
subiculum, medulla columnata, stratus superus.
Subiculum tenuissimum, 5 27 pm crassum,
iuventutem albidum senectute fuscum, cribrosum.
Columnae 500 -900 pm longae, 10 (20) -40 pim
crassae, rectae, ex hyphis 3 5 pum latis, pauci
septatis, apicibus iraiiticati Stratum superum 70
170 (375 fide Boedijn et B.A. Steinm.) upm cras-
sum, ex hyphis 3.8 5 mpi latis, pallide brunneis,
irregulariter textus. Hymenium 30 -50 pm cras-
sum, ex hyphis 2.2 4 pum latis, hyalinis, irregular-
iter textum vel substratosum. Probasidia 16- 19
(raro 33) longa, sphaerica, saepe obovoidea, ubi
maturitate evacuantia. Basidia 4-cellulata, 8.8
9.3 x 32 38 pm, curvata. Sterigmata ?. Sporae 6
7.5 x 20 -26 pm i, /l Boedijn et B.A. Steinm.
1931) [Couch]. Holotype: Java, Tjibodas on
Fagraea obovata leg. Boedijn, October 1929, at
NCU!

S. bogoriense Pat. ex Henn. in Warburg [213].
Isotype: Hortus Bogoriense on bark of living tree,
June 3, 1898, E. Nyman coll., at NCU!

S. bresadolae Pat.[103]. Holotype at FH as FH-Pat.
1061.Isotypes: Brazil, SAo Leopoldo, Rick collec-
tion at NCU and at BPI 268387.

S. burtii Lloyd [168]. Holotype: Louisiana, near St.
Martinsville, 1890, Langlois coll., at NCU!

* S. burtii Lloyd var. acerinum Couch, var. nov.
[171]. Basidiocarpus resupinatus, crustaceus, cin-
namomeus vel atrobrunneus, nodosus, superfi-
cialiter sinuoso fractus; subiculum determinatum,
fimbriatum.Contextus sine columnist, in section
transv. 0.6 mm crassus, 3-rratiti~at',. medulla
laxe fibrosa, tecta. Probasidia persistentes.
Haustoria spirarum irregularium. [Couch].
Holotype: North Carolina, Chapel Hill, on bark of


Acer saccharinum, Feb.28, 1930, J.N. Couch coll.
#8438 at NCU!

S. cabralii Torrend [293]. Included in Couch's
"incompletely known species" as he had no access
to the type material.

S. canescens Burt [107]. Isotype: California,
Pasadena, on Quercus, June 15, 1914, A. G. Smith
at NCU! Holotype at BPI 269280.

S. capnodes (Berk. & Br.) Bres. [286].

S. carbonaceum Pat. [289]. Holotype at FH as FH-
Pat. 1062.

S. carestianum Bres. [155]. Part of holotype: Italy,
on branches of Salix, det. Bresadola in 1897 at
NCU! ex NY. Material in FH as FH-Pat. 1063
from Italy ex Bresadola, also FH-Burt 14.

* S. carestianum Bres. var. natalense Couch, var.
nov. [157]. Basidiocarpus resupinatus, maculas
irregulares ad 6 cm formans, iuventute avellaneas
deinde cinnamomeas, superficiei sub lente pru-
inosula, margin determinato. Subiculum album,
tenuissimum sed in maturitate stromaticum.
Columnis incipientibus, medulla ex hyphis
obliquis, raiiticati%. pallide brunneis, 2.1 -4.2
pim latis. Hymenium 30 -63 pim crassum.
Probasidia sphaerica, 11.3 15.1 pim, in senectute
brunnea. Basidia long cylindrica, apicem acuta,
4-cellulata, 5 -6.7 x 62 -71 pm. Sterigmata bre-
via. Sporae ellipticae, flexae, 4. 2 5 x21 23 pm
[Couch]. Holotype: Africa, Natal, P. Maritzburg,
on Citrus coll. J. van der Vywer, May 19, 1932, #
26321 at NCU!

S. castaneum Burt [147]. Holotype: Near Montgo-
mery, Alabama, R. P. Burke 20421 at NCU! anno-
tated as "Part of type. Farlow H dist. by Dr. Burt.
For photo."

S. cavarae Bres. [173]. Isotype: Sardinia, on Pistacia
lentiscus Oct. 1900, Cavara, ex herb. Bresadola, at
NCU! At FH a specimen under FH-Pat. 1064.

* S. cervicolor Couch, sp. nov. [182]. Basidiocarpus
resupinatus, maculas irregulares formans, brun-
neolas vel hinnuleas velfuscas, margin determi-
nato, superficiei laevi, in section transversali
500 -800(1000) pim crassum, multistratosum.


Vol. 4, N 1













LANKESTERIANA


FH-Pat. 1056, but the collection corresponds to
Baker 73 (of which there is a fragment at NCU
annotated by Couch as "S. bakeri Pat. from Pat.
H.73. On coccid colonies bamboo. Sept. 22, 1912.
Los Bafios, PI. Baker collection").

* S. boedijnii Couch, sp. nov. [198]. Basidiocarpus
resupinatus, maculas irregulares 2-5 (-17) mm
formans, bubalinus vel pallide ochraceus, margin
supero determinate, infero indeterminate, in sec-
tione transversali ca. 1 mm crassum, stratis tribus:
subiculum, medulla columnata, stratus superus.
Subiculum tenuissimum, 5 27 pm crassum,
iuventutem albidum senectute fuscum, cribrosum.
Columnae 500 -900 pm longae, 10 (20) -40 pim
crassae, rectae, ex hyphis 3 5 pum latis, pauci
septatis, apicibus iraiiticati Stratum superum 70
170 (375 fide Boedijn et B.A. Steinm.) upm cras-
sum, ex hyphis 3.8 5 mpi latis, pallide brunneis,
irregulariter textus. Hymenium 30 -50 pm cras-
sum, ex hyphis 2.2 4 pum latis, hyalinis, irregular-
iter textum vel substratosum. Probasidia 16- 19
(raro 33) longa, sphaerica, saepe obovoidea, ubi
maturitate evacuantia. Basidia 4-cellulata, 8.8
9.3 x 32 38 pm, curvata. Sterigmata ?. Sporae 6
7.5 x 20 -26 pm i, /l Boedijn et B.A. Steinm.
1931) [Couch]. Holotype: Java, Tjibodas on
Fagraea obovata leg. Boedijn, October 1929, at
NCU!

S. bogoriense Pat. ex Henn. in Warburg [213].
Isotype: Hortus Bogoriense on bark of living tree,
June 3, 1898, E. Nyman coll., at NCU!

S. bresadolae Pat.[103]. Holotype at FH as FH-Pat.
1061.Isotypes: Brazil, SAo Leopoldo, Rick collec-
tion at NCU and at BPI 268387.

S. burtii Lloyd [168]. Holotype: Louisiana, near St.
Martinsville, 1890, Langlois coll., at NCU!

* S. burtii Lloyd var. acerinum Couch, var. nov.
[171]. Basidiocarpus resupinatus, crustaceus, cin-
namomeus vel atrobrunneus, nodosus, superfi-
cialiter sinuoso fractus; subiculum determinatum,
fimbriatum.Contextus sine columnist, in section
transv. 0.6 mm crassus, 3-rratiti~at',. medulla
laxe fibrosa, tecta. Probasidia persistentes.
Haustoria spirarum irregularium. [Couch].
Holotype: North Carolina, Chapel Hill, on bark of


Acer saccharinum, Feb.28, 1930, J.N. Couch coll.
#8438 at NCU!

S. cabralii Torrend [293]. Included in Couch's
"incompletely known species" as he had no access
to the type material.

S. canescens Burt [107]. Isotype: California,
Pasadena, on Quercus, June 15, 1914, A. G. Smith
at NCU! Holotype at BPI 269280.

S. capnodes (Berk. & Br.) Bres. [286].

S. carbonaceum Pat. [289]. Holotype at FH as FH-
Pat. 1062.

S. carestianum Bres. [155]. Part of holotype: Italy,
on branches of Salix, det. Bresadola in 1897 at
NCU! ex NY. Material in FH as FH-Pat. 1063
from Italy ex Bresadola, also FH-Burt 14.

* S. carestianum Bres. var. natalense Couch, var.
nov. [157]. Basidiocarpus resupinatus, maculas
irregulares ad 6 cm formans, iuventute avellaneas
deinde cinnamomeas, superficiei sub lente pru-
inosula, margin determinato. Subiculum album,
tenuissimum sed in maturitate stromaticum.
Columnis incipientibus, medulla ex hyphis
obliquis, raiiticati%. pallide brunneis, 2.1 -4.2
pim latis. Hymenium 30 -63 pim crassum.
Probasidia sphaerica, 11.3 15.1 pim, in senectute
brunnea. Basidia long cylindrica, apicem acuta,
4-cellulata, 5 -6.7 x 62 -71 pm. Sterigmata bre-
via. Sporae ellipticae, flexae, 4. 2 5 x21 23 pm
[Couch]. Holotype: Africa, Natal, P. Maritzburg,
on Citrus coll. J. van der Vywer, May 19, 1932, #
26321 at NCU!

S. castaneum Burt [147]. Holotype: Near Montgo-
mery, Alabama, R. P. Burke 20421 at NCU! anno-
tated as "Part of type. Farlow H dist. by Dr. Burt.
For photo."

S. cavarae Bres. [173]. Isotype: Sardinia, on Pistacia
lentiscus Oct. 1900, Cavara, ex herb. Bresadola, at
NCU! At FH a specimen under FH-Pat. 1064.

* S. cervicolor Couch, sp. nov. [182]. Basidiocarpus
resupinatus, maculas irregulares formans, brun-
neolas vel hinnuleas velfuscas, margin determi-
nato, superficiei laevi, in section transversali
500 -800(1000) pim crassum, multistratosum.


Vol. 4, N 1













LANKESTERIANA


300 -600 pm ex hyphis 4.2 5.4 pm latis, crassi-
tunicatis, pallide brunneis, apicem rainihicuan\ stra-
tum superum formantia; stratum superum in sect.
transv. 50 -100 pm, hyphis 4.2 5 pim, gradatim
angustatis, jilitormii 2 3 pm latis. Probasidia
sphaerica, 11.7 -15.1 pm, germinans, maturitate
evacuantia et basidium curvatum vel tortum for-
mantia, 4-cellulata. Sterigmata longa. Sporae
ellipticae, 8 25 pm, distaliter flexae [Couch].
Holotype: Philippines, Davao, Mindanao, Mt. Apo
on Clethra canescens, Clemens 5313 at NCU!

* S. cokeri Couch, sp. nov. [138]. Basidiocarpus
resupinatus, maculas magnas formans, albus,
region marginale determinata, superficiei laevi,
in sect. transv. 0.6 -1.3 mm crassus, partibus
tribus compositus: subiculum 40 -70 pm crassum,
ex hyphis 3 3.7 pm latis; columnae 18 -185 x
370 510 pm, ex hyphis multiseptatis, septis con-
strictis, crassitunicatis, intertextis, dispersis vel
,,. ,,, ,. ,. omnis ad basim cum hyphis curtis,
hispido-erectis et crystals circulatis. Hymenium in
stratum superum, 25 -50 pm crassum, e hyphis 2
-3 pm latis, paraphysibus, probasidiis et basidiis.
Probasidia crassitunicata (-2 pm), globosa, sub-
globosa vel plerumque obovoidea, 10 x 11 -16
pim, aliquando 2-cellulato-pedicellata. Basidia
long cylindrica nonnumquam flexa, 4.4 -6.2 x 40
-55 pm, 4-cellulata, long pedicellata ad proba-
sidia vacua attix\ Sterigmata lateralia, brevia, 5
pim longa. Sporae ellipticae, curvatae, 3 -3.7 x
14.8 -22.4 pim [Couch]. Holotype: North
Carolina, Chapel Hill, on Quercus rubra, Couch
10004, not at NCU. Isotype at BPI 268584.

* S. conidiophorum Couch, sp. nov. [262].
Basidiocarpus resupinatus, fuscus vel atrobrun-
neus, velutinum velfuligineus, margin determina-
to, in sect. transv. 400 -700 pm crassus, partibus
duabus compositus: subiculum 60 -300 pm cras-
sum ex hyphis obscure brunneis vel aliquando
hyalinis, 3.5 5 pm latis, compact et intricate
intertextis, et cellulis vesiculosis, crassitunicatis,
hyalinis, 5.4 6.5 pim diam. Columnae nullae sed
contextum ex hyphis atrobrunneis, crassitunicatis,
rectis vel curvatis, septatis, irregulariter ascendens
stratum superum, laxitextum formantia et hyphis
hyalinis, tenuitunicatis, valde curvatis, apici con-
catenatis cellulis cylindraceis vel cupiformis.


Cellulae longiores quam latae conidia hyalina, 1.5
x 4 pm formantia [Couch]. Holotype: Florida,
Canal Point, on Citrus sp., O. D. Link Jan. 26,
1933 at FLAS as F7703.

* S. cremeum Couch, sp. nov. [ 227]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 46.1935. Basidiocarpus
resupinatus, iuventute bubalinus deinde cinnamo-
meus, superficiei laevi deinde irregulariterfissura-
ta, margin indeterminate, in sect. transv. 225 pm
crassa, partibus tribus compositus: Subiculum
33 pm crassum, ex hyphis hyalinis, septatis.
Columnae curtae. Stratum superum 60 -130 pm
crassum. Hymenium 35 -45 pm crassum, hyal-
inum, ex hyphis 2.2 3.5 pm latis, hyalinis, ramiti-
catis, dense compactis, intricatis. Contextum ex
hyphis septatis, 3.8 -4.2 pm latis, etiulati%. sub
lente ambarinis. Probasidia subglobosa, 8 9 pim
latis. Basidia generaliter circinata, 4.2 5 x 35
40 pm, 4-cellulata. Sterigmata longa. Sporae 3.8
5 x 11.5 -16.8 pm, suballantoideae [Couch].
Holotype: Florida, near Jacksonville, on
Liquidambar ,.... l".,,. J.N.Couch, March 11,
1932, NCU no. 9232, at BPI 268589.

S. crinitum (Fr.) Pat. in Rick, Ann. Mycol. 4: 311.
1906. [252]. Holotype at FH as FH-Pat. 1065.
Isotype: Brazil, SAo Leopoldo, on Myrsine sp., leg.
Rick at NCU!

* S. crustaceum Couch, sp. nov. [241]. Basidiocar-
pus resupinatus, avellaneus vel tabacinus, superfi-
ciei laevi, sub lente minute fissurata, tuberculata,
margin determinate, contextum distinctum, 50
100 pm crassum. Contextum ex hyphis brunneis,
intricatis, dense compactis textum. Probasidia
sphaerica, 8.2 -9.2 pm, germinantia basidium
helicoideum vel valde curvatum, 5.6 6.3 x 28 -34
pim, 4-cellulatumformantia. Sterigmata 8 10 pm
longa. Sporae curvato-ellipticae, 4.2 x 14.7 -21
pim. Probasidia, basidia multi oleagineo-vacuolata
[Couch]. Holotype: Australia, North Queensland,
on lemon, with S. bogoriense and S. aligerum, July
17, 1936 at NCU! There are also two specimens
from Argentina, San Isidro, Aug. 1936, on
Cupressus with Diaspis, annotated by Couch as
representing this species which are, however, S.
cupressi.


Vol. 4, N 1













GOMEZ & HENK Validation of Septobasidium


* S. cupressi Couch, sp. nov. [225]. Basidiocarpus
resupinatus, minutus, foliicolus, bubalinus, floccu-
losus, margin determinato, in sect. transv. 200
350 pim crassus, e partibus tribus compositus:
subiculum album, 20 -40 pim crassum ex hyphis 3
-4.2 pim latis, hyalinis, irregulariter .,a,.ii, sep-
tatis, pauce ri,,itica ti. columnae vel caespes ex
hyphis hyalinis, subiculo similis; stratum superum
ex hyphis laxitextis, hyalinis, tenuetunicatis, 3
3.5 pim latis. Probasidia globoso-obovata, hyalina,
7. 5 -10 x 13 -15 pm, germinantia basidium elon-
gatum formantia. Basidia 5 6 x 28 33 pim, 2-
cellulata. Sporae elliptico-curvatae [Couch].
Holotype: Argentina, Buenos Aires, on Cupressus
sp., Grodsinsky, at NCU!

S. curtisii (Berk. & Desm.) Boedijn & B. A. Steinm.
[164]. Of wide distribution, this taxon is erro-
neously reported by Couch from the Caribbean:
"Guadeloupe, near San Jose, on Erythrina, leg.
Condert". The specimen is from Guadalupe, near
San Jose, Costa Rica", and is also contained in the
Patouillard herbarium at FH (FH-Pat. 1708, with S.
leprieurii) and was recorded by A. Tonduz and O.
Jimenez in their unpublished ms. Hongos de Costa
Rica. I. Determinavit C1.N. Patouillard, collegit
A.Tonduz et O. Jimenez (1908-1914), in the
library of the senior author.

This name is based on Glenospora curtisii Berk. &
Desm. (J. Roy. Soc. Hort. 4: 255. 1849) and later
as G. curtisii Berk & M.A.Curtis in Berk.
(Grevillea 4: 161. 1876). Despite its wide geo-
graphical distribution and the familiar name, the
correct name for this species seems to be S. ramo-
rum (Schwein.: Fr.) Donk (Taxon 7: 164. 1958), a
name based on Racodium ramosus Schwein. in
Schr. Naturfr. Ges. Leipzig 1: 131. 1822,
Oedemium ramorum (Schwein.) Fr. (Syst. mycol.
3(2): 345. 1832, ramorum in error).

S. dictyodes (Berk. & Br.) Pat. [92]. Isotype: Ceylon,
Central Province, Thwaites 1027, Dec. 1868 at
NCU! Holotype at FH as FH-Pat. 1066.

* S. elatostemae Couch, sp. nov. [263]. Basidiocarpus
resupinatus, hypophyllus, minutus, gregarius, pul-
vinatus. Superficiei laevi vel minute granulosa,
atrobrunnea, margin vegetative in subiculo inde-


terminate, in strato supero determinate, in sect.
transv. ca. 1 mm crassus, partibus tribus indistinc-
tis: subiculum ex hyphis pallide brunneis vel hyali-
nis, 2.2 4 m latis, tln1 ..n'.. ^~ ~.,i,, anasto-
mosans. Stratum superum ex hyphis 3 4 pim latis,
atrobrunneis. Probasidia, basidia n.v.
Conidiophora septata, elongata, conidia 3-cellula-
ta, crassitunicata, fusca, formantia [Couch].
Holotype: Philippines, Mindanao, Mt. Apo, on
leaves of Elatostema, Clemens 5622 at NCU!

* S. ficicolum Pat. ex Couch, sp. nov. [167].
Basidiocarpus resupinatus, tenuis, brunneus.
Regione marginale in subiculo determinata, incon-
spicue caespitosa, in strato supero irregulariter
fimbriata. Basidioma in sect transv. 250- 370 pm
crassa e partibus tribus composite: subiculum
tenuissimum, 12 -30 pm crassum, contextum
columnatum (columnae 50 210 x 70 90 pm) vel
vallumnatum. Contextum ex hyphis 2.1 2.8 4
pim latis, rectis, pauce ramificatis. Probasidia
sphaerica, 8. 4 -12.6 pm. Basidia long cylindri-
ca, 4. 6 5.2 x 52 58 pm, 3-septata. Sterigmata
ca. 4 pm longa. Sporae ellipticae, 4 4.3 x 14.8
17 pim, distaliter pauce curvatae [Couch].
Holotype: Philippines, Luzon, Mt. Maquiling, on
Ficus sp., Sept. 30, 1920, J. Lebunas 10243, at
NCU! Isotype at FH as FH-Pat. 1067.

*S. filiforme Couch, sp. nov. [205]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 49. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, effussus, iuventute albus deinde sepi-
aceus, maculam magnam formans. Basidioma in
sect. transv. 800 -1000 pim crassa e partibus
tribus composite: subiculum album, 20 -50 pim
crassum, ex hyphis tenuitunicatis 2 3.2 pim latis,
septatis, etihulait Columnae ex hyphis 3.2 -4.4
pim latis, raititircir. raro septatis. Hymenium 42
60 (raro 90) pim crassum, ex hyphis 3 pim latis.
Probasidia obovoidea, 7.7 -11.8 x 14 -23 pim.
Basidia 4 5 x 28 -40 pim, 4-cellulata, helicoidea.
Sterigmata 20 -30 pim. Sporae hyalinae, ellipti-
cae, curvatae, mucronatae, 3.4 4 x 13 -21 im
[Couch]. Holotype: Couch 9179 from
Mecklenburg County, Virginia, July 1927, at
NCU. Isotype at BPI 268663.

S. fisso-lobatum Lloyd [243]. Based on
Hymenochaete fissolobata P. Henn. (Hedwigia 43:


Abril2004













LANKESTERIANA


179. 1904) and distributed as # 41 in the exsiccatae
of Mycotheca Brasiliensis. The correct citation is:
Septobasidiumfisso-lobatum (P. Henn.) Lloyd.

S. flavo-brunneum Boedijn & B. A. Steinm. [248].
Isotype: Java, Tjikadjang, onErythrina, Feb. 1930,
Prillwitz coll. at NCU!

S. foliicolum Torrend [293]. Included by Couch in
his "incompletely known species" as he had had no
access to the type material.

* S. formosense Couch, sp. nov. [239]. Basidiocarpus
resupinatus, tenuis, indefinitus, brunneus.
Subiculum roseo-bubalinus, indeterminatus, in
sect. transv. 10 25 pm crassum, ex hyphis pal-
lidissime brunneis, 3 5 pm latis, probasidiis,
basidiis et conidiophoris. Stratum superum 400
500 pm crassum. Probasidia sphaerica, 9.6 11. 7
pim, hyalina, plerumque pedicellata, in maturitate
unilateraliter crassitunicata, evacuantia. Basidia
curvata vel helicoidea, 4-cellulata, 5.4 7 x 33
42 pm. Conidiophora ex hyphis brunneis elongatis,
20 -50 x 200 -500 pm, 6-12-cellulatis. Sporae ut
videtur nulla [Couch]. Holotype: Formosa, Trail to
Rengichi from Gojyo, on Citrus sp., March 13,
1928, R. K. Beattie coll. at BPI 268667. Isotype at
NCU!.

* S. fragile Couch, sp. nov. [196]. Basidiocarpus
resupinatus, sepiaceus, minute pulveraceus, sub
lente minute alveolatus, in sect transv. 40 -150 (-
700) pm crassus, region marginale indetermina-
ta. Subiculum indeterminatum, dittiuiMn. contex-
tum ex hyphis 4.2 6.7 pim latis, laxitextum.
Probasidia sub- vel sphaerica 10 -12.6 pm diam.,
hyalina. Basidia cylindrica, 5. 2 6.3 x 40 50
pim, aliquando pauciter flexa. Sporae ? [Couch].
Holotype: Jamaica, Blue Mts., Hardware Gap, on
deciduous tree, July 1926, J. N. Couch 8517 at
NCU!

S. fumigatum Burt [180]. Holotype: S. Carolina,
Gourdin, on Acer rubrum, Nov. 4, 1914, C. J.
Humphrey 2588 at NCU! Isotype 268701 at BPI.
Paratype: Alabama, near Montgomery, R.P. Burke
50, May 1916 at BPI 268693.

*S. fusco-cinereum Bresadola ex Couch, sp. nov.
[83]. Basidiocarpus resupinatus, griseobrunneus-


brunneus, region marginale determinata, albidu-
la. Basidioma e partibus tribus composite.
Probasidia ut videtur nulla. Basidia long cylindri-
ca, 8 -11.7 x37 50 pm, 1-septata (2-cellulata).
Sterigmata lateralia, 46 pm longa. Sporae 6.7 x 25
pim, proximaliter ampliatae, distaliter acute flexae
[Couch]. Holotype: Brazil, SAo Leopoldo, Rick,
Oct.1905 at FH as FH-Pat. 1102, isotype at NCU!

S. fusco-violaceum Bres. [224]. Isotypes: Poland, on
Salix cinerea at NCU!, FH as FH-Pat. 1071.

* S. fuscum Couch, sp. nov. [191]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 15. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, brunneus vel fuscus, region mar-
ginale indeterminate. Basidioma in sect. transv.
125 -200 pm crassa, e partibus tribus composite.
Subiculum ex hyphis 4.2 5.8 pm latis. Contextum
ex hyphis erectis. Stratum superum 60 -85 pm
crassum, ex hyphis 2.2 -3.5 pm latis, raitiicai\
apicem curvatis. Probasidia sphaerica vel sub-
sphaerica, 10 -12.6 pm. Basidia cylindrica, 4.2
5.4 x 35 -40 pm, 4-cellulata. Sterigmata 4 5 pim
longa. Sporae 4 5 x 6 13.4 pm, ellipticae, cur-
vatae [Couch]. Holotype: Mississippi, near
Pascagoula, Couch 9192, at FLAS F7657. Isotypes
at BPI 268674 and 268675.

S. galzinii Bourdot [160]. Possibly a fragment of
holotype: France, l'Aveyron, on Calluna vulgaris
and Erica cinerea, Galzin, June 9, 1913 and May
12, 1914, Bourdot's herbarium no. 20212 and
20221 at NCU! FH as FH-Pat. 1072.

S. gossypinum Pat. [234]. Holotype at FH as FH-Pat.
1073. Isotype: China, Cho Ganh, Tonkin, on
branches of liana, M. Petelot 715, Nov.1923 at
NCU!

* S. grandispinosum Couch, sp. nov. [154].
Basidiocarpus resupinatus, compactus, ex albo ad
avellaneum vel brunneum, region marginale
determinata, fimbriata vel pectinata, superficiei
spinifera (spinae dispersae vel aggregatae, 1x 1-
1.5 mm, acutae) vel laevi tune spinae nullae.
Basidioma in sect. transv. 1 1.5 mm crassa, ali-
quando stratosa. Subiculum album incipientem,
non continuum, ex rhizomorphis et hyphis
mycelialibus reptantis deinde erectis constatum.
Contextum ex hyphis hyalinis vel brunneis, pluri-


Vol. 4, N 1













GOMEZ & HENK Validation of Septobasidium


raiitiatri. crassitunicatis, 4 -4.2 pm latis, intri-
catis. Stratum superum ex hyphis 2.8 -3.5 pum
latis, dense compactis, pi ...........i ., Probasidia
plerumque subglobosa, 12.6 -18 pm diam.
Basidia long cylindrica, 5.4 -7.5 x 54 -68 pm,
recta sed leviterflexa, 4-cellulata, plerumque pedi-
cellata ad probasidia adnexa. Sterigmata lateralia,
brevia. Sporae unilateraliter applanatae vel con-
cavae, e medio incrassatae, 4.5 -5.4 x 20 -22 pim
[Couch]. Holotype: S. Africa, Transvaal, near
Pretoria, on Gymnosporia buxifolia, L. Kresfelder,
March 1925 at NCU!

* S. grandisporum Couch, sp. nov. [79]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 72. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, atrobrunneus, region marginale
determinata. Basidioma in sect. transv. ca. 2.5 mm
crassa e partibus duobus composite. Subiculum
nullum. Contextum ex rhizomorphis intricatis et
hyphis pi i......... .. ,i, septatis, etihulai%. 3 4.2
pim latis. Hymenium 150 -250 pm crassum ex
hyphis hyalinis vel pallide brunneis, iraiticatri. 3
3.5 pm latis. Probasidia subsphaerica, 12 17
pim. Basidia long cylindrica, distaliter inflata, 8.4
-9.6 x 46 56 ptm. Sterigmata una, apicale, 8 22
pim. Sporae ellipticae, 12.6 17 x 29 32 pm,
irregulariter septatae, hyalinae deinde pallide
brunneae [Couch]. Holotype: S. Carolina, about 30
m N of Charleston, on Cornusflorida, Else Couch
coll. U.N.C. no. 8465 at NCU!, isotypes at FLAS
F7658, at BPI 268676 & 268677.

S. granulosum Sydow [121]. Isotype: New Guinea,
Sepik Expedition, Felspize, coll. C. Ledermann
12983 at NCU ex B, and see S. alatum Lloyd.

* S. griseopurpureum Couch, sp. nov. [105]. Fungus
resupinatus, griseo-atropurpureus, cum soredia
lichenes viridi tinctus, superficiei muiltrriuirara.
margin determinata. Basidioma in sect. transv.
200 -550 pm crassa, e partibus tribus composite:
Subiculum ex hyphis atrobrunneis, crassitunicatis,
plerumque septatis, 3 6.3 upm latis, laxitextum.
Contextum ca. 85 pm crassum, ex hyphis erectis,
3.5 -6.3 jpm latis, laxitextum. Probasidia
numerosa, e later et apice hypharum generati-
varum exorientia, plerumque aggregata, sphaeri-
ca, 9.5 -11.7 pm diam., hyalina deinde fuscatis,
minutissime aspere tunicatis, in maturitate evac-


uantia basidium formantia. Basidia clavata, 2-cel-
lulata, recta nonnumquam curvata, 6 6.3 x 30
33 pm, distaliter incrassata. Sterigmata ca. 2.8 x
8.4 pm. Sporae hyalinae, 4.2 5 x 15.9 -18 pm,
pauce curvatae [Couch]. Holotype: S. Africa, P.
van der Bijl in Lloyd collection 39226, at NCU!

S. griseum Couch, sp. nov. [98]. Basidiocarpus
resupinatus, extensus, in sicco pallide murinus,
superficiei minute et copiose pustulata, minute
granulosa vel pulverata, quasi laevi, raro fissura-
ta, margin indeterminate. Basidioma 1- 1.3 mm
crassa, e partibus tribus constata. Subiculum ex
hyphis 2 4.2 pm latis, atrobrunneis, rhizomor-
phis anthracinis et hyphis arachnoideis gracilioris;
contextum columnatum ex hyphis erectis, atropur-
pureis, apici raiiticfati' stratum superum forman-
tia. Stratum superum 80 170 pm crassum, ex
hyphis brunneis ad apicem hyalinis, incrustatis.
Probasidia 10 12 pm diam. Basidia clavata, dis-
taliter incrassata, 2-cellulata, ca. 8 x 25 pm
[Couch]. Holotype: Costa Rica, Limon, Finca
Castilla, July 25, 1936, C. W. Dodge & V. F.
Georger Dodge 9351 at NCU!

* S. hakgalanum Couch & Petch, sp. nov. [142].
Basidiocarpus resupinatus, rufobrunneis vel sepi-
aceus, superficiei sinuosa, margin bubalino-
vinacea, determinata. Basidioma in sect. transv.
700 -1000 pm crassa e partibus tribus composite.
Subiculum 160 -220 pum crassum, ex hyphis 4
4.2 pm latis, brunneis, dense compactis textum.
Contextum ex hyphis hyalinis, ca. 3 pm latis, erec-
tis, non t ....ri ,.ii,,. nonnumquam incrustatis;
columnae 40 -90 x 250 -450 pm ex hyphis brun-
neis, 4.2 5 pim latis, compactis, intricatis consta-
tum. Stratum superum 60 -160 pm, 4.2 5 pim
latis, intricatis, densitextum. Hymenium indistinc-
tum. Probasidia subglobosa vel globosa, 15 -20
pim diam., evacuantia et basidium elongatum for-
mantia. Basidia long cylindrica, 5.8 -7.1 x 68
84 pim, 4-cellulata, cellular apicale acuta.
Sterigmata 5 6 pum longa. Sporae hyalinae, 4.2
5 x 25 -27 m, ellipticae, leviter flexae [Couch].
Holotype: Ceylon, Hakgala, April 1919, T. Petch
coll., at NCU!

S. henningsii Pat. ex P. Henn. in Warburg [243].
Holotype at FH as FH-Pat. 1074. Isotype: Java,


Abril2004













LANKESTERIANA


Gedeh, about 2000 m elevation, July 17, 1898, E.
Nyman coll. ex B, at NCU! Couch indicated the
location of the type as Berlin but, as with several
other such cases, the specimens have not been
returned and remain at NCU.

* S. hesleri Couch, sp. nov. [117]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 54. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, pallide vinaceo-griseus deinde tabaci-
nus, superficiei praecipue floccosa, region mar-
ginale determinata vel indeterminate aliquot
columnata vel inflato-fimbriata. Basidioma in sect.
transv. 250 -400 pm e partibus tribus instructa.
Subiculum 12 -20 pm crassum, ex hyphis erectis
(ca. 40 pm altis), incrustatis, hyalinis, raro rainii-
catis. Columnae 30 -140 pm crassae, 100 -190
pim altae. Stratum superum 40 -100 pm crassum.
Hymenium 30 -40 pm crassum ex hyphis sub-
hyalinis praecipue d,, I,. .. i- -r..-i 2.8 -3.2
pim latis. Stratum superum 40 -100 pm crassum.
Sub-hymenium ex hyphis brunneis, iraiiticti.. 3
4.2 pum latis. Probasidia ut videtur nulla. Basidia
helicoidea, 4.5 5.8 x 32 38 pm, 4-cellulata.
Sterigmata angusta. Sporae 5 6.3 x 13 18 pim
[Couch]. Holotype: Near Gatlinburg, Tenn., on
Carpinus caroliniana, Hesler coll., at FLAS
F7659, isotypes at BPI 268680 and 269368.

* S. heveae Couch, sp. nov. 149]. Basidiocarpus
resupinatus, atrobrunneus vel atrogriseus vel
anthracinus. Superficiei sinuosa, fissurata, perfo-
rata, tuberculata, fragilis, region marginale ex
inconspicue rhizomorphis. Basidioma in sect.
transv. 0.5. 2 mm crassa e partibus duabus com-
posita: Stratum inferum ex rhizomorphis mycelial-
ibus, r mitic iail. nigris, horizontalis deinde erectis
columnatis, hyphis rectis, compactitextis, ,rniii-
catis, 3.7 -5.4 pm latis. Stratum superum 100
600 pm crassum, stratosum, ex hyphis flexis, brun-
neis, apicaliter hyalinis, constatum. Probasidia
ovoidea, 9. 4 -12.6 x 12.6 16.8 pim, in maturitate
evacuantia basidium cylindricum, 6 6.3 x 29 38
pim. 4-cellulatum formantia. Sterigmata 4.2 -4.8
pim. Sporae 3.6 -4.2 x 12.6 -13.4 pm, ellipticae,
curvatae [Couch]. Holotype: Brazil, Rio Jura, on
Hevea brasiliensis, no.2729 ex B, at NCU!

S. humile Raciborski [228]. Holotype: Java, near
base of Mt. Pangerango on western side above


Tjitwruk, on underside of leaves of Tetranthera sp.
Raciborski coll. at NCU! This specimen is annotat-
ed "for photo" and is undoubtedly authentic
Raciborski material. Two other collections were
received from v. Hohnel. See also Oberwinkler
(1989).

* S. indigophorum Couch, sp. nov. [282]. Basidio-
carpus resupinatus, indigus vel atrocyaneus,
region marginale minutissime fimbriata.
Basidioma in sect. transv. 330 -550 pm crassa, e
partibus tribus constata: Subiculum tenue, 16 20
pm crassum, ex hyphis albis et atris, 3.8 pm latis.
Columnae aliquot curtae, 90 -150 pm crassae,
75 pm altae. Stratum superum 190 -365 pm cras-
sum, ex hyphis atrobrunneis, laxitextis, 3.8 4 pim,
septatis. Hymenium non visum [Couch]. Holotype:
Japan, Shino Mura, Tamba Kyotofu, on Prunus,
Nov. 15, 1927, R. K. Beattie coll. at NCU! Isotype
at BPI 268681.

* S. irregular Couch, sp. nov. [219]. Basidiocarpus
resupinatus, brunneus, superficiei maxime vari-
abili. Basidioma 400 -900 pim crassa e partibus
tribus composite: subiculum 25 126 pm crassum,
ex rhizomorphis et hyphis brunneis, sed hyphis
raro quasi hyalinis, 3 4.2 pm latis, pluriseptatis.
Columnae numerosae, aggregatae, vel nullae,
plerumque 25 -80 pm crassae, ex hyphis atro-
brunneis, 3.6 4.2 pm latis, intricatis, in ........... i,-
catis. Hymenium e paraphysibus vel probasidiis
brunneis, sphaericis vel clavatis. Probasidia hyali-
na vel brunnea, obovoidea, 8 9.2x 12 16.8 pm,
maturitate evacuantia basidium elongatum
curvum, 5 x 34 pm, 4-cellulatum formantia. Spora
elliptica, flexa, 4 x 16 pm unam visam. Holotype:
Africa, Uganda, Mukono Hill, altitude 4300', Nov.
1914, R. Dummer coll at K, isotype at NCU!

S. jamaicaense Burt [81]. Holotype at FH as FH-
Burt 17. Isotype: Jamaica, Jim Crow Peak, 5500'
April, L. M. Underwood coll. 2439 at NCU!

* S. lacunosum Couch, sp. nov. [291]. Basidiocarpus
resupinatus, in maturitate brunneus, iuventute
schistaceus, superficiei regulariter foveolato-
depressa, reticulata, margin determinata.
Basidioma 400 -600 pm crassa, strata distinct
nulla, ex hyphis brunneis vel hyalinis, 2.1 4.2 pm


Vol. 4, N 1













GOMEZ & HENK Validation ofSeptobasidium


latis, plerumque 3.5 4 ipm, septatis, pauce Iramiti-
catis. Probasidia ovoidea vel obovoidea, 10.5 x 18
ipm. Basidia, sporae ut videtur nulla [Couch].
Holotype: Costa Rica, San Jose, Villas del rio
Torres, Feb. 26, 1911, A. Tonduz coll., at NCU!
An isotype possibly at FH since A.Tonduz was
sending material to Patouillard.

* S. lagerheimii Couch, sp. nov. [229]. Basidiocarpus
resupinatus, avellaneus deinde brunneus, superfi-
ciei ab initio subvelutina-hirsuta tune sub lente
granulosa, plurifissurata, margin indistincte
determinata. Basidioma 250 -650 pm crassa e
partibus duobus vel tribus composite. Subiculum
40 100 pm crassum ex hyphis brunneis vel hyali-
nis, 3 4 im latis, laxitextum. Contextum medul-
losum 120 -450 pm crassum, laxitextum, ex
hyphis hyalinis vel brunneis, 3 4.6 pmr latis.
Columnae curtae, crassae, irregulariter dispersae
vel agreggatae tune anastomosans. Probasidia 9.6
-12. 6 pm, sphaerica, germinantia basidium heli-
coideum, 5.2 -5.8 x 33.6 -42 pm, 4-cellulatum
formantia. Sterigmata longa. Sporae non visae
[Couch]. Holotype: Ecuador, near Quito, Jan. 31,
1892, Lagerheim coll. at NCU! One of Couch's
specimens is annotated by him as "? S. pedicella-
tum (Schw.) Pat.". In 1892, de Lagerheim collected
large series of S. pedicellatum in the vicinity of
Cotocollao, near Quito. It is quite possible that the
minor differences that distinguish these two
species are due to age, growth and microenviron-
mental conditions.

S. langloisii Pat. [98]. Holotype at FH as FH-Pat.
1075. Isotype: Louisiana, near St Martinsville, on
Crataegus arborescens, May 11, 1899, Langlois
2995 at NCU!

S. lanatum Chow. [294]. Included in Couch's
"incompletely known species" as he had had no
access to the type material.

S. lanosum Pat.[264]. Holotype at FH as FH-Pat.
1076. Isotype: China, Cho Gahn, Tonkin, on Citrus
decumans, Feb. 19, 1922, M. Duport coll., at NCU!

S. laxum Pat. [203]. Holotype at FH as FH-Pat. 1077.
Isotype: Philippines, near Mt. Maquiling, Los
Bafios, on Astronia cummingiana, Nemesio
Catalan coll. at NCU!


* S. lepidosaphis Couch, sp. nov. [146]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 35. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, theobrominus vel rufobrunneus,
superficiei spinae numerosae instructa, region
marginale determinata. Basidioma e duobus, raro
tribus, partibus composite. Subiculum tenuissi-
mum, 10 -20 pm crassum ex hyphis 3 -6.3 im
latis, septatis, ilA,,l.,i,, sed anastomosantibus.
Columnae spinosae ca. 75 pmr crassae ex hyphis
4.2 5 m latis, rectis, septatis, etihulati%. raro
ramriittitri Probasidia sphaerica, 8.4 -12.6 prm,
hyalina, tenuitunicata. Basidia cylindrica aliquan-
do curva, 4.2 6.3 x 31.5 -46 pmr, 4-cellulata.
Sterigmata 4.2 pmr longa. Sporae 3.2 -4.2 x 10.9
13.8 pmr, ellipticae valde curvatae [Couch].
Holotype: Brazil, Minas Gerais, Vigosa, A. S.
Miller 43 at NCU! Isotypes at BPI 268749 and
268750.

S. leprieurii (Mont.) Pat. [174]. Material from
Guyana in the Patouillard Herbarium at FH (FH-
Pat. 1078) is an isotype. The holotype is at PC. See
Ryvarden (1982) for discussion of the type. A por-
tion of this material is also at NCU! Again, Couch
erroneously misplaces the locality "near San Jose"
to the island of Guadeloupe. Condert's collection
is from "Guadalupe, near San Jose, Costa Rica"
(cf S. curtisii).

S. leprosum Couch, sp. nov. [162]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 42. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, albus, region marginale indetermi-
nata. Basidioma in sect. transv. tenuissima, 60
130 pum crassa, indistincte stratosa. Subiculum 12
-20 pm crassum, ex hyphis 4.2 pm latis, septatis,
etihulait. hyalinis. Hymenium ex hyphis 2.1 -2.5
ipm latis, tenuitunicatis probasidiis et basidiis.
Probasidia globosa, 10 11 x 10 -13.8 pm, hyali-
na. Basidia recta, cylindrica, 6 6.5 x 50 56 pm,
4-cellulata. Sterigmata curta. Sporae albidae,
elliptico-curvatae, 4.2 5 x 12.6 15 pm [Couch].
Holotype: Chapel Hill, NC, Couch coll. at BPI
269387. Isotype at BPI 268780.

S. leucostemum (Berk. & Br.) Pat. [203]. Holotype at
FH as FH-Pat. 1079. Isotype: Ceylon, Central
Province, Feb. 1868, Thwaites coll. 551at NCU!
annotated as "from Pat. Herb. ex Kew".


Abril2004












LANKESTERIANA


S. lichenicolum (Berk. & Br.) Petch [250]. Isotype:
Ceylon, Peradeniya, Dec. 1868, Thwaites 1026 at
NCU!

* S. lilacinoalbum Couch, sp. nov. [114]. See J.
Elisha Mitchell Sci. Soc. 51: 56. 1935. Basidio-
carpus resupinatus, maculam magnam formans.
Basidioma in iuventute alba deinde pallidissime
vinacea, senectute fumigata vel brunnea, superfi-
ciei laevi, sub lente minute granulosa, maturitate
irregulariter fissurata, region marginale vegeta-
tiva alba, determinata. Basidioma in sect. transv.
360 -430 pm crassa e partibus tribus construct.
Subiculum 60 -80 pim crassum ex hyphis brun-
neis, compactis textis hyphisque erectis, hyalinis,
nriiicati i%. incrustatis. Stratum medium colum-
natum. Columnae 35 -150 pm latae, 210 -250
pim altae ex hyphis 3 4.2 pim latis, septatis,
septo constrictis, etihulatiI Hymenium 60 100
pm crassum. Probasidia nulla. Basidia heli-
coidea, 4.2 5 x 25 35 pm. Sterigmata long
apiculata. Sporae albae, elliptico-curvatae, 3 4
x 10 -17 pm, 1-3-septatae [Couch]. Holotype:
Near Highlands, NC, E.R. Couch 9064.
Paratypes: NC, Laurel Hill on Hicoria, Couch
9843; NC, Chapel Hill, Couch 9843 at BPI
268782 and 234396, respectively.

S. lilacinum Burt [176]. Holotype at FH as FH-Burt
28. Isotype: Trinidad, Port of Spain, Maraval
Valley, Thaxter coll. at NCU!

* S. linderi Couch, sp. nov. [104]. Basidiocarpus
resupinatus, albidus vel brunneus, superficiei laevi
aliquando minute fibrillosa, margin indetermina-
ta. Basidioma tenue, raro 100 pim crassa, strata
distinct nulla. Contextum ex hyphis compactis,
intricatis, hyalinis vel olivaceis, septatis, ranii-
catis, 3 5 pim latis constatum. Probasidia glo-
bosa, 11 -14.5 pm diam., laeve vel minute asperu-
la, 1-plures-aggregata, plerumque pedicellata,
pedicellum 1-2-cellulatum, germinantia basidium
long cylindricum, 5. 8 6.5 x 34 42 pm (quando
2-cellulatum), 5 5.8 x 52 63 pm si 3-4-cellula-
tum. Sterigmata conica, unica vel duplex.
Sterigmata furcata. Sporae 5 -6.7 x 18.4 -21.4
pm, maiora ex basidiis 2-cellulatis [Couch].
Holotype: Massachusetts, near Pembroke, on Pinus
rigida, Apr. 11, 1937, D. H. Linder coll at NCU!


Isotype at BPI 268987.

* S. macadamiae Couch, sp. nov. [230]. Basidiocarpus
resupinatus, roseo-bubalinus, avellaneus vel brun-
neus, superficiei in iuventute laevi tunc fissurata,
margin superior pauce fimbriata, inferiore
inconspicue columnata. Basidioma in sect. transv.
230 -420 pim, e partibus tribus composite.
Subiculum tenue, ex hyphis 3.8 upm late. Columnae
umbellatae, 40 -60 pim altae, ex hyphis 3 -4.2 pim
latis. Hymenium 50 150 pim crassum, hyphis
hyalinis vel pallide brunneis, septatis, rainiaticari.
apicaliter sinuosis, 2.5 -3.5 pim latis. Probasidia
sphaerica, 10.5 18 pm. Basidia 6.7 8 x27 37
pim, subcircinata. Sterigmata 6 8 pm. Sporae
ellipticae, curvatae, 4.2 -5.4 x 15.9 -22.2 pim
[Couch]. Holotype: Australia, Queensland, on
Macadamia ternifolia, Oct. 19, 1933, W. Pollard
2943 at NCU!

S. maquilingianum Sydow [288]. Holotype:
Philippines, Prov. Laguna, near Los Bafios, Mt.
Makiling, onAstronia sp., Feb. 1914, C. F. Baker
coll. no. 2808 with photograph at NCU! from B.
The specific epithet in Couch is "makilingianum"
but the original spelling by Sydow (Ann. Mycol.
1917: 170) is "maquilingianum" as recorded by
Saccardo (Syll. Fung. 23: 566. 1925).

S. mariani (Bres. in Sacc.) Bres. [134]. Isotype: Italy,
near Rome, on Pyrus communis, 1902, Mariani
coll. at NCU! This widely used name should be
correctly cited as S. mariani (Bres. ex Sacc.) Bres.
as the publication of Notae Mycologicae ( Ann.
Mycol. 1: 24. 1903) was authored by Saccardo and
starts with: 1. Septobasidium Mariani Bres. in
litt., Hypochnus Michelianus Cald. var. quercinus
Sacc. olim" Only one of the specimens listed by
Saccardo, collected by Mariani near Rome, corre-
sponds to Bresadola's species, not formally
described until 1905 (Ann. Mycol. 3: 164. 1905),
the others are S. michelianum (Cald.) Pat.

* S. mariani (Bres. ex Sacc.) Bres. var. japonicum
Couch, var. nov. [137]. Basidiocarpus resupinatus,
albidulus, gossypinus. Subiculum ex hyphis com-
pactis, brunneis. Columnae numerosissimae, ex
hyphis 3 -4 m latis, iramiitcti% [Couch]. Holoty-
pe: Japan, Sendai, on Styraxjaponica, coll. A.


Vol. 4, N 1












GOMEZ & HENK Validation of Septobasidium


Yasuda in Lloyd Collection 39231 at NCU. Couch
wrote: "the correct position of this fungus will
have to remain doubtful until the probasidial and
basidial stages can be found".

S. merrillii Bres. [202]. Holotype (or a fragment of
it?): Philippines, Luzon, Benguet, on Strobilanthus
cincinalis, Merrill 6668, May 1909, received from
B is at NCU!

S. mexicanum Sydow [231]. Holotype: Mexico, on
Cupressus sp., Reiche 46 at NCU! ex B.

S. michelianum (Caldesi) Pat. [194]. Isotype: Italy,
on Laurus nobilis, Caldesi 66, at NCU! and cf. S
mariani (Bres. ex Sacc.) Bres.

S. minutulum H. & P. Sydow [200].

* S. molle Couch, sp. nov. [266]. Basidiocarpus
resupinatus, siccus, russus, region marginale
indeterminate. Basidioma ca. 1 mm crassa, non
\trrititicat Contextum laxum ex hyphis pallide
brunneis vel hyalinis, 4 6. 3 pm latis, raiticarii
crassiseptatis, hyphis vetustis crassitunicatis, ali-
quandum gelatinosis. Conidia ca. 8 um crassa.
Probasidia sphaerica, 18 -23.2 pm, pallide vel
atrobrunnea, superficiei pustulosa. Basidia, sporae
non visi [Couch]. Holotype: Philippines, Laguna,
Agricultural College, on Piper sp., Sept. 25, 1933,
Domingo Altamirano 47, at NCU!

S. molliusculum H. & P. Sydow [283]. Isotype:
Philippines, Agusan, Mindanao, Cabadbaran, Mt.
Urdantea, on Litsea cassiaefolia, Aug. 1912,
Elmer coll., "isotype no. 13417 in Sydow Herb."
at NCU!

* S. muelleri Couch, sp. nov. [171]. Basidiocarpus
resupinatus, nicotianus vel griseobrunneus, albide
variegatus, superficiei sub lente lunulato-porata,
margin albida, determinata, minute plicato-fim-
briata. Basidioma 400 600 pm crassa e partibus
duobus disposita: subiculum 35 -50 pm crassum.
Columnae curtae, dispersae. Contextum ex hyphis
3.4 -3.8 pm latis, hyalinis vel brunneis, laxis sed
partialiter pseudoparenchymatosis. Probasidia
subglobosa, 16 x 21 pm. Basidia cylindrica, 6.7 x
42 pm, 4-cellulata [Couch]. Holotype: Brazil,
Vigosa, Minas Gerais, A. S. Muller 683 at NCU!
Isotype at CUP. Couch suggests this taxon is a


hybrid involving S. burtii. Dykstra (1974) has
established through ultrastructural comparisons
that hybridization may be possible between S.
schweinitzii and S. pseudopedicellatum, as stated
by Couch (p.114).

S. murinum (Berk. & Br.) Pat. [237] based on
Corticium murinum Berk. & Br. but never pub-
lished by Patouillard and later replaced by S. mur-
inum (Berk. & Br.) Petch (Ann. R. Bot. Garden
Peradeniya IX: 298. 1925), which is the correct
name. Holotype: Ceylon, Peradeniya, Thwaites 32,
at PDA. Isotype at NCU!

* S. myrsinae Couch, sp. nov. [273]. Basidiocarpus
resupinatus, albidulus bubalino-maculatus vel
bubalinus, superficiei laevi, pauce fissurata vel
sinuosa, minute alveolata, tacto cum vellum, mar-
gine valde determinata. Basidioma e partibus
tribus composite; subiculum region marginale
compact, 20 40 pm crassa. Contextum I 2 mm
crassum, in section alveolatum. Columnae 16
80 pm crassae, ex hyphis 3.8 4 pm latis, com-
pactis, septatis, apicaliter tectum papyraceum for-
mantia. Stratum superum 50 -80 pm crassum.
Probasidia, basidia et sporae non visa [Couch].
Holotype: Brazil, Sao Leopoldo, Rio Grande do
Sul, Rick in Fungi Austro-Americani #157, as S.
albidum Pat. at NCU!. Paratypes: Brazil, R.
Grande do Sul, Rick, UNC 10321 and 10427, both
onMyrsine, at NCU!

* S. natalense Couch, sp. nov. [118]. Basidiocarpus
resupinatus, papyraceus, argillaceus aliquandum
glandaceus, superficiei sublaevi sed pauce corru-
gata, minute fissurata, margin determinata.
Basidioma 250 -500 Pm crassa e partibus tribus
constata. Subiculum membranaceum vel
papyraceum ex hyphis albidis. Columnae sparsae,
40 -50 x 100 -120 pm. Stratum superum 100
300 pm crassum in senectute material amorpha,
hyalina, obtectum. Probasidia nulla. Basidia e lat-
ere hypharum generativarum exorientia, irregular-
iter flexi vel sigmoidea, 4-cellulata. Sporae nullae
[Couch]. Holotype: S. Africa, Natal, P. Maritz-
burg, on Prunus domestic, June 21, 1923, J. H.
Spencer coll. at NCU!

S. neglectum Boedijn & B. A. Steinm. [233].


Abril2004













LANKESTERIANA


Holotype at BO. Isotype: Java, Tjibodas, April
1930, F. W. Went coll. at NCU!

S. nodulosum Pat. [177]. Holotype at FH as FH-Pat.
1087. Isotype: China, Tonkin, Cho Ganh, on bam-
boo, Duport 209, Feb. 1919, at NCU!

S. obscurum Boedijn & B.A. Steinm. [140]. Isotype:
Java, Priangan, Tjibodas, Oct. 1929, Boedijn 69, at
NCU!

* S. pachydermum Couch, sp. nov. [141].
Basidiocarpus resupinatus, tabacinus, superficiei
quasi laevi vel velutina, sed partialiter rugulosa,
minute scrobiculata, margin determinata, ali-
quantum strigosa. Basidioma 3 5 mm crassa.
Subiculum atrum, compactissimum, 60 -(150) -
200 pm crassum, ex hyphis 4 5 pim latis.
Contextum irregulariter columnatum, columnist
ramiitic ari. obscuris, vel laxitextum, ex hyphis 3
(6.7) -8.4 pm latis, crassitunicatis, erectis,
pauciter rainticari Hymenium supra contextum,
60 100 m crassum, ex hyphis compactatis, intri-
catis, ramitniti.a apicaliter circinatis. Probasidia
globosa vel subglobosa, 15 -18 pm, frequentiter
agreggata, germinantia basidium elongatum for-
mantia. Basidia recta, cylindrica, 7.8 8.4 x 42
50 Iim, 4-cellulata. Sterigmata ca. 3 pm longa.
Sporae elliptico-flexae, 4.6 6.3 x 18 23 pm
[Couch]. Holotype: Burma, Mawkmai, on bamboo
(Dendrocalamus strictus), W. A. Robertson coll. at
NCU!

* S. pallidum Couch, sp. nov. [253]. Basidiocarpus
resupinatus, bubalinus, superficiei laevi, margin
determinata, sub lente minutissime fimbriata.
Basidioma in section ca. 500 pm crassa, e part-
ibus tribus composite. Subiculum 25 40 pm cras-
sum albidulum vel bubalinus. Columnae 40 -80 x
84 pm, ex hyphis 3 4.2 pm, brunneis, septatis.
Stratum superum 300 -400 pm crassum, ex hyphis
3 4.2 pm latis, hymenium albidulum, 40 -60 pim
crassum, ex hyphis hyalinis, tenuitunicatis, pluri-
raniticalti%. irregulariter flexis. Probasidia nulla.
Basidia e later hypharum exorientia, 7 -8.4 x 29
-34 pim, 4-cellulata, distaliter incrassata,
plerumque pauciter flexa. Sterigmata longa,
plerumque basidio longiora. Sporae ellipticae,
flexae, transverse septatae, 8- cellulatae, 4 -4.6 x


19 -22 Pum [Couch]. Holotype: Brazil, SAo
Lourenco, Minas Gerais, Dec. 1936, on Pyrus
communis, N. Azevedo coll. at NCU!

S. pannosum (E. Fries) Bres. [235]. Holotype:
Mexico, Liebman coll., indicated to be at UPS.

S. patouillardii Burt [85]. Holotype at FH as FH-Burt
20. Isotype: Louisiana, St. Martinsville, A. B.
Langlois 3005 at NCU!

S. paulense P. Henn. [265]. The holotype "Brazil, S.
Paulo, Alto da Servia" is indicated to be at B, but a
specimen, possibly an isotype is at NCU!

* S. peckii Couch, sp. nov. [274]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 75. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, perennis, russus velfulvus vel avella-
neus, region marginale determinata. Basidioma
in sect. transv. e partibus tribus composite.
Subiculum indistinctum, sparsum, ex hyphis hyali-
nis 3 pm latis. Columnae sparsae, curtissimae, ex
hyphis pallide brunneis 3.8 4 pm latis. Stratum
superum irregulariter incompletum. Hymenium ex
hyphis erectis, 3.8 4 pim latis. Probasidia,
basidia ut videtur nulla [Couch]. Holotype: New
York, Indian Lake, on Alnus incana, Chas. H.
Peck, is in the Patouillard collection at FH labelled
as S. pedicellatum Pat. fide Couch. Isotype: at
NCU!

S. pedicellatum (Berk. & Curt.) Pat. [215]. Isotype:
Cuba, C. Wright 798 at NCU! and other herbaria
where Wright's materials were distributed as K
and FH. Donk (1958) presents a strong argument
for the rejection of this name which he substitutes
for Septobasidium couchii Donk [Taxon 7: 197.
1958; S. couchii Donk (Bull. Bot. Gardens
Buitenzorg III, 17: 158. 1941, nomen nudum)].

* S. perforatum Couch, sp. nov. [290]. Basidiocarpus
resupinatus, lignobrunneus vel sepiaceus, superfi-
ciei laevi sed multiforaminifera, margin albidula,
determinata. Basidioma 400 -650 pm crassa, e
partibus tribus composite: subiculum 63 -125 pm
crassum, compactum, ex hyphis hyalinis vel brun-
neis, tenuitunicatis, 3 4 pm latis, subiculum par-
tialiter ab contextum non distinctum. Contextum
300 420 crassum, densitextum, ex hyphis erectis,
multliramtii ,cati. ca. 3 pm latis, pallide brunneis


Vol. 4, N 1













GOMEZ & HENK Validation ofSeptobasidium


vel hyalinis constatum. Hymenium 30 -50 pim
crassum, distinctis simum, ex hyphis hyalinis, 2.2
3 pm latis, intricatis. Probasidia, basidia, sporae
ut videtur nulla [Couch]. Holotype: Brazil, SAo
Leopoldo, Rio Grande do Sul, Rick coll., in NCU
no. 10395, at NCU!

* S. petchii Couch, sp. nov. [126]. Basidiocarpus
resupinatus, hypophyllus, tenuis, albus sed in sicco
bubalinus, superficiei irregulariter verrucosa, ver-
rucae numerosae, margin indistincte determinata.
Basidioma ex hyphis cruz iato-ramiit icai\ constata.
Hymenium inter verrucis tenuis simum. Hyphidia e
later hypharum generativarum exorientia.
Probasidia nulla. Basidia helicoidea, 3. 8 -4.2 x
17 23 pm, 4-cellulata. Sporae ellipticae, leviter
flexae, 3 4 x 10.5 11.7 pm [Couch]. Holotype:
Ceylon, Nuwara Eliya, on Lasianthus sp., Sept. 11,
1927, T. Petch coll., at NCU!

* S. philippinense Couch, sp. nov. [247]. Fungus
resupinatus, cinnamomeus, lignobrunneus, superfi-
ciei laevi sed minutissime fissurata, margin cre-
mea, determinata. Basidioma in sect. transv. 0.4
0.7 mm crassa, e partibus tribus composite:
subiculum 30 -50 pum crassum, ex hyphis dense
compacts, 3.8 -4.4 pm latis. Contextum 300
450 pm crassum, ex hyphis 3.8 4.4 pm latis, sep-
tatis; hymenium 60 110 pm crassum, valde con-
texto distinctum, ex hyphis 4 pm latis, erectis,
pluriseptatis. Probasidia nulla. Basidia primo sub-
globosa tune elongata, recta vel leviterflexa,
clavata, 9 -11.7 x 33 -48 pim, 4-cellulata. Sporae
4 -6.7 x 21 -27 pm, ellipticae, flexae [Couch].
Holotype: Philippines, Laguna, Los Bafios, on
Citrus hybrid, 0. A. Reinking 8917, Feb. 16, 1920,
determined by Patouillard as S. albidum var.
philippineum at FH. Isotype at NCU!

S. pilosum Boedijn & B.A. Steinm. [261]. Isotype:
Java, Plantation of Podong Gede, on Thea,
Steinmann coll, May 1930 at NCU!

S. pinicola Snell [178]. Location of type unknown to
us.

* S. piperis P. Henn. ex Couch, sp. nov. [226].
Basidiocarpus resupinatus, bubalinus, superficiei
laevi sed partialiter et pauce fissurata. Basidioma
in sect. trasv. e partibus tribus composite:


Subiculum tenuissimum membranaceum, 12 -42
pim crassum, ex hyphis 3 4 pim latis, brunneis et
hyphis hyalinis flexis, incrustatis. Columnae
aliquotae, 20 -95 x 90 -115 pm, apicaliter rami
ficantia stratum superum formantia. Hymenium
quasi hyalinum, 25-36 pm crassum, ex hyphis 3
3.8 pm, raiitit cai. crystallis minutes incrustatis.
Probasidia sphaerica, 9.2 9.8 pm diam. Basidia
irregulariter curvata velflexa, 5.6 6.4 x 42 54
pim. Sterigmata et sporae ut videtur nulla [Couch].
Holotype: Java, Linburg (?), on Piper nigrum,
Aug. 23, 1901, Zimmermann coll. at NCU!

I S. polypodii Couch [296]. J. Elisha Mitchell Sci.
Soc. 44: 255. 1929. This taxon corresponds to
Platycarpa polypodii (Couch) Couch (Mycologia
41: 428. 1949) best placed among parasitic taxa of
Auriculariales s.l., like Herpobasidium and allied
genera (Oberwinkler & Bandoni 1984).

S. proliferum Boedijn & B.A. Steinm. [232]. Isotype:
Java, Priangan, April 1930, Boedijn 594 & 596 at
NCU!

S. protractum H. & P. Sydow [91]. Isotype:
Southeast Africa, Transvaal, Pretoria, Plat River,
on Acacia nigrescens var. pallens, J. P. Pienaar,
Jan. 31, 1912, at NCU!

* S. prunophilum Couch, sp. nov. [280].
Basidiocarpus resupinatus, sepiaceus, superficiei
laevi, raro squamo-flocculenta, tactu velutina,
margin determinata, sub lente minute fimbriata.
Basidioma in section 450 -700 pum crassa e 4-
partibus composite: Subiculum ca. 40 pm crassum,
ex hyphis compactis, obscuris, 3.6 4 pim latis.
Columnae 85 -130 pm crassae, 100 pm altae, ex
hyphis 3.8 5 pim latis. Contextum 300 -400 pm
crassum, ex hyphis 3. 8 5 m latis, dense adpres-
sis, leviter raiitit ,cii Hymenium superum, 40
80 pm, ex hyphis brunneis, erectis, raiii'tarti.
plerumque parallelis, rectis vel flexis, septatis, 3.6
4 pm latis. Probasidia, basidia nulla [Couch].
Holotype: Japan, Shino Mura, Tamba Kyotofu, on
Prunus, R. Kent Beattie 154 at NCU! Paratype:
Japan, Shino Mura, Beattie 151 at NCU! Isotypes
at BPI 268896 and 268897.

S. pseudopedicellatum Burt [132]. Holotype at BPI
269407. Isotype at FH as FH-Burt 22.


Abril 2004













LANKESTERIANA


S. pteruloides (Mont.) Pat. [270]. Holotype at PC.

* S. punctatum Couch, sp. nov. [240]. Basidiocarpus
resupinatus, roseo-bubalinus vel schistaceus,
superficiei in iuventute reticulata, senectute laevi,
fissurata et minute punctata, margin indetermina-
ta. Basidioma 120 -260 pm crassa, omnino com-
pacta, e partibus duobus constata. Contextum 100
-200 pm crassum, ex hyphis 3.8 -4.2 pim latis,
violaceo-brunneis, septatis, dense compactis, intri-
catis textum. Hymenium 40 -60 pm, valde com-
pactum, ex hyphis hyalinis, tenuitunicatis, ,raniti-
catis, probasidiis et basidiis. Probasidia subglo-
bosa-globosa, 7.1 -10.5 pm diam., e maturitate
evacuantia basidium irregulariter curvatum for-
mantia. Basidium 4.2 -7.1 x 25 -29 pim.
Haustoria fusoidea [Couch]. Holotype:
Philippines, Laguna, Los Bafios, on Citrus sp., Oct.
1920, O.A. Reinking coll. at NCU!

8 S. purpureum Couch [80]. J. Elisha Mitchell Sci.
Soc. 44: 255. 1929. The holotype is not at NCU.
Isotype: Jamaica, Cinchona, Couch 146, at BPI
268898.

S. reikingii Pat. ex Couch, sp. nov. [119].
Basidiocarpus resupinatus, murinus vel albus vel
cinnamomeus, superficiei laevi, papyracei, iuven-
tute minute pulverati in maturitate fissurati, nitens.
Basidioma e partibus tribus composite: subiculum,
contextum columnatum, stratum superum.
Probasidia nulla. Basidia irregulariter curvata,
5.4 6.7 x 35 50 pm, 4-cellulata. Sterigmata
longa, 2.5 x 10.5 vel longiora. Sporae elliptico-
curvatae, 4 -4.2 x 13.4 -16 pm [Couch].
Holotype: Philippines, Los Bafios, Feb. 16, 1920,
Reinking 8848, in the Patouillard collection at FH
as FH-Pat. 1095. Couch suggests this may be a
hybrid involving S. bogoriense.

S. retiforme (Berk. & Curt.) Pat. [90]. Holotype at
FH as FH-Pat. 1094.

S. rhabarbarinum (Mont.) Bres. [122]. Location of
type unknown to us.

* S. rickii Couch, sp. nov. [275]. Basidiocarpus
resupinatus, argillaceus vel spadiceus vel roseo
bubalinus, superficiei laevi, quasi glabra, pars
minute lanata, crustosa, margin abrupte determi-


nata. Basidioma 2.5 mm crassa, e 5-partibus com-
posita: 1- subiculum album, 30 -85 pm crassum,
ex hyphis 3.8 5 pim latis, laxis, pseudoparenchy-
matosis; 2- ex hyphisfasciculatis, fascicula rainiti-
cans formantia; 3- masa spongiosa 1 1.5 mm
crassa, compact ex hyphis 4.66 5.2 pm latis, laxe
intricatis, hyalinis, in matrix brunnea incrustatis.
4- Columnae numerosae (4 8 /mm quad.), 40
160 x lO0 pm, ex hyphis ca. 4 pm latis, hyalinis vel
brunneis, laxitextis; 5- Stratum superum 160 -250
pm crassum, ex hyphis 4 -4.2 pm latis, hyalinis
vel pallide brunneis hymenium formantia.
Hymenium 60 -80 pm crassum, ex hyphis dense
compactis, erectis, apicaliter 1-3-cellulis ovoideis
vel subglobosis coronatis. Probasidia nulla sed
series moniliformis cellulis ampuloso-campanu-
latis, brunneis adsunt. Basidia non visa [Couch].
Holotype: Brazil, SAo Leopoldo, Rick coll. in
Lloyd collection no. 46400, at NCU!. This gather-
ing distributed by Rick as #157 of Fungi-Amer.
determined as S. albidum Pat. consisted of two
species, S. myrsinae Couch and S. rickii.

* S. rimulosum Petch & Couch, sp. nov. [102].
Basidiocarpus resupinatus, in iuventute schis-
taceus -violaceo-griseus, in sicco avellaneus,
superficiei conspicue et regulariter polygono-fis-
surata-reticulata, margin sinuosa, determinata
vel indistincta. Basidioma 200-(300) -600 pm
crassa e partibus duobus composite. Subiculum 30
-60 pm crassum, ex hyphis 3.6 4 pim latis, brun-
neis, intricatis textum. Contextum 100 -200 pm
crassum, ex hyphis 3.4 -3. 8 pm latis, brunneis,
nonnumquam dic hotomo-r,aiic atri. circinatis,
aliquantum aspere tunicatis. Hymenium 60 -200
pm, ex hyphis densissime compactis, basi brunneis
apici hyalinis. Probasidia subsphaerica-sphaerica,
6.7 8. 4 pim diam., evacuantia et basidium elon-
gatum formantia. Basidia 5 -5.4 x 21 -27 pm, 2-
cellulata. Sterigmata longa. Sporae 4 x 9.6 -11.5
pim, ellipticae, curvatae [Couch]. Holotype:
Ceylon, Pambangama, May 1918, Petch 5759 at
NCU!

S. robustum Boedijn & B.A. Steinm. [278]. Location
of type unknown to us.

S. rubiginosum Pat. [218]. Holotype at FH, FH-Pat.
1091.


Vol. 4, N 1













GOMEZ & HENK Validation of Septobasidium


* S. rugulosum Couch, sp. nov. [129]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 59. 1935. Basidiocarpus
resupinatus olivaceo-fulvus vel sepiaceus superfi-
ciei raro laevi sed minute reticulata, atro puncta-
ta, region marginale abrupte determinata
saepissime minute fibrillosa. Basidioma in sect.
transv. 60 -250 pm crassa, compact, e partibus
duobus subdistincte composite. Subiculum ex
hyphis brunneis, fragilis, 4 -10.5 pm latis, sep-
tatis in septo constrictis. Hymenium superum ex
hyphis incrustatis, circinatis. Probasidia nulla.
Basidia cylindrica, 4 5 x 35 42 pm, torta vel
cochleata, 4-cellulata. Sterigmata longa. Sporae
ellipticae, curvatae, 3.9 -4.6 x 12.6 -18.9 pm,
1-3-septatis [Couch]. Holotype: Jacksonboro,
SC, Couch coll. 8472, at NCU. Isotypes at BPI
269066 and 269067.

* S. sabalis Couch, sp. nov. [93] See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 69. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, vinaceo-bubalinus vel fuscus, superfi-
ciei laevi quasi nitenti, region marginale determi-
nata. Basidioma in sect. transv. ad 1 mm crassa e
partibus quatuor composite. Subiculum tenuis ca.
50 pm crassum, columnatum, columnist 80 -125
pim altis. Stratum medium, imperfectum, incomple-
tum, 80 -125 pm crassum. Columnae incon-
spicuae, ca. 12 -20 / mm quadr. 20 -70 x 275
375 pm, apice iraiitica i. tectum (stratum superum
dicto 500 -600 pm crassum) formantia, ex hyphis
4.2 pum latis, septatis, etihulitI% Hymenium supe-
rum, ca. 120 pm crassum ex hyphis 1i4n i...........i,
deinde intricatis, probasidiis, basidiis. Probasidia
sphaerica vel obovoidea, 9.6 12.6 x 15 22 pm,
maturitate germinantia et evacuantia basidium for-
mantia. Basidia 8.4 9.6 x 12 50 pm, generaliter
e parte media vel apice inflata, 1-septata.
Sterigmata 30 pm longa. Sporae 5.4 -8.4 x 19 -27
pim, distaliter tortae apicem recurvatae, transverse
et longitudinaliter pluriseptatae [Couch]. Holotype:
Louisiana, near Baton Rouge, on leaves and peti-
oles of Sabal, C.A. Brown 317 at FLAS F21226,
isotypes at BPI 269076 and 269077.

* S. sabalis-minoris Couch, sp. nov. [188]. See J.
Elisha Mitchell Sci. Soc. 51: 19. 1935. Basidio-
carpus resupinatus, pulvinatus, minutus (3 10
mm quad.), griseo-avellaneus, superficiei spon-


giosa, region marginale determinata. Basidioma
in sect. transv. ca. 1 mm crassa, non trraitit,,ta
Contextum ex hyphis 3.6 4 pim latis. Hymenium
ex context indistinctum ex hyphis pauce ramitii-
catis, probasidiis, basidiis. Probasidia sphaerica
vel obovoidea, 8.4 -10.5 x 10 -12 pm, praecipue
cellular basale ampullosa instructa. Basidia cylin-
drica, 4 4.6x33 42 pim, 4-cellulata. Sterigmata
4 5 pim. Sporae ellipticae, tortae, ut videtur non-
septatae [Couch]. Holotype: Florida, 15 m north
of St. Augustine, Bomhard coll. at FLAS F7673,
isotype at BPI 269078. Couch's original spelling
of the specific epithet was sabal-minor, changed
here to the correct genitive form.

* S. scabiosum Couch & Petch, sp. nov. [286].
Basidiocarpus resupinatus, epiphyllicus vel
hypophyllicus, pallide tabacinus vel sepiaceus.
Subiculum inconspicuum, indeterminatum, ex
hyphis 2.8 -3.5 pm latis, fuscis vel hyalinis,
pseudorhizomatis radialialiter ramificatis ex
hyphis 6 8 pim latis, lateraliter intertextis et
hyphis erectis, comatis, domatia formantia.
Hymenium nullum. [Couch]. Holotype: Ceylon,
Peradeniya, 1910, on Codiaeum variegatum, T.
Petch 3168 at NCU!

* S. schizostachyi Couch, sp. nov. [192].
Basidiocarpus resupinatus, nicotianus vel ligneo-
brunneus, superficiei laevi, irregulariter punctata,
pauce fissurata, margin indeterminate vel indis-
tincte indeterminate. Basidioma ca. 600 pm, e
partibus tribus composite. Subiculum valde com-
pactum, 40 -80 pm crassum, ex hyphis context
angustioris, dense compactis quasi pseudo-
parenchymatosis. Contextum non columnatum, 60
-440 pm crassum, ex hyphis 4.2 7 pm latis, com-
pactis, crassitunicatis, pauce septatis, atrorufi-
brunneis. Hymenium 60 -210 pm crassum, ex
hyphis erectis convallatis, context aequantis.
Probasidia sphaerica, 12.6 -16.8 pum diam.
Basidia una visa ca. 6.7 x 40 -50 pm, 4-cellulata
[Couch]. Holotype: Philippines, Laguna,
Agricultural College, Dec. 1933, 0. Ocfemia 50 at
CAHUP. Isotype under NCU no.10409, is not at
Chapel Hill as indicated by Couch.

S. schweinitzii Burt [112]. The holotype, "North
Carolina, Schweinitz," is apparently lost. A neo-


Abril2004













LANKESTERIANA


type is here proposed: Welcome, North Carolina,
Roper leg. 28 Oct. 1928 on Fraxinus americana at
BPI 269080, an isoneotype at NCU no. 8370.

* S. sclerotioides Couch, sp. nov. [84]. Basidiocarpus
resupinatus, fuscogriseus vel pallide brunneus, tex-
tura firma, superficiei sinuosa, irregulariter punc-
tulata, foveo-fisso-cribrosa, margin determinata.
Basidioma 200 -800 pm crassa, e 2-3-partibus
composite. Subiculum 60 -580 pm crassum, ex
hyphis 3 5.4 pm latis, atrobrunneis, dense com-
pactis, crassitunicatis, pseudopulvinus stromaticus
formantia. Columnae 30 -60 x 200 -250 pm, ex
hyphis 4.8 pim latis vel columnae nullae.
Hymenium ex subiculo si basidioma e partibus
duobus constata si tribus supra columnae.
Hymenium 84 130 pm crassum, ex hyphis ca. 3.8
pm latis, runiticakri. sinuosis, erectis, apicaliter
hyalinis et incrustatis. Probasidia nulla. Basidia
9.6 -12 x 25 -30 pm, 2-cellulata, plerumque e
medio leviter constricta, cellular apicale longiora,
basaliter cellulae vacua pedicellata. Sterigmata
basidium aequantia. Sporae distaliter valde cur-
vatae, 7 8.4 x 23 25 pm [Couch]. Holotype:
Brazil, Bom Fin, Rio Jura, Minas Gerais, Nov
1900, no. 2733 ex Berlin, as S. velutinum at NCU!

S. scopiforme Pat. [269]. Holotype: Brazil, Prov. SAo
Paulo, Campinhas, Noack 792 at FH under FH-Pat.
1098. Isotype at NCU!. This is also the type speci-
men of subgenus Noackia Pat. (Ann. Mycol. V:
364. 1907). Apart from the substrate (bamboo) and
characteristics of the subiculum, S. scopiforme is
hardly distinct from S. pteruloides and somewhat
akin to S. clelandii.

* S. separans Couch, sp. nov. [185]. Basidiocarpus
resupinatus, iuventute glandulaceus tune theo-
brominus, crystallis minutes obtectus, comatus et in
senectute quasi glabrus, vel superficiei sinuosa,
rhizomato-venulosa, reticulata, margin determi-
nata. Basidioma in sect. transv. 2.5 mm crassa, e
partibus duobus composite. Subiculum nullum vel
incipiens. Contextum ex hyphis 4 4.6 pm latis,
irregulariter et remote ,,n7.,i ,, tabacinis vel vio-
laceo-brunneis, septatis, septo incrassatis.
Columnae nulla sed aliquantum fascicula
hypharum. Hymenium ca. 20 pm crassum, in matu-
ritatem context separans. Probasidia sphaerica


vel subsphaerica, 10.5 13.8 pm, tenuitunicata vel
crassitunicata, hyalina, pedicellata vel epedicella-
ta. Basidia long cylindrica, 5 6.3 x 46 71 pm,
4-cellulata, plerumque caduca. Sterigmata delica-
ta, 6 8 pim longa. Sporae 3.8 4.2 x15 21 pm,
leviter flexae, 3-septatae [Couch]. Holotype:
Brazil, Rio Grande do Sul, SAo Leopoldo, on
Citrus aurantium, Nov. 9, 1931, Rick collection 16
under NCU no. 9365, at NCU! The herbarium
sheet also contains Rick's collections 8, 12 and 15,
from same locality and host plant, here designated
as isotypes.

S. septobasidioides (P. Henn.) Lloyd [254]. Based on
Hymenochaete septobasidioides P. Henn.
(Hedwigia 43: 172. 1904) it was combined under
Septobasidium by Lloyd (Myc. Notes 5: 722.
1917). S. papyraceum Couch (J. Elisha Mitchell
Soc. 44: 249. 1929) is a later synonym.

* S. simmondsii Couch, sp. nov. [279]. Basidiocarpus
resupinatus, albidus vel cremeus, superficiei laevi,
tactu vellum, sicca, opaca, margin determinata.
Basidioma 1 1.6 mm crassa, e partibus tribus
instructa. Subiculum inconspicuum, albidum.
Columnae nullae vel sparsae, 0.1 -0.2 mm altae.
Stratum superum ex hyphis 3.6 -4.2 pim latis,
hyalinis, crassitunicatis, ramiticatri. raro septatis.
Hymenium 65 -120 pm crassum, ex hyphis 3 3.8
pim latis, hyalinis. Probasidia sphaerica ca. 12 pm
ampla, si obovoidea 12 -13.8 x 12 -16.8 pm,
hyalina, tenuitunicata. Basidia nulla [Couch].
Holotype: Australia, Queensland, Yarraman, on
Milletia megasperma, Jan. 9, 1934, ex Herb. Plant
P'.i. .1*i,_ Brisbane no. 3431 atNCU!

* S. sinense Couch, sp. nov. [221]. Basidiocarpus
resupinatus, bubalinus vel cinnamomeus, superfi-
ciei nodulosa vel quasi laevi, margin determinata.
Basidioma 600 -800 pm crassa, e centro e 5-part-
ibus composite. 1- subiculum 35 -80 pm crassum,
ex hyphis 3.8 4 pim latis, hyalinis vel pallide fus-
cis; 2- fascicula hypharum ca. 80 pm altae ex
hyphis brunneis vel quasi hyalinis, 4 5.4 pm
latis; 3-fascicula superior fascia horizontal, 20
-30 pm crassa, compact, atrobrunnea vel nigra
formantia; 4- contextum 200 -600 pm crassum,
hyphis erectis, 4 -5.4 pm latis, imbricatis, com-
pactis, 5- hymenium superum 65 -100 pm cras-


Vol. 4, N 1













GOMEZ & HENK Validation of Septobasidium


sum, ex hyphis 2 3 pim latis, tenuitunicatis, erec-
tis, hyalinis, sinuosis, raiiticarti. anastomosans.
Probasidia e later hypharum generativarum
exorientia. Probasidia ab initio hyalina, sphaerica
tune obovoidea 12.6 14.7x14. 7 23 pm, unilat-
eraliter crassitunicata. Basidia 8 -10.5 x 42 50
pim, leviter flexa vel subcircinata, 4-cellulata,
maturitate brunnea. Sterigmata longa. Sporae ut
videtur nulla. Conidia hyalina, penicillo-concate-
natis, minute asperula, hymenio et strato supero
adsunt [Couch]. Holotype: China, Tang nen,
Kwang Si, Reinking 4986, May 17, 1919, on
Citrus limonia, at NCU!

* S. sinuosum Couch, sp. nov. [100]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 65. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, maculam magnam formans, violaceo-
griseus aliquot atropunctatus, superficiei sinuoso-
costata, region marginale tenue, albida, laxe
fibrosa. Basidioma in sect. transv. 400 -600 pim
crassa e partibus tribus aliquantum indistincte
composite. Subiculum tenuissimum ca. 20 pim
crassum, ex hyphis 2.2 pm latis, versicoloris
hyalinis, atromurinis vel purpureo-brunneis.
Contextum subiculo concolorum, 300 -400 pim
crassum, ex hyphis 2 2.4 pm latis, laxis, fere
dic hotoIro-ramtici ,ait. intricatis, etihblti% sed sub
lente verrucosis, punctatis vel spinosis. Hymenium
praecipue hyalinum, 50 -120 pm crassum ex
hyphis dense compactis, contortis apice circinatis.
Probasidia subsphaerica vel sphaerica, 5.8 -7.2
pim, maturitate germinantia basidium formantia.
Basidium 3.8 -4.4 x 20 -32 pm, 1-septatum.
Sterigmata 18 -25 pm longa. Sporae laeves,
allantoideae, 4 -5 x 11.5 -16.8 pm [Couch].
Holotype: North Carolina, near Magnolia, on
Cornusflorida, Jan. 1928, A.C. Mathews 8301 at
NCU.

S. siparium (Berk. & A.M. Curtis) Bres. [179].
Location of type unknown to us.

S. spiniferum Burt [271]. Isotype: Chile, Concepcion,
dry scrub, Nov. 1905, Thaxter coll. at NCU!

S. spongium (Berk. & Curt.) Pat. [187]. Holotype at
FH as FH-Pat. 1099.

* S. stevensonii Couch, sp. nov. [186]. Basidiocarpus
resupinatus, maculam magnam formans, brunneus,


purpureo-tinctus ad sordide roseo vel atrobrun-
neus, superficiei iuventute gossypina maturitate
minute granulosa, compact, region marginale
indeterminate. Basidioma in sect. transv. 300
600 (raro 1000) pm crassa e partibus tribus con-
structa. Subiculum ca. 300 pm crassum, ex (1)
hyphis reptantis, 4 5 pim latis, brunneis, laxitex-
tis, et (2) hyphis erectis, hyalinis vel ambarinis, 4
pim latis, ramificatis, contextum formans.
Hymenium 40 -65 pm crassum, ex hyphis 2.8
3.5 pm latis, erectis velpauce curvatis, ramiiticari%.
tenuitunicatis, probasidiis et basidiis instructum.
Probasidia sphaerica, 9.6 -12.6 pm, hyalina
maturitate persistentia. Basidia cylindrica, distal-
iter inflata, 6.3 -7.6 x 37 50 pm, 4-cellulata.
Sterigmata 7 10 pm longa. Sporae 4.2 5.4 x 13.4
-16.8 pm, ellipticae, tortae [Couch]. Holotype:
Puerto Rico, Bayamon, on Citrus sp., J. A.
Stevenson coll., Oct. 1, 1917 at NCU! The original
spelling was "stevensoni" changed in accordance
with the ICBN Art. 60.11 (Greuter et al. 2000).

S. stratiferum Boedijn & B.A. Steinm. [199].
Isotype: Java, Tjisaroea, on Ficus lepicarpa,
Boedijn 47, July 1930 at NCU!

* S. stratosum Couch, sp. nov. [96]. Basidiocarpus
resupinatus, brunneus vel sepiaceus, superficiei
aspera, margin determinata. Basidioma 1 1.5 mm
crassa, e partibus tribus composite. Subiculum ca.
700 pum crassum, indistinctum. Columnae tenuissi-
mae, ca. 600 pm altae. Hymenium 1- 7- %trratica-
tum, unusquisque 30 -40 pim, ex hyphis ca. 2 pm
latis, hyalinis, e probasidiis et basidiis. Probasidia
globosa vel subglobosa, 9.2 11.7 x 12 17 pm, ab
initio hyalina tune brunnescens. Basidia cylindrica,
recta vel leviterflexa, 6 7x29 36 pum, 2-cellulata,
caduca. Sporae 5 -5.4 x 14.7 -21 pim, ellipticae,
curvatae [Couch]. Holotype: Brazil, Cochoeira, Aug.
23, 1923, J. R. Weir coll. on Hevea brasiliensis, at
BPI 269201. Isotype: Brazil, Cochoeira, Grande
Manaus, Aug. 23, 1923, J. R. Weir coll., on Hevea
brasiliensis at NCU!

S. subcarbonaceum (Berk. & Br.) Couch, comb. nov.
[197]. Thelephora subcarbonacea Berk. & Br. (J.
Linn. Soc. London Bot. 14: 64. 1873). Akin to
Septobasidium arachnoideum (Berk. & Br.) Bres.
from which it differs in the less compacted growth,


Abril2004













LANKESTERIANA


the sparsely branched hyphae and straight basidia.

S. sublilacinum (Ellis & Ev.) Burt [279]. Location of
type unknown to us.

S. subolivaceum Sydow [126]. Location of type
unknown to us.

S. suffultum (Berk. & Br.) Pat. [144]. Essai Tax.
Hymen. p. 10, 1900 & Bull. Soc. Myc. Fr. 24: 2,
1908. Based on Thelephora suffulta Berk. & Br. (J.
Linn. Soc. Bot. 14: 63. 1873) also combined by
Bresadola as Septobasidium (Ann. Mycol. 14:
142. 1909). Holotype: Thwaites 669, July 1868,
from Ceylon at FH under FH-Pat. 1100.

* S. sydowii Couch, sp. nov. [236]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 47. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, castaneus vel atrans, superficiei con-
spicue fissurata, region marginale determinata,
minute perforata. Basidioma in sect. transv. 1 -
1.5 mm crassa, compact, firma, e partibus duobus
composite. Contextum stratosum ex hyphis brun-
neis, 3.6 5 m latis, raro septatis, r,'1,,,., ,.
intricatis, parce raminiticrict Hymenium 90 -115
pm crassum, stratosum, ex hyphis dilute brunneis
vel subhyalinis, 2.8 -3.5 pm latis. Probasidia sub-
globosa vel ovoidea, 9 10.5 x 13 15 pm maturi-
tate germinantia basidium formantia. Basidia 1-
cochleata, 6 -7 x 30 -40 pim, 4-cellulata.
Sterigmata 6 10 pm longa. Sporae 3.8 -4.3 x
15.5 -20 pm, ellipticae, curvatae vel sigmoideae,
3-septatae [Couch]. Holotype: Philippines,
Sorsogon, on Pterocarpus sp., Elmer coll., NCU
no.14820 at NCU!

* S. taxodii Couch, sp. nov. [193]. J. Elisha Mitchell Sci.
Soc. 51: 48. 1935. Basidiocarpus resupinatus, crusto-
sus, tenuissimus, sordidefulvus, superficiei spongiosa
vel aspera, region marginale indeterminate.
Basidioma in sect. transv. 100 -250 pm crassa, non
tratiticata Contextum ex hyphis brunneis, 2.1 -4.2
pm latis, dense intricatis, septatis, raiiticarii. distal-
iter curvatis. Probasidia sphaerica, maturitate germi-
nantia basidiumformantia. Basidia cochleata, 5 6.3
x33 -40 pm, 4-cellulata. Sterigmata 5 6 pim longa.
Sporae dubiae visae [Couch]. Holotype: Louisiana,
Opelousas, on Taxodium distichum, Apr. 16, 1932, P.
R. Miller 5 at BPI 269206, a fragment at NCU!
Isotype at BPI 269297.


* S. tenue Couch, sp. nov. [128]. See J. Elisha
Mitchell Sci. Soc. 51: 58. 1935. Basidiocarpus
resupinatus, murinus vel griseo-brunneus, sepi-
aceo-tinctus, superficiei laevi praeter minute fove-
olata, region marginale determinata. Basidioma
in sect. transv. 100 225 pm crassa, (generaliter
ca. 125 pm), non traitiicatra vel indistincte com-
posita. Contextum ex hyphis hyalinis, 3.2 4.2 pm
latis, intricatis, septatis, ramiiticari. dense incrus-
tatis, circinatis. Probasidia ut videtur nulla sed
cellular incrassata basidium formantia est. Basidia
6.3 -7.5 x 29 37(50) pm, cochleata, torta, 4-
cellulata. Sporae (2.5)3.2 -4.2 x (13)16.8 22
pim, elliptico-curvatae, 4-8-septatae [Couch].
Holotype: SC, near Charleston, on Quercus, Couch
coll. at FLAS F7676, isotypes at BPI 269211 and
269212.

S. theae Boedijn & B.A. Steinm. [259]. Present loca-
tion of type unknown to us.

S. thwaitesii (Berk. & Br.) Pat. [223]. Holotype at FH
as FH-Pat. 1101.

S. tigrinum Boedijn & B.A. Steinm. [268]. Isotype:
Java, on Thea, July 1927, Steinmann coll. at NCU!

* S. tomentosum Couch, sp. nov. [267].
Basidiocarpus resupinatus, inconspicuus, crusto-
sus, brunneus, superficiei sub lente lanata, irregu-
lariter et disperse sinuoso-punctulata, margin
indeterminate. Basidioma in section transversali
tenuissima, 600 pm, e partibus duobus constata.
Subiculum tenuissimum sed 40 -100 pm crassum,
ex hyphis 3 3.5 pm latis, compactis, brunneis, et
hyphis erectis, 3 4.2 pm latis, ramificatis,
plerumque septatis, septo leviter constrictis, supra
conidia iruiii'cta, cylindrica vel elliptica vel
elongato-ovata, 4 5 x 6.3 -12.6 pim formantia.
Probasidia, basidia nulla [Couch]. Holotype:
Australia, North Queensland, on Citrus sp., July
1936, ex Herb. Plant P..i. .1 *, Brisbane no. 4516
at NCU under herb. no. 10319.

S. triviale Boedijn & B.A. Steinm. [141]. Location of
type unknown to us.

S. tropical Burt [209]. Holotype: Mexico, on
Quercus, Pringle coll. June 1915, at BPI 269216.

S. tuberculatum Boedijn & B.A. Steinm. [291].


Vol. 4, N 1













GOMEZ & HENK Validation of Septobasidium


Location of type unknown to us.

* S. ugandae Couch, sp. nov. [161]. Basidiocarpus
resupinatus, cinnamomeus velfuscus vel ligneo-
brunneus, superficiei laevi vel minute pulverata vel
distinct punctata, margin abrupte determinata,
minutissime fimbriata. Basidioma in sect. transv.
200 -450 pm crassa, e partibus tribus instructa.
Subiculum 21 -84 pim crassum, ex hyphis 3 3.8
pim crassis, septatis, dense imbricatis. Columnae
60 -168 x 40 pm ex hyphis erectis, 3.2 4 pim
latis, ambarinis vel hyalinis. Hymenium 40 50 pm
crassum, ex hyphis 3.2 4 pim latis, imbricatis,
compactis, apicaliter curvatis. Probasidia globosa,
12.6 -14 pm, vel ovoidea, 10.5 -13.4 x 13.8
28.5 pm. Basidia cylindrica, 7.4 -8.4 x 44 -54
pim, apicaliter acuminata, 4-cellulata. Sterigmata
curta. Sporae 4.2 5.4 x 18 25.5 pm, elliptico-
curvatae [Couch]. Holotype: Uganda, on
Loranthus sp., 1915, T. D. Haitland coll., at NCU!

S. ussanguense (P. Henn.) Lloyd [208]. Location of
type unknown to us.

S. velutinum Pat. [97]. Holotype: Ecuador, Chimbo,
on Citrus, Lagerheim coll., Aug. 1891, at FH under
FH-Pat. 1102.

* S. verrucosum Couch, sp. nov. [257].
Basidiocarpus resupinatus, verrucosus, atrobrun-
neus, region vegetativa marginale indeterminate.
Basidioma duobus partibus composite. Subiculum
ex hyphis multiseptatis, ramificatis, fuscis.
Verrucae propre in sect. transv. 2-\trtii',iarte.
basim pseudoparenchymatosae, 400 -1000 pim
crassae, ex hyphis 4 6 pim latis, supra hymenium
formantia. Hymenium 160 -450 pim crassum, ex
hyphis 3 -4.2 pm, pluriseptatis, ,i.,,
Probasidia nulla. Basidia 5.8 6.7 x 20 25 pm 4-
cellulata. Sterigmata ut videtur nulla. Sporae 4
4.2 x 16 -16.8 pm, ellipticae, flexae [Couch].
Holotype: California, Riverside, on Quercus agri-
folia, 1915, H. S. Fawcett at NCU!

* S. westonii Couch, sp. nov. [120]. Basidiocarpus
resupinatus, lignibrunneus vel pallide vinaceo-
bubalinus, superficiei laevi, margin determinata,
fimbriata. Basidioma 350 -700 pm crassa, e part-
ibus tribus composite. Subiculum tenuis. Columnae
20 -40 x 320 -420 m, ex hyphis 4.2 -5.4 [im


brunneis, septatis, etihbulati% Hymenium 35 -45
pm crassum. Probasidia nulla. Basidia helicoidea,
4 -5 x 30 pim, 3-septata. Sterigmata ut videtur
nulla. Sporae 3.8 x 15.5 pim, ellipticae, curvatae.
Conidia elliptica, numerosa [Couch]. Holotype:
Panama, Barro Colorado Island, on Aechmea mag-
dalenae, Nov. 28, 1928, W. H. Weston coll. at
NCU!



ACKNOWLEDGEMENTS. We give thanks to Ms. Vicky
Wells, Rights and Contracts Manager of the North
Carolina University Press for researching the files relat-
ed to J. N. Couch's pre-publication correspondence and
related matters; to Mrs. Sally Vilas, John Couch's
daughter for insights on her father's work; to John
McNeill and Robert Mill, Royal Botanic Gardens,
Edinburgh; Guy Redeuilh, France; Werner Greuter,
Botanischer Garten u. Museum, Berlin, for invaluable
comments and opinions on the interpretation of the
International Code of Botanical Nomenclature; to Mr.
William Buck for assistance with herbarium materials
at NCU; to Amy Rossman at BPI, for comments and
information on specimens under her care. Donald
Pfister, Farlow Herbarium of Harvard University, pro-
vided information on Patouillard specimens and excel-
lent suggestions on the first draft. We also thank the late
Rupert C. Barneby for comments and suggestions on
Latin usage. L. Kisimova-Horovitz, Universitait
Ttibingen, aided with some of the old European litera-
ture. W. Greuter, R. P. Korf and Arthur L. Welden read
earlier versions of the manuscript and made valuable
suggestions.

LITERATURE CITED
Boedijn, K. & B. A. Steinmann. 1931. Les especes des
genres Helicobasidium et Septobasidium des Indes
Neerlandaises. Bull. Jard. Bot. Buitenzorg III, 11: 165
219.
Couch, J. N. 1938. The genus Septobasidium. University
of North Carolina Press, pl. 1-114, figs. 1-60, 480 p.
Couch, J.N. 1949. The taxonomy of Septobasidium poly-
podii and S. album. Mycologia 41: 427-441.
Dykstra, M. J. 1974. Some ultrastructural features in the
genus Septobasidium. Can. J. Bot. 52: 971 -972.
Greuter, W., J. MCNeill, F. Barrie, H. Burdet, V.
Demoulin, T. Figueiras, D. Nicolson, P. Silva, J. Skog,
P. Trehane, N. Trurland & D. Hawksworth (eds.). 2000.
International Code of Botanical Nomenclature (St.
Louis Code). Regnum Vegetabile 138.
Holmgren, P.K., N.H. Holmgren & L.C. Barnett. 1990.
Index herbariorum. Part I. New York Bot. Garden, 693 p.


Abril2004




Full Text


xml version 1.0 encoding UTF-8
REPORT xmlns http:www.fcla.edudlsmddaitss xmlns:xsi http:www.w3.org2001XMLSchema-instance xsi:schemaLocation http:www.fcla.edudlsmddaitssdaitssReport.xsd
INGEST IEID EMV4YNJ7Y_6M2MKO INGEST_TIME 2011-06-08T21:21:04Z PACKAGE UF00098723_00009
AGREEMENT_INFO ACCOUNT UF PROJECT UFDC
FILES