|
**
BROCHURE OVER
SURINAME
BBH J DOOR
H. J.; OLFF
OID-BEST NAAR
,_ ' . -i'i n .
L
UNIVERSITY
OF FLORIDA
LIBRARIES
THIS VOLUME HAS BEEN
MICROFILMED
BY THE UNIVERSITY OF
FLORIDA LIBRARIES.
BROCHURE
SURINAME
HET LAND DER BEKORING, MAAR
TOCH HET LAND DER BEPROEVING
UITGEGEVEN DOOR HET
SURINAAMSCH HANDELSKANTOOR
GEVESTIGD TE 's-GRAVENHAGE
DE CARPENTIERSTRAAT 197
Moge de geringe arbeid tot meerdere
kennis van de Kolonie leiden, dan zal
de moeite wel beloond worden.
PRIJS 50 CENT
cN~
p98R1CA
VOLK EN BODEM
INLEIDING. Van de vroegste tijden af heeft
er een nauwe betrekking bestaan
tusschen volk en bodem. De oudste mededeelingen
van de menschheid wijzen bijna zonder uitzondering
op die betrekking. Het is dan ook de meest natuurlijke
die men zich denken kan. Immers de mensch is wat
zijn lichaam betreft, feitelijk niet anders dan een deel
van den bodem. Stof zijt gij en tot stof zult gij
wederkeeren.
Het land Suriname beslaat eene oppervlakte van
150.000 K.M.2, d.i. ongeveer vier maal de opper-
vlakte van Nederland.
Het ligt in het Noordoostelijk gedeelte van Zuid-
Amerika, tusschen 20 en 60 Noorderbreedte en 340
en 58 Westerlengte. Het wordt ten Noorden bespoeld
door den Atlantischen Oceaan, ten Oosten wordt het
begrensd door de Marowijne, die het van Fransch-
Guyana of Cayenne scheidt. Ten Zuiden verheffen
zich het Acarai en het Toemoek-Hoemakgebergte,
die de grens tusschen het land en Brazili6 vormen,
ten Westen scheidt de Corantyn het van Britsch-
Guyana of Demerara.
Suriname draagt zijn naam naar een Indianenstam,
de Surinen, die het land destijds bewoonden en door
de krijgshaftige Caraiben werden verdreven.
Paramaribo, de hoofdplaats, ontleent vermoedelijk
haar naam aan de Caraiben, die aldaar een.dorpje
hadden, dat zij Parimorbo noemden.
Suriname wordt bestuurd door een Gouverneur,
die benoemd wordt door de Nederlandsche regeering.
4
DE BEVOLKING.
Het groote problem, van welks oplossing de
welvaart van Suriname algemeen verwacht wordt, is
het bevolkingsvraagstuk. Daaronder wordt verstaan
de vraag op welke wijze de geringe bevolking van
slechts - 135.000 zielen op eene oppervlakte ruim
vier maal zoo groot als die van Nederland, aanzienlijk
zou kunnen worden vermeerderd. Daar het bevol-
kingsvraagstuk van Suriname hoofdzakelijk een
arbeidersvraagstuk is, light het voor de hand, dat de
oplossing daarvan in de eerste plaats en bijna zonder
uitzondering steeds gezocht is en ook than nog
gezocht wordt in aanvoer van werkkrachten ten
behoeve van de landbouw- en suikerondernemingen,
in de laatste jaren meer ten bate van het bauxiet-
(aluminiumerts) bedrijf. Het aantal aangevoerde immi-
granten werd -dan ook steeds bepaald door de behoefte
van die ondernemingen.
INDEELING DER BEVOLKING VAN SURINAME
NAAR HET GESLACHT:
JarenTekortaan
J arena r Mannen Vrouwen Totaal Tekortaan
31 December vrouwen
1900 . . .. 38199 33945 72144 5182
1910 . . .. 49989 42153 92142 8816
1920 . . . 61843 52338 113181 9505
1930 . . . 68996 64645 133641 4351
NAAR DEN LANDAARD:
1900 1910 1920 11930
Europeanen in Nederland geboren 555 633 775 929
Europeanen elders geboren 300 280 334 778
Inboorlingen . . . . 48000 52369 52425 59673
Nederlandsch Indiers . . 4210 7894 11480 30925
13ritsch Indiers . . . 13620 19683 26096 35923
Chineezen . . . .. 1080 1000 784 1801
Anderen . . . .. 4084 4374 3036 3622
Boschnegers . . . .. 7200 7800 9470 17242
Indianen ....... .... 1760 1510 1365 2413
NAAR DEN GODSDIENST:
1900 1910 1920 1930
Hervormde Gemeente .. 6613 6500 8000 7083
Evang. Luth. ,. 2971 3091 3000 2507
Roomsch Kath. ,, . 12771 17389 22150 25812
Moray. Broeder . 28027 27291 28214 30286
Israelitische ,, 1121 1011 1182 628
Hindoes . . . .. 11158 16463 19800 27805
Mohammedanen . . . 3918 11186 24716 36005
Episcopaalsche Gemeente . 410 1076 1160 1306
NAAR DE BEROEPEN:
I 1900 I 1930
Ambtenaren . . . . .
Apothekers . . . . .
Beambten van politie . . . .
Geestelijken . . . . .
Geneeskundigen . . . . .
Goudindustrie, belangh. bij de .
Grondeigenaren (adm. en opz. van
plantages) . . . .
Houthakkers . . . . .
Huisbedienden . . . . .
Ingenieurs .......... .
Karrelieden . . . . .
Kleermakers . . . . .
Kooplieden . . . . .
Kuipers ............
Landbouwers (Eigenaren en pachters) .
Landmeters . . . . .
Machinisten . . . . .
Marktvrouwen . . . . .
Militairen . . . . . .
Metselaars . . . . .
Notarissen . . . . .
Onderwijzers, enz . . . .
Photographen . . . . .
Praktizijns . . . . . .
Schilders of ververs . . . .
Sjouwers ...........
Kappers . . . . . .
Smeden . . . . . .
Timmerlieden . . . . .
Visschers . . . . . .
Veld- en fabrieksarbeiders . . .
Vroedvrouwen . . . . .
Waschvrouwen . . . . .
Winkeliers .. . . . .
Winkel- en kantoorbedienden . .
Zeelieden . . . . . .
175
22
177
67
35
3402
212
117
1254
13
146
159
107
29
10871
10
46
224
372
91
2
216
2
8
118
199
56
259
1052
125
11150
11
943
316
525
155
315
13
227
64
38
1844
304
215
2393
16
386
356
169
25
24195
6
228
626
208
120
2
609
6
4
180
614
79
452
1203
544
24209
20
2139
877
1496
139
DE VEESTAPEL BESTOND UIT:
1900 1910 1920 1930
Runderen . 6949 7462 13890 15146
Paarden.. . 284 236 186 297
Muilezels . 142 103 172 229
Steenezels . . 385 510 678 1049
Varkens . . 2837 3271 5415 5495
Schapen . 185 151 2:0 216
Geiten ... 1848 2640 2750 2961
BIJZONDERHEDEN.
Het toezicht over den veestapel is van Gouverne-
mentswege opgedragen aan een veearts.
Het slachten van het vee geschiedt in het daarvoor
ruim 25 jaar geleden modern ingericht abattoir.
OVERZICHT VAN DE VERKREGEN PRODUCTIVE IN ALLE DISTRICTEN
GROOTE LANDBOUW KLEINE LANDBOUW
1900 1910 1920 1930 1900 1910 1920 1930
Cacao K.G. 2183021 1248100 1091453 68760 4349 510846 185983
Koffie ,, 196431 186400 1160632 3511661 159 94619 134169
Suiker ,, 13050389 12015108 10091720 18396975 -
Mais ,, 320000 92825 33490 533201 10033 1985520 59400
Rijst 8700 271116 17118 285927 19850 9527089 20778178
Sinaasappelen
stuks 62580 320650 627048 808621 46520 92160 140130 1410715
= f12129 = f 2016=f 21160
OVERZICHT VAN ANDERE BEDRIJVEN
Bauxiet K.G. 263015000 -
Balata ,, 208805 b92626 444188 487317 -
873095 1081476 432728 148217 -
Goud ,, = =
f 1198140 f 1481622 f 1652698 f 2223261
VERGELIJKEND OVERZICHT VAN DE PRODUCTIVE IN DE DISTRICTEN
Namen der Aantal Jaar- VERKREGEN PRODUCTIVE:
districten wone r tal Cacao Koffie Suiker Rijst sia Hout
I
Nickerie .
Coronie .
Marowijne .
Suriname. .
Commewijne
Saramacca .
4693
7036
14276
2041
1972
3100
830
538
2418
12970
19735
33889
9593
12279
26282
4569
4799
6368
1900
1910
1930
1900
1910
1930
1900
1910
1930
1900
1910
1930
1900
1910
1930
1900
1910
1930
K.G.
172190
125000
18525
45500
5400
718208
355000
68858
1123326
759400
87160
101470
3468
54002
K.G.
5135
3300
3415
412
1200
1130
151220
18400
1279227
32772
173600
2169402
2475
2200
178000
K.G.
3072000
3915100
4652775
1789525
6558600
13744200
K.G.
14450
296000
6719705
9000
930425
213249
1113100
7215161
600
228603
3834125
56478
275600
2008680
Stuks
800
150550
150000
1611109
105000
220300
510977
14000
16000
26000
f 23315
,, 26410
,, 42000
-- { 809344
\ cocosnoten
-- 882400
-- 48250
i Geen land-
\ bouwindust.
f 33883
,, 27677
,, 43000
,, 18570
,, 16014
,, 20560
,, 2200
, 2900
,, 6000
Lwb %i H
"I
VERGELIJKEND OVERZICHT VAN DEN IN- EN UITVOER EN DE WAARDE DAARVAN
INVOER UITVOER
I Waarde Recht Tot een waarde van
1900 . . . . f 6.166.608,- f 103.817.27 1900 . . . . f 5.540.855,-
1910 . . . ..,, 7.215.932,- ,, 12.745,20 1910 . . . 6.559.470,-
1920 . . . .. 13.718.026,- ,, 1.681.690,85 1920 . . . . .. 7.477.512,-
1930 . . . .. 9.188.476,- ,, 1.837.695,20 1930 . . . . 8.389.803,-
VERGELIJKEND OVERZICHT VAN DEN UITVOER VAN SURINAAMSCHE PRODUCTEN
OVER DE JAREN 1926-1930.
1926 1927 1928 1929 1930
Gulden Gulden C u'den Gulden Gulden
Balata K.G. 470092 161689 765572 2334261 520484 1246817 400522 1003315 477098 1296218
Bauxiet ,, 46454000 372974 176301000 1895830 2067670002184509 215795C00 2697437 263015000 3287687
Goud ,, 250656 377767 205747 306869 145798 218695 76597 114895 1277861/2 191678
Hout M.3 3107 190865 4755 171351 6283 302066 4394 201351 5993 189527
Koffie K.G. 2072688 2312641 2306260 2653993 34559173471991 2381475 1847332 2991292 1386054
Rijst ,, 102111 19431 460747 58786 713970 99587 320798 42489 2264980 233983
Suiker ,, 10226620 2548576 15356138 4062731 15621794 386682 15116591 1360592 15111628 1080151
Sinaasapp. 87989 7450 137145 10000 62401 5806 1307137 13143 628902 10705
stuks I
VERGELIJKEND OVERZICHT VAN DE OPBRENGST DER VOORNAAMSTE
MIDDELEN OVER DE JAREN 1921-1930 IN DUIZENDTALLEN GULDENS
a a
GJ- ~"a
------ > -
1921 1586 455 565 89 89 181 72 31 25 418 214 47 82 77 74 -
1922 1626 377 233 87 83 149 81 43 26 3 358 175 54 106 97 77 -
1923 1577 161 281 77 96 175 94 34 28 3 3 6 168 54 76 101 81 -
1924 1516 202 459 69 90 174 82 31 23 14 291 134 72 80 137 82 -
1925 1812 200 586 65 111 188 105 30 22 11 338 140 65 76 216 83 14
19261757 191 612 68 110 198 81 25 19 5 334 109 73 98 143 129 32
1927 1781 197 468 64 98 146 110 26 17 22 326 113 63 108 196 125 44
1928 1843 202 484 61 104 58 36 26 13 25 329 115 75 107 161 77 65
1929 1790 140 461 63 127 41 12 9 9 26 327 112 72 90 142 71 79
19301792 156 447 60 115 105 64 11 11 33 298 101 58 83 141 150 83
STAAT VAN HET AANTAL EN GEWICHT UIT PARAMARIBO VERZONDEN
PAKKETTEN, INHOUDENDE GOUD EN WAARDE HIERVAN
Jaar Getal pakken Gewicht K.G. van hatoud
1900.. . . . 361 1093840 f 1640761
1910 . . . . . 363 1215145 ,, 1664748
1920. .. . . .... 29 80688 ,, 110612
1930 . . . ... 35 88241 ,, 132361
KOLONIALE POSTSPAARBANK
Totaal Gemiddeld Total Gemiddeld Aantal Uitbetaalde Bedrag
Jaar der bedrag lichtingeM bedrag Spaarbank- rente aan van het
Inlagen per inleg per lighting boekjes Inleggers tegoed
1900 6577 f 48.13 3586 f 59.04 7526 f 383.80
1920 12977 .. 64.34 6984 ,,114.44 13382 ,,12506.- f 1153805.64
1930 17737 60.60 7608 ,, 95.18 17757 16444.- ,, 1308975.06
HOUTUITVOER
0 Bewerkt Letter- g Brand- Nicoe Houts-
Jaar Hout hout 0 hout wortels kool Singels Waarde
S M3 K.G. Stere K.G. KG. Stuks (in guldens)
1927 . 4755 242 15117 125 f 184000,-
1928 . 6283 170 48532 10493 97 ,, 318000,-
1929 . 4395 356 6615 2490 749 4005 183945 4000 ,, 238232,-
1930. . 5993 718 15187 3273 1081 164 18152 ,, 247127,-
Suriname bezit:
1. Een landbouwproefstation, aan het hoofd Dr.
G. Stahel.
2. Een abattoir, aan het hoofd veearts Dr.J.Frickers.
3. Een bankinstelling, genaamd ,,De Surinaamsche
Bank", aan de Gravenstraat A 13 te Paramaribo,
waarvan het hoofdkantoor gevestigd is te Amster-
dam aan de Heerengracht No. 577.
4. Een radiostation te Paramaribo en drie hulp-
stations: een in het district Nickerie, een in het
district Coronie en een te Moengo op de bauxiet-
onderneming in dagelijksche verbinding met het
Moederland. Leider de energieke radiotelegrafist
S. Mobach.
5. Een ijsfabriek c.a., limonade- en sodawaterfabriek
te Paramaribo; aan het hoofd J. A. de Graaf.
6. Een gasfabriek en toonkamer.
7. Een electrische installatie en toonkamer; aan het
hoofd de energieke leider P. J. M. Payens.
8. Drie schouwburgen, een meer kinotheater en
Europeesch gebouwd.
9. Zeven houtzaagmolens, eenige zeer modern
opgezet.
10. Twee markten te Paramaribo.
11. Tien slachterijen, w.o. twee modern ingericht te
Paramaribo.
12. Niet minder dan vijftig rijstmolens, die de ge-
oogste paddi verwerken tot rijst, hoofdvoedsel van
de inwoners, in het bijzonder van de Aziaten.
13. Drie particuliere banken van leening te
Paramaribo.
MONUMENTEN TE PARAMARIBO.
Van H.M. onze geeerbiedigde Koningin, op het Gou-
vernementsplein voor het paleis van den gouverneur.
Van den oud-Gouverneur Jhr. Mr. T. A. J. van
Asch van Wijck, op het Gouvernementsplein v66r het
landsgebouw der Administratie van Financien.
Van den oud-Agent-Generaal voor de Immigratie
en lid van den Raad van Bestuur Mr. G. H. Barnet
Lyon, op den hoek van de Gravenstraat en den
Combeweg over het Immigratie-Departement.
Van den ontslapen leider der Corantijnexpeditie
J. Eilerts de Haan, op het Vaillantsplein, nabij het
spoorwegstation.
SURINAME GENIET SUBSIDIE VAN HET MOEDERLAND
Jaar Opbrengst UitgaeGeraamde
aar Middelen Uitaven Subsidie
1890 f 1627153.- f 1320813.- f 306340.-
1900 ,, 2296084 ,, 4024151.- 99051.59*)
1910 ,, 4294580.- ,, 5306618.- ..1012038.-
1920 ,, 3527702.- ,, 5067042.- ,1539340.-
1930 ,, 5377431.- ,, 8235245.- ,,2857814.-
*) Leening f 1629016.- voor den spoorwegaanleg.
DE VOORNAAMSTE JAARTALLEN EN
GEBEURTENISSEN.
1492 Ontdekking van Amerika.
1630 Israelieten leggen plantages aan.
1650 Willougby neemt bezit van de kolonie.
1652 Parham krij'gt de kolonie in erfelijk bezit.
1667 Abraham Crijnssen verovert de kolonie.
1682 6 Juni. De West-Indische Compagnie koopt de
kolonie.
1683 21 Mei. Oprichting van de Geoctr. SociEteit van
Suriname.
1683-1682 Corn. Aerssen van Sommelsdijks-bestuur.
1739 De Moravische Broeeders vestigen zich in de
kolonie.
1784 Aan de Roomsch-Katholieken vrije godsdienst-
oefeningen toegestaan.
1784 10 Aug. De eerste courant uitgegeven.
1795 5 October. De Geoctr. SociEteit van Suriname
ontbonden.
1799-1802 Engelsch protectoraat.
1803 25 April. Inval der Engelschen.
1803 5 Mei. Fort Nw. Amsterdam aan de Suriname-
rivier geeft zich over.
1803 7 Mei. Suriname als Wingewest geproclameerd.
1835 Suriname geniet subsidie van het Moederland.
1843 Boerenkolonisatie naar Suriname.
1847 De haven voor alle mogendheden opengesteld.
1863 31 Juli. Emancipatie.
1865 1 Juli. Oprichting van de Surinaamsche Bank.
1866 1 Januari. Regeeringsreglement afgekondigd.
Koloniale Staten.
1869 1 Mei. Nieuwe wetgeving.
1872 12 Mei. Koelie-immigratie (aanvoer uit Britsch-
Indie).
1876 Nieuwe onderwijswet met leerplicht.
Geneeskundige school opgericht.
1880 De suikerplantage Marienburg van de Nederl.
Handel Maatschappij opgericht.
1884 14 April. De eerste boot van de K.W.I. Mij.,
thans K.N.S.M., in de haven en na dien een
geregelde vaart.
1885 De eerste telefoonlijnen aangelegd.
1885-1888 Mr. H. J. Schmidt gouverneur.
1887 Hij schonk aan de bevolking een school voor
M.U.L.O., ,,Gecombineerde school", thans,,Hen-
drikschool" geheeten, gesteund door den toen-
maligen ijverigen inspecteur voor het onderwijs,
Dr. H. D. Benjamins, waarop Suriname trotsch
mag zijn.
1888-1891 Jhr. Mr. M. A. de Savornin Lohman
gouverneur.
1891-1896 Jhr. Mr. T. A. J. van Asch van Wijck
gouverneur.
1896-1902 Mr. W. Tonckens J.Lzn. gouverneur.
Onder zijn bestuur beslist spoorwegaanleg.
1897 18 Juni. Sluis Beekhuizen voltooid.
1898 Sluis .Uitkijk voltooid.
1900 De ijsfabriek in working.
1902-1905 Cornelis Lely gouverneur.
1903 Spoorwegaanleg naar Boven-Suriname en
Saramacca.
1905 28 Maart. Het verkeer tot Lelydorp geopend.
1905 Bacovencultuur voor export aangenomen.
1905-1908 A. W. F. Idenburg, gouverneur.
1908 De Zondagswet afgekondigd.
1908-1911 Mr. D. Fock, gouverneur.
1909 30 April. Prinses Juliana geboren.
1911 Inwerkingtreding Ned. Ind. Gas-Maatschappij.
1911-1916 W. D. H. Baron van Asbeck gouverneur.
1912 Ongekende droogte.
1915 Een landweg over Kwatta naar Saramacca open-
gekapt en afgeloopen.
1916-1920 Gerard Johan Staal gouverneur.
De wereldoorlog bedreigt ook de kolonie met
hongersnood. Amerikaansche goederen en pro-
vision met 200 tot 300 % verhoogd.
1917 De vaart met het Moederland gestremd. Gebrek
aan meel. De broodprijs 100 % verhoogd. Gou-
verneur Staal stuurt een der koloniale zeeschepen
naar Brazilie om een groote partij meel af te
halen. Bedacht op hongersnood doet deze land-
voogd verscheiden reizen naar de districten om
de landbouwers tot meerderen aanplant van
voedingsgewassen aan te sporen, wat tot gevolg
had, dat thans nog levende visch van de Wa-
rappekreek aan de market te Paramaribo wordt
aangebracht.
1921-1928 Mr. A. J. A. Baron van Heemstra gou-
verneur.
1925 De nieuwe salarisregeling der ambtenaren af-
gekondigd.
1925-1926 Met verlof in 's lands belang naar Neder-
land voor enkele maanden.
De verbinding Albina-Moengo tot een landweg
berijdbaar voor auto's gereed gemaakt.
1928 De Baron van Heemstra-Stichting tot stand
gekomen.
1928 Juni. Dr. A. A. L. Rutgers gouverneur.
1932-1933 4 maanden met verlof in 's lands belang
naar Nederland.
De electrische central voor Paramaribo aan-
gelegd.
Een spoedverbinding met de Aluminium Line-
booten voor Curacao om den verkoop van
Surinaamsche vruchten en andere artikelen te
vergemakkelijken, tot stand gebracht.
De verordening afgekondigd voor den aanleg
van een waterleiding voor Paramaribo.
Geregelde aanvoer van vrije Javaansche kolonis-
ten uit Nederlandsch Oost-Indie vanaf 1930.
De landverbindingen Paramaribo-Station Dom-
burg en Paramaribo-Station Uitkijk in uitvoering
gebracht.
WETENSCHAPPELIJKE EXPEDITIES.
1. 22 October-7 November 1897: de Corantijn- en
Boven-Nickerie-expeditie. Leider Dr. H. van
Capelle, vergezeld van den districts-commissaris
C. van Drimmelen, die vele goede diensten heeft
bewezen.
2. 5 Augustus-28 November 1901: de Coppename-
expeditie. Leider L. A. Bakhuis.
3. 31 October 1902-27 April 1903: de Saramacca-
expeditie. Leider A. J. van Stockum.
4. 28 Juli 1903-Januari 1904: de Gonini-expeditie.
Leider A. Franssen van Herderschee.
5. 5 Juli-9 December 1905: de Tapanahony-expe-
ditie. Leider A. Franssen van Herderschee.
6. 3 Juli-29 December 1907: de Toemoek-Hoemoek-
expeditie. Leider De Goeje.
7. 30 Juni-20 Nov. 1908: de Suriname-expeditie.
8. Juli 1910-2 Aug. 1911: de Corantijn-expeditie.
Leider J. Eilerts de Haan.
BIJZONDERHEDEN. De expedities vertrok-
ken naar de binnenlan-
den en brachten meerdere kennis van de fauna en
flora. Tevens kwam men in aanraking met nog onbe-
kende Indiaansche stammen: de Tryo's, Oeyakoele's,
Majolies e.a. De leefwijze dezer Indianen kwam
overeen met die der Aroewakken en Caraiben, alleen
waren zij primitiever dan deze. Zij kenden slechts
hun naaste omgeving. Van dezen hadden zij nog nooit
gehoord, blanke menschen zagen zij toen voor 't eerst.
De leider, J. Eilerts de Haan, overleed 29 Augustus
21
1919 te Steenpoort, aan de Gran-Rio, waar zijn lijk
aan de aarde werd toevertrouwd. In 1913 richtte men
te Paramaribo ter nagedachtenis aan deze stoeren
worker, die ondanks een eindelooze reeks moeilijk-
heden heeft willen volhouden, een monument op.
Opvolger was C. Kaiser.
Het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig
Genootschap had veel belangstelling voor deze
wetenschappelijke expedities, wier streven het was een
aanval te doen op de vele witte plekken op de kaart
van Suriname. De dezer dagen ontslapen voorzitter,
Dr. J. W. IJzerman, heeft niet weinig daartoe bij-
gedragen.
TRAMAANLEG 1903-1912.
De goudrijkdom van de kolonie Suriname baarde in
het buitenland groot opzien en maatschappijen werden
gevormd om de goudvelden te ontginnen. Zoo kwamen
tot stand:
1. Guyana Goudconcessie.
2. Saramacca Company
3. The Barr Robertson Company.
De eigenlijke goudzone lag echter diep in het
binnenland en was daardoor moeilijk te bereiken;
de soela's en stroomversnellingen moesten met levens-
gevaar worden overgestoken. Dit trok de aandacht
van enkele financiers in Nederland en zij vatten het
plan op om naar de Lawa-Goudzone een stoomtram
aan te leggen. Voor dit doel richtten zij in Juni 1877
te 's-Gravenhage een maatschappij op wonder den naam
van ,,Maatschappij Suriname". Reeds in Januari 1898
22
kwam er wonder leading van den ingenieur van
Waterstaat Grinwis Plaat een staff van geologen en
ingenieurs in de kolonie aan, waaraan nog werd
toegevoegd onze zeer verdienstelijke landgenoot land-
meter J. A. Polak, later de zeer onmisbare gouverne-
ments-landmeter, die weldra aan den arbeid togen.
Lijnen werden aangelegd en een bodemonderzoek
werd ingesteld, maar tot het eigenlijke doel een
tramaanleg kwam men niet. Daarop besloot de
Regeering, aangemoedigd door den Gouverneur, Jhr.
Th. A. J. van Asch van Wijck, en den afgetreden
Minister van Waterstaat C. Lely, de tram naar het
Lawagebied van staatswege te doen aanleggen. Zij
nam in 1902 van de Maatschappij Suriname al de door
haar verkregen rechten voor een aanzienlijk bedrag
over en benoemde tegelijkertijd 5 Augustus 1902 -
tot Gouverneur der Kolonie den ter zake kundigen
C. Lely, die reeds in December 't bestuur aanvaardde.
Onder leading van den ingenieur van Waterstaat
Jhr. C. J. van Reygersberg Versluys werd in 1903 met
den tramaanleg een aanvang gemaakt en den 8sten
Maart 1905 kon reeds het verkeer tot Koffiedjompo
thans ,,Lelydorp", opengesteld worden.
In 1907 was de 133 K.M. spoorlijn tot Kabelstation
voltooid en in 1912 was de baan 173 K.M. lang tot
Dam aan de Sarakreek in working. Eigenlijk had de
bedoeling voorgezeten, om de aangelegde spoorlijn
door te trekken tot de goudzone van Brazilie, wat tot
heden echter niet is verwezenlijkt.
Ook van regeeringswege werd in 1908 door den
mijningenieur C. Middelberg op verscheiden concessies
een geologisch onderzoek ingesteld.
MARKTWEZEN.
De grootste oorzaak, waarom de kleine landbouw
niet loonend wordt geacht, is het onvoldoende markt-
wezen. Vooralsnog is Paramaribo, de hoofdstad der
Kolonie, de grootste consument. De kleine landbouwer
moet in hoofdzaak zijn producten naar de stad ver-
voeren. Als dat vervoer per spoor moet gebeuren, trekt
hij al dadelijk aan 't kortste eind. Op de market is hij
vaak overgeleverd aan opkoopers. Dat is echter overall
zoo en daar is niets aan te doen. Wanneer men echter
den prijs, dien de landbouwer voor zijn product maakt,
vergelijkt met den prijs, dien de consument moet
betalen aan opkoopers, dan ziet men, dat deze bijna
altijd evenveel of nog meer winst maakt dan de
producent en dat mag niet.
Een reorganisatie van het marktwezen verdient
overweging.
Voor de melk ware een melkinrichting wonder meer
contr6le in het leven te roepen.
Verder moet er op gelet worden, dat de winkeliers
niet de overhand krijgen op de market boven den
kleinen landbouwer.
ALGEMEEN ECONOMISCHE TOE-
STAND VAN HET GEBIEDSDEEL.
Ter beoordeeling van den algemeenen economischen
toestand, moet vooraf gaan een opgave van het zielen-
tal der bevolking. Dit bedroeg eind 1929: 131687 en
was eind 1930 opgeloopen tot 133659. Tellen wij
hierbij op voor Boschnegers 17242 en voor Indianen
24
2404, dan is de total bevolking eind 1930: 153305.
De emigratie naar Cura;ao bereikte in 1929 haar
toppunt, toen uit Suriname 356 personen derwaarts
vertrokken. Het afgeloopen jaar bracht de entering.
De emigratie verminderde tot 313 personen.
Bij de opening van de Koloniale Staten op 12 Mei
1931 heeft de Gouverneur Dr. A. A. L. Rutgers o.m.
het volgende over den economischen toestand gezegd,
dat wij hier zeer verkort zullen weergeven.
Het sterkst is de weerslag van de wereldcrisis
voor die bedrijven in Suriname, welke geheel voor de
wereldmarkt produceeren, met name koffie en suiker.
De kleine landbouw, veel minder aangewezen op afzet
naar het buitenland, wordt er in zeer geringe mate
door getroffen.
Bij de 'beschouwing van den invloed der wereldcrisis
op het economische even in Suriname is opvallend
het, ik mag wel zeggen verrassend groote, weer-
standsvermogen tegen economische schokken, zooals
de huidige wereldcrisis te weeg bracht. Dit grootere
weerstandsvermogen bestaat, getuige de cijfers.
In 1930 waren de cijfers van invoer, uitvoer en
opbrengst van 's lands middelen niet slecht en iets
hooger dan in 1929. Ook de eerste drie maanden van
1931 waren niet teleurstellend. De middelen brachten
in het eerste kwartaal van 1931 slechts 1 % minder op
dan in het gelijke tijdvak van 1930, ondanks de merk-
waardige dealing der invoerrechten door de prijsdaling
der ingevoerde artikelen. Deze toeneming van het
economische weerstandsvermogen wordt verklaard
door de grootere differentiate der productive, gepaard
gaande met een mindere afhankelijkheid van het bui-
25
tenland wat betreft den invoer van voedingsmiddelen.
De verbreeding van de economische basis ligt allereerst
in den kleinen landbouw, waarvan de producten die
der koffie- of suikercultuur thans reeds belangrijk in
waarde overtreffen. Dank zij dien kleinen landbouw
werd b.v. de invoer van rijst overbodig, welke in
1913 de handelsbalans nog met een halven gulden
bezwaarde. In nauw verband met de ontwikkeling van
den kleinen landbouw staat de veel betere verdeeling
der bevolking over de stad Paramaribo en het platte-
land. In 1900, toen de bevolking 68.000 zielen telde,
woonde daarvan ongeveer de helft in de stad. Thans,
bij een dubbel zoo groote bevolking, tellen de districten
tweemaal zooveel inwoners als Paramaribo.
Daarnaast moet de winning van bauxiet genoemd,
welke in 1930 in uitvoerwaarde alle andere producten
overtrof, waardoor blijvende werkgelegenheid geboden
wordt aan een groote groep Creolen-arbeiders.
En in de derde plaats moet genoemd de ontwik-
keling van het houtbedrijf, dat einde 1930 zooveel
werkkrachten tot zich trok.
SINAASAPPELENCULTUUR.
Wij kunnen onderschrijven het oordeel van den
deskundige op het gebied der tropische vruchtenteelt
in Suriname, den heer C. L. Tomson, die zegt, dat
Suriname voor de teelt van sinaasappelen een geschikt
land is en in combinatie met den heer J. A. Liems,
een ervaren planter, tevens landbouwleeraar, in de ver-
gadering van het Indisch Genootschap van 17 Decem-
ber 1930 over de beteekenis van de vruchtenteelt in
26
Suriname verklaarde, dat men al vast kan aannemen,
dat de Surinaamsche sinaasappelen in de groote con-
sumeerende landen door daartoe bevoegden worden
erkend als zijnde van eerste kwaliteit en voorts, dat
de afzetmogelijkheden voor Surinaamsch fruit onbe-
grensd en verzekerd zijn.
In het Indisch Genootschap, waar Dr. van der Sleen
in een lezing op 3 November 1932 zijn indrukken
weergaf na een verblijf van eenige maanden in
Suriname, heeft de heer Tomson niet nagelaten pro-
paganda te maken voor deze cultuur, door op de
bestuurstafel een schaal met eenige welverzorgde
sinaasappelen te plaatsen.
DE LUCHTLIJN NAAR DE WEST.
Het begon met de aankomst van de Snip op
22 December 1933 over Paramaribo te Willemstad
(Curacao).
Tweemaal per week gaan er vliegtuigen van de Pan
American Line van Miami over Trinidad, Paramaribo,
Curacao naar New-York.
Over de Kerstmisvlucht van het vliegtuig Snip van
de K.L.M. schreef een Surinamer, vertoevende in
Den Haag toen, aan den directeur van de K.L.M.:
,,Neerland's roem wordt weer vereeuwigd,
Holland's zonen staan al klaar;
In hen zijn vereenigd groote durf en taaien wil.
Daarvoor zorgen Plesman's K.L.M.-ers
Met enorm doorzettingsvermogen.
De Snip start met goeden moed
Voor de Koloniaalbezittingen in de West.
Neerland's bede ,,goede reis" volgt hen.
Verspreidt in het zonnige Westen
Kerstmisgroet en Kerstmisvreugde."
H.J.W.
Een Nederlandsche luchtlijn op Paramaribo is een
Groot-Nederlandsch belang. Dat behoeft ternauwer-
nood nog betoogd.
Zij zal het middel zijn voor het snelle persoonlijke
contact met de Amerikaansche gebieden in den Ameri-
kaanschen sfeer. Het middel ook om nu eens de voile,
gespannen aandacht te schenken aan het nog steeds
misdeelde Suriname. Suriname, dat er boven op
geholpen moet worden. Het zou als van slechte koop-
manschap getuigen, indien daar nu in dezen tijd niet
alle aandacht aan werd besteed. Aandacht en geld.
Want: de cost gaet voor de baet uyt! Nog altijd!
EINDE.
Daar gloort in het verschiet een klein lichtje, een
sterretje der hope. De goede God geve, dat het
bestuursbeleid de daar heerschende toestanden aan-
passe aan de economische, opdat voor onze rijke en
toch zoo arme kolonie weldra het voile licht opga van
Welvaart en Voorspoed.
-Mmm==u
48~3
~c~ g~SS'-a
~3
.val en Post
robbetje of T
r eiland
\el'non erland
va./.
Voltzberg
e/i. Post
Granman
WILHELMINA GEB
,e Rivie,
C V .. -
0,
0P
03
~~%
- a
II
Qt
"'" r 0
CAR A
U MILITAIRE POSTEN.
-o- FORTEN.
KAART VAN SURINAME.
SCHAAL 1: 2.000.000.
.4
-"
%4.. *
" -Oe.AK
Y. ..->~-f'c:)*fi'7? i~-i- ..S
CEBE~
Date Due
nI I n- p
|
