|
De
West=lndische
(lids
ONDER REDACTIE VAN
DR. H. D. BENJAMIN, PROF. DR. J. BOEKE, MR. D. FOCK,
C. A. J. STRUYCKEN DE ROYSANCOUR.
EERSTE JAARGANG 1919
EERSTE DEEL
N.V. BOEK- EN HANDELSDRUKKERIJ VOORHEEN IPENBUUR & VAN SELDAM
NIEUWE LOOIJERSSTRAAT 47 AMSTERDAM
INHOUD VAN HET EERSTE DEEL.
Bladz.
ABENDANON (Ir. E. C.)
Economische Waardebepaling
van Suriname .............. 165
ASBECK, (W. D. H. Baron van)
De Evangelische of Moravi-
vische Broedergemeente (de
Herrnhutters) in Suriname.. 197
BEHN (Aphra).
De geschiedenis van den ko-
ninklijken slaaf (eerste ge-
deelte) . . . . . . . . . . 4
BENJAMIN (Dr. H. D.) Boek-
bespreking.
Oost en West-Indie. Aardrijks-
kunde van onze overzeesche
gewesten, door Joh. H. Pik en
K. Zeeman. -Beknoptleerboek
der Aardrijkskunde van Oost-
en West-Indie, door Joh. H.
Pik en K. Zeeman .......... 157
An Inquiry into the Animism
and Folk-lore of the Guiana
Indians, by Walter E. Roth. 242
Isles of Spice and Palm, by G.
A. Hyatt Verrill ............ 338
The book of the West Indies,
by A. Hyatt Verrill.......... 423
Caribbean Interests of the
United States, by Chester
Lloyd Jones ............... 501
Aanteekening betreffende de
schrijfster van ,,The History
of the Royal Slave".......... 474
BLOM, (Prof. Mr. D. van)
Kolonisatie met Nederlandsche
Boeren in Suriname ......... 345
BOEKE (Prof. Dr. J.)
De eilanden der kolonie Cura-
cao en hunne verhouding tot
hunne omgeving ............ 132
Wijziging Regeeringsreglement
van Curagao................ 326
BOER (Dr. M. G. de)
De oprichting van den Konink-
lijk West-Indischen Maildienst iii
BONNE (C.)
Surinaamsche ziekten........ 291
CAPPELLE (Dr. H. van)
Het lage kustgebied van Suri-
name ................ . . .. 49
De zand- en schulpritsen van
Suriname.................. 311
De aanslibbingen der Suri-
naamsche rivieren............ 375
FOCK (Mr. D.)
Voorwoord van de Redactie.. 3
Salarisverbetering der ambte-
naren in Suriname............ 324
GAAY FORTMAN (Mr. B. de).
De rechtsbedeeling op onze
Bovenwindsche eilanden en de
herziening van de rechtsple-
ging in de kolonie Curacao.... 85
De Curagao'sche Begrooting
voor 1919.................. i86
Curacao tegen het einde der
West-Indische Compagnie .... 441
GRUTTERINK (Prof. J. A)
Bauxiet .................... 360
HULLU (Dr. J. de)
St. Eustatius, St. Martin en Sa-
ba op het laatst van de i8de
eeuw ...................... 385
KALFF (S.)
Uit Suriname's verleden...... 314
Idem, (Slot)................ 394
KOL (H. van)
De koloniale Staten .......... 5
Volksgezondheid in onze West-
Indische kolonien............. 269
Bladz.
Bladz.
LELYVELD (Th. van)
Kleeding der Surianaamsche
Bevolkingsgroepen in verband
met aard en gewoonten 249
Idem, (Vervolg) ............ 458
MENKMAN (W. R.)
De Handelsbeteekenis van on-
ze W est ............... .... 56
MULERT (F. E. Baron)
Eene episode uit den Indianen-
oorlog in Suriname in den
Zeeuwschen tijd ............ f21
De Nederlandsche Bovenwinds-
eilanden in het midden der
I7de eeuw ................ 471
OORSCHOT (J. W. van)
Eene Militaire beschouwing
omtrent de Kolonie Suriname 178
PANHUYS (Jhr. L. C. van)
Een adres van Boschnegersen
Indianen .................. 71
Het veertiendaagsch tijdschrift
van de Britsch West-Indische
Vereeniging (West India Com-
mittee Circular) 142
Een afzonderlijk wapen voor
Suriname en Curacao........ 175
SCHOCH (Mr. Dr. C. F.)
Cultuurcrediet voor Suriname 24
Bladz.
SNELLIN (S.)
Een oordeel over Suriname van
geruimen tijd geleden........ 216
WEISS (H.)
Het zendingswerk der Herrn-
hutters in de oerwouden van de
Boven-Suriname ............ 102
WENT (Prof. Dr. F. A. F. C.)
Natuurwetenschappelijkonder-
zoek van de binnenenlanden
van Suriname............... 431
WESTRA (P.)
De Koloniale Staten van Sur.-
name ...... ......... .... 208
Plantage-arbeiders........... 438
Aanvaardingsrede van den Gou-
verneur van Curacao ........ 328
Bibliographie 72, 159, 244, 341,
426, 5o9
Mededeelingen 81, x61, 246, 343,
428 510
Openingsrede van den Gouver-
neur van Suriname........... 226
Idem, van Curaqao .......... 232
Uit de Pers 73, 148,235,330,408, 496
VOORWOORD VAN DE REDACTIE.
Aan Nederlandsch Oost-Indie wijdt de Nederlander in den
laatsten tijd meer aandacht, dan vroeger het geval was, maar
Nederlandsch West-India mag zich nog slechts weinig in de
belangstelling van het Nederlandsche volk verheugen. En toch
ook onze West-Indische kolonien behoeven en verdienen de
Nederlandsche belangstelling ten volle. Nederland heeft daar-
bij jegens West-Indie evengoed als jegens Oost-Indie een plicht
te vervullen, waaraan wij Nederlanders ons niet mogen ont-
trekken. Wij moeten trachten ook de West-Indische kolonien
tot bloei te brengen en de bevolking dier kolonien zedelijk.
geestelijk en stoffelijk te verheffen. Alle krachten moeten daar-
voor worden ingespannen.
Zal Nederland het doel, dat men zich dus voor West-Indie
voor oogen heeft te stellen, kunnen bereiken ? Een eerste ver-
eischte daarvoor is, dat men in Nederland de kolonien en de
daar bestaande toestanden kent. Hoe wil men goed werk in
het belang dier kolonien doen, wanneer men ternauwernood
weet, waar de kolonien liggen en bevolking en toestanden
ten eenenmale onbekend zijn?
De heer Van Kol sprak bij de behandeling van de Suri-
naamsche begrooting van verleden jaar in onzen Senaat van
de bijna volslagen onverschilligheid van het Nederlandsche
volk voor Suriname; voor de Curaqaosche eilanden is het
zeker niet better gesteld. Er is dus alle reden om pogingen
in het werk te stellen ten einde het Nederlandsche volk op
de hoogte te brengen van den stand van zaken in de West-
Indische kolonien en van al wat op de kolonien en hare be-
volking betrekking heeft.
Men hoort zoo vaak zeggen, dat van de West-Indische
kolonien toch niets te maken is en dat het dus vergeefsche
moeite zou zijn, voor die kolonien te werken; tijd en geld
zouden better kunnen worden besteed dan voor Suriname en
Curacao. Maar dit is onjuist, en zulke gezegden kunnen het
best wederlegd worden door de kolonien en hare bevolking
bij het Nederlandsche volk bekend te maken.
Hoe kan de aandacht op de kolonien worden gevestigd,
tevens belangstelling voor die kolonien worden gewekt? Eene
bespreking van de kolonien, van haar bevolking en van de vraag-
stukken, welke op de kolonien betrekking hebben kan daar-
toe bijdragen. Zouden nu zij, die de kolonien kennen en die
de koloniale vraagstukken hebben bestudeerd, niet bereid zijn
hun kennis en hun studied ten algemeenen nutte te doen
strekken? Wij zijn overtuigd dat wij niet te vergeefsch een
beroep doen op de deskundigen, die met ons gaarne zouden
zien, dat de kolonien onder het Opperbestuur van Nederland
tot bloei en welvaart konden worden gebracht. Wij houden
ons dus verzekerd, dat de noodige medewerking voor een
West-Indisch Tijdschrift niet zal ontbreken.
Het is niet de bedoeling der Redactie van dit tijdschrift,
om voor een bepaalde richting in de voor de kolonien te
volgen politiek propaganda te voeren. Het tijdschrift staat
dus open voor voorstanders van verschillende richtingen en
wij achten het just van belang, dat de meeningsverschillen
tot uiting komen. Hoe meer de vragen, welke zich voordoen,
van verschillende kant worden toegelicht en besproken, hoe
grooter de kans is, dat men ten slotte den goeden weg kiest
voor hetgeen in en voor de kolonien moet worden gedaan.
Wij hopen, dat het door dit tijdschrift zal gelukken iets
in het belang der kolonien te bereiken; wordt die wensch
verwezenlijkt dan zal dit voor ons eene voldoening zijn.
Den Haag igig.
D. FOCK.
DE KOLONIALE STATEN
DOOR
H. VAN KOL.
Hoe eer gij den knaap behandelt als een
man, des te cer zal hij beginnen man te
zijn. LOCKE.
Rien ne vient en un jour, laissez mirir
les choses! RATISBONNE.
Suriname was een der eerste kolonian van de wereld waaraan
een zeer verregaand zelfbestuur werd verleend. Reeds in 1652,
onder het Engelsche beheer van Lord Willoughby, konden de
ingezetenen invloed uitoefenen op het bestuur, en de Neder-
landsche ,,Societeit van Suriname" schonk in 1682 aan Suri-
name een ,,Politieken Raad", terwijl in 1689 een vertegenwoor-
diging werd geschapen gegrond op een zeer uitgebreid kiesrecht.
Dit bestuursstelsel bleef feitelijk gehandhaafd tot 1816, toen
het weer onafhankelijk geworden Nederland Suriname van Enge-
land terugkreeg. Aan het voornitstrevende bestuursstelsel,
volgens het Octrooi van 1682, dat ,,op vrijgevigen voet aan de
bevolking invloed gaf op het beleid der Regeering", aan dat
,,constitutioneele regeeringstelsel"1), werd toen echter een eind
gemaakt.
Een autocratische Gouverneur-Generaal koos zijn ,,Hof van
Justitie" uit de aanzienlijkste en meest gegoede eigenaren van
plantages, en de oppermacht berustte bij de Kroon, zonder
eenige inmenging der wetgevende macht. De Generaal van den
Bosch, de man van het Oost-Indische Cultuurstelsel, benoemde
in 1828 een Hoogen Raad der West-Indische Bezittingen
,,vrij van elken volksinvloed" De Gouverneur-Generaal kreeg
onbegrensde bevoegdheden, de kolonie miste elke vertegenwoor-
diging, ,,alle politiek leven was uitgedoofd"2). In 1832 werd
deze Hooge Raad vervangen door een Kolonialen Raad, voor-
1) Voorloopig Verslag Wetsontwerp No. 8, Handelingen 1864-1865
(November 1864) p. 3 en Memorie van Antwoord p. 8.
2) Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indie p. 122.
namelijk samengesteld uit de betaalde agenten van Neder-
landsche kapitalisten, en werd aldus een ware plantocratie
geschapen, die slechts oog had voor haar eigen voordeelen en
belangen. De Raad zelf werd een ,,bloote vertooning, een
betreurenswaardige schepping" (l.c.) en de kolonie doorleefde
een tijdperk, waarin de slavernij als een zeer natuurlijke zaak
werd beschouwd en met bijbelteksten verdedigd, de slaven aan
een wreede, onmenschelijke behandeling bloot stonden, en de
kolonie in diep verval geraakte.
,,De jaren van 1816 tot 1865" aldus Dirks 9 Mei 1865 in
de Tweede Kamer, ,,zijn een tijdperk geweest van schreeuwende
willekeur, van onbillijkheid en van gepleegd onrecht"
Nog in dat laatste jaar waren sommigen, o.a. Van Golt-
stein, ,,huiverig deze slavenkolonie te begiftigen met constitu-
tioneele instellingen"1), doch de nawerking der revolutie van
1848 deed zich nog gevoelen, en de Grondwet van dat jaar
bepaalde, dat de wetgevende macht over de wetten op het
beleid der regeering van de kolonie zou beslissen. Bij Konink-
lijke Boodschap van 17 December 1851, van 4 October 1852,
van 16 November 1855 en ten slotte van 5 April en 20 September
1864, werden daarvoor wetsontwerpen ingediend. Dit laatste,
onder het ministerschap van Fransen van de Putte, was feite-
lijk het werk van mr. Kappeijne van de Coppello. De Gouverneur
bestuurt de kolonie als vertegenwoordiger des Konings ; een
Raad van Bestuur door den Koning benoemd staat hem ter
zijde, terwijl de Koloniale Staten het vertegenwoordigend
lichaam der kolonie uitmaken" ,,De tegenwoordige voordracht
berust alzoo op het beginsel, dat Suriname uitmaakt een ware
volksplanting, een overzeesch Nederlandsch gewest, welks be-
woners gesteld moeten worden in het bezit van al die regten
en vrijheden, welke in verschillende vormen gegoten, door
alle tijden heen het erfgoed van den Nederlander zijn geweest.
Een enkele blik over de bepalingen van het onderwerp zal
doen zien, dat daarbij aan de kolonie autonomie en aandeel
in de bestelling van eigen huishouden ruimschoots wordt ge-
waarborgd2)" Aldus de fiere woorden der eerste Memorie van
1) Dr. H. W. C. Bordewijk, Ontstaan en ontwikkeling van het Staats-
recht van Curagao. (1911), p. 107.
2) Handelingen over de reglementen op het beleid der Regeering in de
kolonien Suriname en Curagao, door Mr. Dr. H. W. C. Bordewijk 1914, p. 214
Toelichting; doch de hoop om door het verleenen eener ruime
mate van autonomie vrij te komen van de jaarlijksche sub-
sidian gaf niet minder den doorslag, evenals in de laatste jaren,
nu men daarin niet slaagde, steeds naar beperking daarvan
wordt gestreefd. Indien de Nederlandsche Staat de rol van een
koopman kon spelen, ware deze onvoordeelige zaak reeds lang
gelikwideerd, thans wil hij zich beperken om het beheer dus-
danig te regelen, dat de geldelijke lasten zooveel mogelijk
worden verlicht.
Dat financieele drijiveeren, reeds ruim een halve eeuw geleden
grooten invloed uitoefenden op den toenmaligen wetgever,
blijkt herhaaldelijk uit de gewisselde stukken. In het voorloopig
verslag der Tweede Kamer van 9 Juli 1864, erkende men dit
in ronde woorden
,,Suriname heeft gedurende de laatste jaren, in plaats van
op eigen krachten te steunen, toenemend heil bij het moederland
gezocht. De onrustbarende klimming der subsidize nit de
schatkist van het moederland is daarvan het gevolg geweest ;
aan dat leunen op hulp van buiten, moet, niet enkel in het be-
lang van 's lands geldmiddelen, maar vooral in dat der kolonie
zelve, zoo spoedig mogelijk een einde worden gemaakt. Het
toekennen van een behoorlijke mate van zelfbeheer is daarvoor
het beste middel. Wanneer aan de ingezetenen der kolonie,
onder de noodige voorzorgen, de regeling hunner eigen huis-
houding wordt toevertrouwd, zal, naar men zich vleien mag,
bij hen de begeerte levendig worden om dat huishouden zoo
in te richten, dat hulp van elders, die altijd iets vernederends
heeft, kan worden ontbeerd"
En in 't openbaar, op 10 Mei 1865, verklaarde de Vader der
Wet ,,Thans de financieele kwestie. Zou er eenig middel zijn
om van het subsidie aan de kolonie bevrijd te worden, als wij
haar in haren tegenwoordigen toestand laten? Ongetwijfeld
zullen wij moeten erkennen dat het subsidie dan jaarlijks zal
stijgen. Nogthans vaart de kolonie niet wel; en waarom zouden
wij niet beproeven, door aan de kolonie haar eigen bestuur te
geven, om het zoo ver te brengen, dat zij door een zuinige in-
richting harer huishouding zelve in de kosten daarvan voor-
ziet ?" De Minister going verder en verwachtte (13 Mei 1865)
zelfs de vervulling dier schoone hoop in de naaste toekomst
Demerary met 120.000 zielen brengt jaarlijks op 36 ton, dus per
inwoner driemaal zooveel als Suriname met 50.000 zielen en
51 ton aan ontvangsten." Daarom geloofde de heer Fransen van
de Putte, volgens de inlichtingen van den Gouverneur van Suri-
name te mogen aannemen, dat in het stelsel dezer wet binnen
3 of 4 jaren Suriname zonder subsidie zal kunnen bestaan"
Thans, ruim een halve eeuw later, is dat nog geenszins het
geval, en stegen de bijdragen uit 's rijks schatkist (in duizend-
tallen guldens) van 439 in 1867 tot 1.451 in 1919, werden dus
3,3 maal grooter.
Als grondzuil hunner autonomie zou het Regeerings-Regle-
ment aan de Koloniale Staten dan ook het budgetrecht opdragen.
Het vaststellen hunner eigen begrooting met recht van amende-
ment, heette immers in 1865 hun meest gewichtige taak, waar-
tegenover het hun toegekende recht van initiatief, van petitie,
van interpellatie en het onderzoeken van verordeningen, hun
door den Gouverneur ter goedkeuring aangeboden, slechts een
ondergeschikte rol zoude vervullen. Twee en vijftig begrootingen
werden in de koloniale Staten behandeld, doch geen enkele in
de kolonie zelf vastgesteld, daar van wege het subsidie steeds
de Nederlandsche wetgever most ingrijpen; het doel werd dus
niet bereikt. Men wilde invoeren ,,een parlementair stelsel,
een vertegenwoordiging des volks, het grootste deel der be-
stuurstaak aan de kolonie zelf overlaten", aldus Minister
Keuchenius (5 December 1888 in de Tweede Kamer); doch thans
,,is slechts een nabootsing daarvan verkregen" het wordt
,,een Grondwet", aldus voorspelde geestig Wintgens (9 Mei 1865)
,,gezien door een omgekeerden verrekijker"
En dat alles omdat de tekorten bleven bestaan. Daar in
48 jaren (van 1865 tot 1913) het moederland ongeveer 291
million most bijpassen, sprak de Surinaamsche Commissie
van ,,de verderfelijke uitwerking van het tegenwoordige stel-
sel van het Regeerings-Reglement", dat de tot standkoming
van het evenwicht, tusschen de inkomsten en de uitgaven der
kolonie, blijft belemmeren. Een ware kruideniersmoraal voor
een groote koloniale mogendheid, die honderden millioenen
trok en trekt uit zijne kolonikn, en die zoo gaarne haar ethische
politiek naar voren schuift.
Het oude spreekwoord, dat het ,,goed riemen snijden is van
een andermans leer", waardoor bij de Koloniale Staten steeds
de neiging bestaat om uitsluitend op het Gouvernement te
steunen, is als verwijt onbillijk te noemen. Zelden of nooit is
door de Koloniale Staten het initiatief genomen tot noemens-
waardige verhooging van de begrooting ; herhaaldelijk is door
dat College met klem aangedrongen op bezuiniging; en werden
posten van de begrooting afgevoerd, dan zijn deze vaak, buiten
de Staten om, in Nederland daar weer opgebracht.
Het toenemen der subsidien, vooral na het optreden van
Gouverneur Lely (October 1902) 1) hield hoegenaamd geen ver-
band met het bestuursstelsel, doch was te wijten aan geheel
andere oorzaken, op meesterlijke wijze uiteengezet in de ,,Nota
der Koloniale Staten naar aanleiding van het voorstel der
Surinaamsche Commissie tot wijziging van het Regeerings-
Reglement" waarheen moet worden verwezen. Ziekten in de
cultures (krulloten-ziekte van de cacao, Panama-ziekte der
bacoven, enz.) teisterden de landbouwers en deden den econo-
mischen toestand achteruit gaan ; de millioenen uitgegeven
voor den Lawa-spoorweg en voor zoogenaamde productive
werken, eischten hooge jaarlijksche uitgaven voor rente en af-
lossing, doch gaven slechts luttele inkomsten.
Nog moet de stijging der uitgaven geweten worden aan het
niet betrachten van zuinigheid bij de aanwending van 's Lands
middelen, een euvel waarop voortdurend met kracht door de
Staten is gewezen zonder dat daartegen op energieke wijze door
het Bestuur is opgetreden. Weliswaar werd eenige jaren geleden
ook op aandrang van de Koloniale Staten de zoogenaamde
Financieele Commissie benoemd, om te onderzoeken en na te
gaan in hoeverre op de uitgaven der huishouding van de kolonie
te bezuinigen zou zijn; maar, in het midden gelaten of zij met
voldoende macht bekleed was, ondervond deze Commissie van
sommige hoofdambtenaren niet de medewerking waarop wegens
het groote belang der zaak zou mogen gerekend worden, zoo-
dat de vruchten van haar arbeid al zeer gering kunnen worden
genoemd. Als oorzaak van het stijgen van het subsidie mag ver-
der niet onvermeld worden gelaten het feit, dat de leading alhier
van voorname taken van openbaren dienst, niet zelden is
1) Het nadeelig slot en subsidie bedroeg voor het dienstjaar 1902 = 229 m.
en steeg als maximum in 1915 tot 1.697. Jhr. Mr. de Savornin Lohman
(1888-1891) was de goedkoopste Gouverneur (deficit 189o=16 duizend),
doch was hij daarom ook de beste Gouverneur, dan wel waren de Koloniale
Staten van dien tijd de meest verdienstelijke van alle?
opgedragen aan hoofdambtenaren, die bleken 6f door den grooten
omvang van hunne taak deze niet naar behooren te kunnen ver-
vullen, 6f wel niet geheel berekend te zijn geweest voor de op
hunne schouders gelegde lasten; ten gevolge waarvan o.m. de
uitvoering van verschillende werken tot evenvele teleurstel-
lingen en schadeposten voor de kolonie heeft geleid. Ten
bewijze hiervan worden verschillende feiten medegedeeld.
(Nota p. 3).
Het meest drukkende cijfer voor de stijging van het subsidie
is echter, als gezegd, het bedrag voor rente en aflossing der
leeningen, dat steeg van 436 duizend gulden in 1912, tot 643
in 1916 en 812 duizend gulden in 1918, dus toen bijna 3/5 van
het rijks subsidie bedroeg. Van die leeningen trok de kolonie
slechts luttele voordeelen.
Algemeen, ook in Nederland, aldus de nota, werden de maat-
regelen ten behoeve waarvan de betrekkelijke geldleeningen
zijn aangegaan, die zulk een zorgwekkende verhooging van het
subsidie hebben veroorzaakt, in het noodwendig belang van
de kolonie geacht om haar tot ontwikkeling te brengen, het bin-
nenland te openen, de hulpbronnen te vermeerderen, de volks-
welvaart te verhoogen.
Met uitzondering van de leeningen ten behoeve van de
immigratie, waarvan ontegenzeggelijk de gunstige uitkomsten
vaststaan, zoowel direct als indirect, hebben maatregelen
waarvoor de andere leeningen hebben moeten strekken, 6f
slechts voor een gering deel aan het doel beantwoord 6f niet
dan teleurstellingen opgeleverd.
De schuld aan de stijgende tekorten ligt dus minder aan de
Koloniale Staten, dan aan het Opperbestuur in Nederland, dat
niet gelukkig was bij de uitzending van sommige ambtenaren ;
geen geluk had bij het op touw zetten van ondernemingen om
het ,,zorgenkind Suriname" (mr. Patijn) te helpen ; meerdere
flaters (o.a. met den Lawa-spoorweg) op zijn geweten heeft,
zoodat Van Kol de billijkheid betoogde (Eerste Kamer 18 Juli
1918 p. 722) om de spons te halen over deze uitgaven, grooten-
deels als verspild te beschouwen. Nederland zelf zond vaak
ambtenaren geenszins berekend voor hunne taak, jong en on-
ervaren, die soms zelfs onware rapporten indienden, waaraan
o.a. de volslagen mislukking der Gouvernements hevea-onder-
neming te Slootwijk was te wijten.
Wel verre van ,,riemen te snijden uit andermans leer" was,
reeds jaren geleden, het ernstige streven der Koloniale Staten
zich los te maken van het Nederlandsch subsidie. De Staten-
leden Ellis en Muller hebben bereids 12 Juli 1898 daarop aan-
gedrongen. Zoo dikwijls de toestand 't maar eenigszins gedoogde,
going de koloniale wetgever aanstonds door middel van be-
lastingen en andere heffingen de eigen inkomsten verhoogen.
Ten bewijze hiervan worden de volgende door de betrokken
departementen verstrekte cijfers gegeven: In 1874 bedroeg het
total der eigen middelen 926, in 1886 1.232, in 1898 = 2.028,
in 191i = 3.029 en in 1918 (volgens racing) = 3.505 duizend
gulden.
,,De nota, die de Staten thans hebben uitgezonden" schrijft
bet Algemeen Handelsblad van 15 Maart 1912, ,,is een degelijk
stuk werk. Zij toont overtuigend aan, dat het huidig stelsel
van het Regeerings-Reglement niet de oorzaak is van den
achteruitgang. Zij bewijst ook, dat de Staten altijd bereid zijn
geweest om naar hun vermogen met het bestuur samen te werken
tot bevordering van de belangen der kolonie. Nimmer (zelfs
in de laatste jaren, in weerwil van zichtbaren achteruitgang)
hebben zij geweigerd de belastingen te verhoogen tot de uiterste
grens van de draagkracht der bevolking. Het is dus inderdaad
niet duidelijk, waarom de Staten gestraft zoude moeten worden
met beperking hunner medezeggenschap"
Het light dus noch aan de kolonie, noch aan de working van
het huidige Regeerings-Reglement, dat de economische toestand
van Suriname nog niet tot zoodanige ontwikkeling is gekomen,
dat de uitgaven voor hare huishouding uit eigen inkomsten
kunnen worden bestreden. Onder elk bestuursstelsel zou dit
het geval zijn geweest, wat trouwens blijkt uit het feit, dat
lang v66r het bestaan der Koloniale Staten, onder het auto-
cratisch regiem dus, het subsidie van 100 duizend gulden 's jaars
in 1840, is gestegen tot gemiddeld 500 duizend van 1845-1857,
om in 1864 niet minder te bedragen dan / 852.000, eerst na
een 44-jarig bestaan der Koloniale Staten in 19o8 op nieuw
bereikt. Sedert 1814 (met uitzondering van enkele weinige
jaren) hebben de West-Indische kolonien subsidien van het
moederland genoten, die in 1864 reeds gezamenlijk een
som van f 40.158.ooo beliepen, terwijl de bevolking nauwelijks
de helft bedroeg van tegenwoordig en voor 4/, uit slaven
bestond'). De verleende autonomie had dus geen schuld aan
den ongunstigen toestand der financing ; en was het gehalte
der leden van de Koloniale Staten van dien aard, dat men hun
vroeger toegekende politieke rechten most afnemen ? Dat
was, noch is, geenszins het geval; integendeel !
De samenstelling der Koloniale Staten, geregeld in de artikelen
68 t /m 78 van het Regeerings Reglement, laat alles te wenschen
over ; het aantal leden is te klein, het aantal kiezers te gering.
Het 66rste, vrijwel een unicum van wetgeving, hangt af van het
aantal kiezers, al werd er een minimum gesteld van 13 leden,
anders ware hun aantal tot 3 (drie) beperkt gebleven, namelijk
66n lid op 200 kiezers. Een verouderd census-kiesrecht (art. 69)
stelt zulke hooge eischen, dat van ongeveer 37.000 volwassen
mannen slechts 576 dit bezitten: dit geeft slechts 5,7 kiezers
per 1ooo inwoners, wat voor Nederland zou neerkomen op
35.ooo kiezers in het geheel, in plaats van bijna 4i million
als nu. Op uitbreiding van zulk bekrompen kiesrecht, door toe-
voeging van capaciteitskiezers, werd meermalen aangedrongen
in de Staten-Generaal en ook door den Gouverneur der kolonie:
doch dit vond bij het opperbestuur in Nederland geen gewillig
oor. Dit bleek tot heden nog steeds afkeerig om op vrijwillige
wijze de medewerking te verzekeren der ingezetenen voor be-
hoorlijke behartiging der belangen van de kolonie. 15 November
1900oo kon Van Kol dan ook niet nalaten, in de Tweede Kamer
bij de bespreking der wijziging van het R. R. den draak te
steken met een kiesrecht, dat men verkrijgen kan door een
hond te koopen, dus hondenbelasting te betalen; en dat toen-
maals als kiezer een Chinees telde die, tot de galg veroordeeld,
door het breken van den strop gratie had verkregen Minister
Cremer beweerde dat door zijn ,,democratische wijzigingen"
het aantal kiezers wel zou stijgen van 448 tot heelemaal 800,
doch dit cijfer is nog heden op verre na niet bereikt. Boven-
genoemde ,,galgebrok" kon dit burgerrecht genieten, maar aan
eerlijke, bekwame, doch mingegoede mannen wordt het nog
steeds onthouden. Met 45 tegen 8 stemmen werd het amende-
ment Van Kol tot uitbreiding van het kiesrecht verworpen
(Bordewijk I c., p. 376). Zelfs het Koloniaal Verslag schijnt
1) Aantal inwoners in 1815 =57.o040 (waarvan 51.940 slaven), in 1862 =
52.96o (36.490 slaven), in 1900oo =67.970 en in 1916 = 102.330 zonder de
Indianen en Boschnegers.
zich over dat bespottelijk kleine aantal te schamen, want het
vermeldt nooit het aantal uitgebrachte stemmen, terwijl het
aantal kiezers nergens is te vinden.
Een Koloniale Regeering der XXe eeuw schijnt er voor terug
te deinzen om ook voor Hindoe's en Negers de stembus te openen,
blijkbaar geen vertrouwen stellende in menschen van een andere
huidskleur. Toch zijn ook deze voor hooge ontwikkeling vat-
baar, wat een man als W. P. Livingstone van de Negers van
Jamaica getuigde, toen hij schreef ,,The negro is the babe
of humanity. He is a child who has all the latent qualities of
the man. The development of these qualities depends upon the
amount and strength of the ethical force introduced from the
temperate zone. The white man is therefore literally the elder
brother of the negro" En: ,,The negro race is one
of the greatest potential markets in the world both materially
and mentally" En ,,The negro is not a terminal point, but is
fundamentally equal with the white man. Throughout his life-story
can be traced the thin white thread of evolution. His progress
may be slow, but is possible. The history of Jamaica proves
how much can be done when conditions are even moderately
favourable"').
De tien million Negers der Vereenigde Staten van Noord-
Amerika, die afkomstig zijn uit dezelfde streken en behooren
tot dezelfde rassen als die van Suriname, zijn een naarstig,
leerzaam volk gebleken, waaraan de krachtige economische
ontwikkeling der Zuidelijke Staten aldaar, veel heeft te danken.
Zouden zij als kiezers wel zooveel lager staan dan de handlangers
der Tammany-Hall te New-York ?
Het werken en optreden der Koloniale Staten heeft, nu reeds
langer dan een halve eeuw, de proef glansrijk doorstaan. Bij
zijn 25-jarig bestaan gaf dit, in artikel 92 van het R. R., wel
wat verbloemend genoemde ,,Vertegenwoordigend lichaam der
kolonie" een overzicht uit over zijn daden gedurende de jaren
1866-1891, waardoor het dus mogelijk is een onpartijdig
oordeel te vellen. Wie zijn werken in de laatste kwart eeuw
heeft nagegaan, zal het niet wagen laatdunkend te spreken over
zijn optreden, dat vaak het scherpst werd besproken door Kamer-
leden die er het minst, of in het geheel niet, kennis van hadden
1) Black Jamaica. Men leze verder hiervoor H. van Kol, De Toekomst
van het Negerras, hoofdst. V van Naar de Antillen, enz.
genomen. De Handelingen der Koloniale Staten worden (ik wil
hoog schatten), door geen 3 van de 150 leden der Staten-Gene-
raal gelezen !
De Ministers Rochussen en Van Goltstein, de Staatsman
Oldenhuis Gratama en anderen, brachten hulde aan de Kolo-
niale Staten, roemden den uitmuntenden geest hunner beraad-
slagingen. De beste Gouverneurs van Suriname klagen just
allerminst over het gehalte en de medewerking der Koloniale
Staten: ,,van stelselmatige opposite was geen sprake; ik ken
niet 66n voorstel van de Gouverneurs dat in het belang was van
de geheele bevolking, wat niet de instemming der Koloniale
Staten heeft verkregen" (Gouverneur Van Asch van Wijck in
het Indisch Genootschap van 25 Januari 1898). Gedurende diens
Gouverneurschap kwam, met medewerking en door de voor-
lichting der Koloniale Staten, veel nuttig werk tot stand, en
dat nog wel nadat zijn voorganger, door onwettelijk optreden,
zelfs een oproer in Paramaribo had doen ontstaan, dus veler
wrevel had opgewekt.
Elders werd er op gewezen, dat de Koloniale Staten er trotsch
op mochten wezen dat zij ,,door hun uitnemende voorbereiding
veel hadden tot stand gebracht tot heil van Suriname, ondanks
het feit dat de medewerking en de welwillendheid van Re-
geering en Volksvertegenwoordiging in den regel niet heel groot
waren" (Oost en West 1892 no. 10). Gouverneur Idenburg
dankte bij zijn aftreden (in Februari 1908) voor ,,de welwillend-
heid waarmede zijn voorstellen steeds door de Koloniale Staten
waren ontvangen, voor hun ijverig onderzoek, voor hun op-
bouwende kritiek, waarbij zij zich steeds tot overleg bereid
toonden"
Toch meenden zoowel de Suriname-Commissie in 1911, als
de Minister Cremer in 1900, de hun eenmaal geschonken poli-
tieke rechten te moeten knotten, hun autonomie in nauwer
banden te slaan. Door zijn wijziging van het Regeerings-Regle-
ment ,,werd een zware slag toegebracht aan de autonomie der
kolonie" (Encyclop. West-Indie p. 126). Wel beloofden drie
Ministers, dat het ingrijpen van den hoogeren Wetgever steeds
een uitzondering zou blijven, alleen worden toegepast in ,,zeer
exceptioneele gevallen", en dus ,,de autonomie der kolonie niet
illusoir zou worden gemaakt"; doch de vrees, door Van Kol
uitgedrukt, dat daaruit misbruik zou voortkomen, is maar al
te zeer bewaarheid. ,,Thans wordt" zeide deze 14 November
1900, ,,het behartigen der belangen en het geheele beheer der
Kolonie weer gecentraliseerd in de handen van den Minister
van Kolonien. Waar is bij dit wetsontwerp de vroeger als
vurig bekende voorstander van decentralisatie gebleven ? Waar
blijft het streven naar decentralisatie, wat hoe langer hoe meer
een eisch wordt van elke koloniale politiek, bestaande ten eerste
in de verhouding van de kolonie tot het moederland en ten tweede
in de plaatselijke besturen ?"
,,Het subsidie dient als voorwendsel om reactie door te voeren
en autonomie in groote mate aan de kolonie te ontnemen.
De Minister heeft het Koninklijk Besluit, den invloed dus van
persoonlijke willekeur, tot het uiterste doorgevoerd, in strijd
met onze constitutioneele Staatsregeling, in strijd met het recht
tot zelfbestuur der kolonie.
,,De artikelen 98 en 101 van het Regeerings Reglement geven
aan de Koloniale Staten van Suriname volkomen gelijk recht
als aan het Nederlandsch Parlement de artikelen 112 en 116
der Grondwet.
,,De Koloniale Staten van Suriname hebben het recht van
amendment, het recht om voorstellen te doen, en terecht.
Want zij zijn de personen die het best met de nooden van het
land bekend zijn, die het best kunnen optreden waar de be-
langen der bevolking moeten worden behartigd. Voor ons is
die bevolking een vreemde, de ambtenaren zijn meestal vreemde-
lingen, maar de leden der Koloniale Staten, de inboorlingen
en de ingezetenen zijn het best in staat de wetten voor te stellen
die zij wenschelijk achten.
,,Dan heeft de Gouverneur het recht, het vaststellen der maat-
regelen die door de Koloniale Staten zijn aangenomen, een-
voudig ,,in beraad te houden" (art. 46 Regeerings Reglement).
Wanneer dergelijk conflict ontstaat tusschen den Gouverneur
en de Staten, is een beroep op een hoogere macht noodig; dat
mag niet worden ontkend. Dat beroep kan geschieden i op
de Staten-Generaal, 20 op den Minister van Kolonien. Het
eerste is natuurlijk in onze dagen gewenscht, maar de Minister
heeft het laatste gekozen, het meest autocratische stelsel. De
Minister moet dan verder wel afgaan op het advies van den
Gouverneur.
,,De koloniale verordening in wier onderwerp wordt voorzien
bij de wet of bij een Koninklijk Besluit als bedoeld in het eerste
lid van dit artikel, vervalt op het oogenblik dat zoodanige wet
of zoodanig Koninklijk Besluit in de kolonie begint te werken".
,,Hierdoor heeft de Regeering zichzelf het brevet toegekend
van onfeilbaarheid op koloniaal wetgevend gebied. De Koloniale
Staten worden eenvoudig op zij geschoven, en in de praktijk
zal steeds meer uitkomen de feiten wijzen er op dat deze
bepaling ten slotte voor Suriname een bron kan worden van tal
van misbruiken.
,,Vreest de Gouverneur b.v. dat een regeling die hij wenscht
voor te stellen, geen instemming zal vinden bij de Koloniale
Staten, dan zendt hij ze eenvoudig naar Den Haag en laat een
Koninklijk Besluit uitlokken, zonder dat vooraf een openbare
behandeling is mogelijk geweest. Zoo zal een person kunnen
doorvoeren wat meer bevoegde autoriteiten uit de kolonie
hebben veroordeeld.
,,Het is eenvoudig de geheele Koloniale Staten maken tot een
ijdel vertoon, hen geheel machteloos maken, hun hetlaatste
spoor van zelfstandigheid op wetgevend gebied ontnemen.
,,Ofschoon ik niet tegen eenige moeite opzie, heb ik toch ge-
meend mij dat monnikenwerk te moeten besparen, omdat ik
wist welk lot dergelijke democratische voorstellen bij den reac-
tionairen geest, waarvan bij de behandelingen der kieswet is
gebleken, ware te wachten.
,,Ik heb dan ook dat nutteloos werk achterwege gelaten,
maar wil alleen een protest uiten tegen het tweeslachtig stelsel,
dat in dat wetsontwerp is neergelegd. Dat stelsel is voor de
helft automonie en voor de helft absolutisme. Bij het Regeerings-
Reglement van 1865 werd in veel ruimere mate dan in dit ont-
werp het geval is, naar autonomie gestreefd" (Bordewijk I. c.,
p. 174).
Het antwoord van den Minister luidde, 14 Novenmber 1900,
als volgt ,,De geachte afgevaardigde heeft in deze wetsont-
werpen een centraliseerende working meenen op te merken. Ik
kan dat niet toegeven.
,,Zoo zullen de Koloniale of wetgevende Staten, in welke Kolo-
nie ook, altijd slechts kunnen zijn althans waarschijnlijk ge-
durende langen tijd vertegenwoordigers van een betrekkelijk
klein bovendrijvend aantal van de meest ontwikkelden en wel-
varenden in de kolonie, en zullen zij niet kunnen geacht worden,
evenals de Staten-Generaal te vertegenwoordigen het Nederland-
sche volk, te vertegenwoordigen de inlanders der geheele kolonie.
En het is dus niet uit zucht tot centralisatie, maar uit zucht om
voor alle onderdanen in de kolonie te waken, dat men aan de
Koloniale Staten daarginds niet dezelfde rechten kan toe-
kennen als aan de Staten-Generaal in het moederland"
En thans is, wat het voorloopig verslag van April 1900oo voor-
zag, werkelijkheid geworden ,,het budgetrecht der kolonie is
in een blooten vorm ontaard van weinig beteekenis". De Minister
schrapte immers naar hartelust, dan wel voegt posten op de be-
grooting, die de Koloniale Staten geenszins noodig achten
noch gewenscht.
Deze wijziging was niet de kloeke daad van een vooruitstre-
vend hervormer, doch een geknutsel om een reeds zoo oud
wetsontwerp, dat driemaal aan de orde was gebracht (n.l. in
1892, 1896 en 1898), thans eindelijk van de baan te schuiven.
Elk gevoel voor de eischen der democratic werd gemist, het
wetsontwerp was niets dan borduurwerk op een autocratisch
stramien, en getuigde eerder van reactie dan van werkelijken
vooruitgang'). Het oud-Kamerlid Pyttersen meende, in de
Nieuwe Arnhemsche Courant, dat ,,dit spoedstuk van tien jaar
de eerbied voor Nederlandsch koloniaal beleid niet zou ver-
hoogen" De Surinaamsche Commissie wilde, 10 jaren later,
dat povere budgetrecht nog verder inkorten, daar nog steeds
subsidie noodig bleek, waaruit, naar hare meening, zou blij-
ken dat de Koloniale Staten geen goed gebruik wisten te maken
van de hun verleende autonomie.
Een nieuwe bron van wederkeerige ergernis en van moeilijk-
heden zou daardoor worden geschapen tusschen het moederland
en de kolonie, waarvan de verhouding reeds thans zooveel te
wenschen overlaat. In de laatste jaren althans is door de klei-
neerende uitlatingen van Ministers en Kamerleden een latente
strijd ontbrand tusschen de Vertegenwoordiging van Suriname
en die van Nederland.
Minister Pleyte klaagde, 20 Januari 1914, p. 1284, in de Twee-
de Kamer over de vele ontwerp-verordeningen, die nooit door
de Koloniale Staten waren behandeld; deze konden echter de
onjuistheid van die bewering duidelijk aantoonen, wat trouwens
1) West-Indie in het Parlement (1896-1917) door Plante F6bure, p. 98.
reeds op p. 6 van hun bovenvermelde Nota van 1912 was ge-
schied. Bij de lezing van het Rapport der Commissie wordt
voorts de indruk verkregen, alsof de Koloniale Staten weleens
een noodzakelijke of wenschelijke regeling hebben achterwege
gelaten, zoodat het noodig is hieromtrent een voorziening te
maken in de bepalingen van het Regeerings-Reglement.
Wel verre van de juistheid hiervan toe te geven, meenen de
Koloniale Staten uitdrukkelijk te moeten doen uitkomen, ,,dat
de geschiedenis beslist heeft aangetoond dat dit vermoeden on-
gegrond is, en dat integendeel dikwijls de afdoening van ver-
schillende onderwerpen achterwege bleef doordien het Bestuur
naliet de schriftelijke gedachtenwisseling met bekwamen spoed
voort te zetten" Dit beweren werd door de uiteenzetting van
feiten gedurende de laatste o10 jaren nader toegelicht.
Later maakte dezelfde Minister het nog erger. ,,In Suriname",
zoo sprak Zijne Excellentie in de Eerste Kamer op 18 Juli 1918,
p. 728, ,,zijn de heeren het zelden met elkaar eens; zij zijn te
lang uit de groote Europeesche maatschappij of zijn er nooit
geweest, en hebben te weinig studied gemaakt van de groote
vraagstukken die daar worden opgelost, om met behoorlijke
kennis van zaken over al dergelijke quaesties als op het oogen-
blik aan de orde zijn, te kunnen oordeelen. Wanneer wij staan
voor een oplossing en men antwoordt met non possumus, dat
eigenlijk niets is dan een non volumus, moet daartegenover
een Minister staan die zegt sic volo, sic jubeo" De Minister
van Marine (ad interim van Kolonien) had, io April 1918, in
de Tweede Kamer woorden doen hooren, die een Minister tegen-
over een kolonie nooit had moeten uiten en die wij hier niet
willen herhalen.
Dat, en heel wat meer, waren ,,alweer nieuwe feiten van dien
latenten oorlog die, niet alleen in de laatste jaren, heerscht
tusschen het Plein en Suriname. De Gouverneurs worden ge-
dwarsboomd, de Koloniale Staten worden van jaar tot jaar
gekrenkt", aldus de meening van Van Kol, die er op wees ,,dat
er een eind most komen aan dat eeuwigdurende krakeel, dat
er tusschen het behind van de kolonie in Suriname en het De-
partement hier, althans sommige ambtenaren, blijft heerschen.
Het Surinaamsche bestuur en ook dikwijls het Surinaamsche
volk hebben het hard te verantwoorden in het Nederlandsche
Parlement. Blijken van sympathie voor Suriname, men ziet
er nooit of nimmer. Het kan zich verheugen in een bijna vol-
slagen onverschilligheid van het Nederlandsche volk" (18 Juii
1918, p. 722).
Dat moet, dat kan anders worden, door niet langer er naar
te streven om de Koloniale Staten ter zijde te stellen, doch hun
autonomie met alle kracht te handhaven en zelfs te vergrooten,
hen aldus opleidend tot volledig zelfbestuur, een eisch des tijds,
nergens meer te keeren.
,,Schenk aan de Koloniale Staten meer invloed en meer rech-
ten, neem de hinderpalen weg die thans hun energie verlammen ;
schenk hun meer vertrouwen, wek hun verantwoordelijkheids-
gevoel op, dan kan men gerust de behartiging der belangen
van de kolonie aan hen overlaten" (Eerste Kamer 20 Maart 1914,
p. 489). De uitmuntende resultaten met de krachtige zelfbe-
sturen in Britsch-Guyana1) en Barbados verkregen, zijn daar-
voor afdoende bewijzen.
Herziening van het Regeerings-Reglement in vrijzinnigen geest
is dus urgent te achten om de sympathie der kolonie te winnen,
die zich anders wellicht wenden zal naar andere Mogendheden.
Door flinke uitbreiding van het kiesrecht, zullen de Koloniale
Staten better uitdrukking geven aan de wenschen der ingezetenen
en het kenmerk eener Volksvertegenwoordiging althans eenigs-
zins naderen. Door de onbekrompen wijze, waarop in Barbados
door de Engelsche Regeering reeds sedert lange tijden de mede-
werking der inboorlingen is te hulp geroepen, zijn daar de rassen-
vooroordeelen grootendeels verdwenen.
Terwijl art. 68 van het Regeerings-Reglement spreekt van
,,nimmer minder dan dertien of meer dan vijf en twintig leden"
der Koloniale Staten, is het verkeerd zich aan het minimum van
13 krampachtig vast te houden, in plaats van aan meerdere
categorien der bewoners, ook uit de buitendistricten, vrije
baan te laten. Eenige schadevergoeding zal daarvan natuurlijk
het gevolg moeten zijn.
De bevoegdheid, bij art. 46, aan den Gouverneur verleend
om Verordeningen door de Koloniale Staten goedgekeurd ,,in
beraad te houden", dus niet vast te stellen, dient te worden weg-
genomen. Het bijwonen der Vergadering door den Gouverneur
1) De total waarde van de in- en uitvoer bedroeg (1917) in Britsch-
Guyana = 91 million gulden, in Suriname (1916) = 14 million of per
inwoner respect. 290 en 140 gulden.
(art. 89) is wenschelijk te achten, terwijl de parlementaire ver-
antwoordelijkheid der Departements-hoofden dient te worden
geregeld. Het system van geheimhouding door hen, die aan
het hoofd staan der verschillende taken van dienst, dan wel
het niet verstrekken van volledige inlichtingen, kan niet scherp
genoeg worden veroordeeld. Het recht van interpellatie, volgens
art. 105, dient door het thans alom ingeburgerde Vragenrecht
te worden aangevuld, waartegen Minister Idenburg(Handelingen
der Tweede Kamer 1908-1909, p. 649) geen bezwaar toonde
te hebben. Volledige kennis van den stand van zaken en van
de toestanden kan een opbouwende kritiek der Koloniale
Staten ten goede komen.
Autonomie is ten slotte het recht om zijn eigen zaken te
regelen met aanvaarding van de volle verantwoordelijkheid
voor zijn daden, en eerst door ruimer autonomie in de eigen
huishouding zal de wensch van Minister Fransen van de Putte,
in de Memorie van Toelichting van het Regeerings-Reglement
in 1863 geuit, worden vervuld, en ,,de hulpbehoevende af-
hankelijkheid doen verkeeren in fiere aanhankelijkheid" De
beloften van vroegere Ministers, waaraan op p. 6 werd herinnerd,
mogen niet langer worden geschonden.
Doch geduld is noodig met eene kolonie, die zooveel tegen-
spoed most verduren ; geduld en geld. De gevolgde politiek
kan alleen voldoende perspectief opleveren, wanneer het oog
is gericht op de toekomst en gerekend wordt op den langen duur
noodig om afdoende verbetering te brengen in de toestanden.
De klacht van den oud-Gouverneur mr. Fock in een interview
van December 1911, heeft nog alleszins reden van bestaan:
Nederland zag er steeds tegen op geld te steken in deze kolonie
en zond vaak onbekwame ambtenaren. Nederlands financieele
en intellectueele hulp was dus onvoldoende, terwijl de democratic
in het gedrang geraakte.
Nadat in Oost-Indie, niet het minst door den drang der volks-
beweging, de bureaucratische autocratie most plaats maken
voor meer democratische instellingen, en er een Volksraad werd
geschapen, kan men Suriname meerdere werkelijke mede-
zeggenschap niet langer onthouden. In Nederlandsch-Indie
werd het bewijs geleverd, dat onder de vroeger zoo vaak ge-
smade inlanders een voldoend aantal krachten aanwezig waren,
die hun geschiktheid hebben bewezen om deel te nemen aan
het bestuur van hun land. Zouden de Creolen van Suriname
daarbij zoo veel ten achter staan ? En is het voor een koloniale
Regeering niet better zulke hervormingen vrijwillig door te
voeren, dan gedwongen door invloeden van buiten, ook al
bezit men de macht om deze te weigeren" ,,Macht is recht !"
is thans een algemeen veroordeelde selling; het zelfbeschikkings-
recht der volkeren heeft in de wereld bereids alom ingang ge-
vonden. De leuze heeft haar werk gedaan, en allerwege den in-
druk gewekt dat elk volk niet alleen recht heeft op een eigen
bestaan, maar hiervan ook het beste heeft te verwachten voor
zijne toekomst.
Nederland mag daarom niet vergeten, dat zijn bestuur
slechts gerechtvaardigd is als het beste middel om het doel der
toekomst te bereiken, dat is de volledige vrijmaking der kolonie.
In onze dagen houdt de gansche wereld het oog gericht op het
beheer der kolonien, waarop men het toezicht zelfs aan eenVolks-
bond zal toevertrouwen. Het gehalte eener Koloniale Mogend-
heid zal voortaan worden getoetst aan de wijze waarop door den
voogd de pupil zal worden opgeleid tot zelfstandigheid. Het
is dus een eisch des tijds geworden om de inboorlingen van Suri-
name in de gelegenheid te stellen zich zelf te helpen, om hen
geschikt te maken voor meerdere staatkundige rechten, door
een steeds wassende share der zonen des lands te doen deel-
nemen aan de behartiging van hun eigen belangen, door hen
meer invloed te geven op het bestuur van Suriname. ,,The
task of preparing for freedom the races which cannot as yet
govern themselves, is the supreme duty of those who can"
Curtis. The Problem of the Commonwealth.
Die taak is de schoone taak, de heilige plicht aan Nederland
door de historic opgelegd. Het arme Suriname was te lang, in
tegenstelling met het rijke Insulinde, de Asschepoester der
Nederlandsche kolonien; moge Nederland zich eindelijk den
Ridder toonen die de kracht en den wil bezit om Doorn-
roosje te wekken nit haar langdurigen sluimer.
NASCHRIFT.
Dit artikel was reeds aan de Redactie gezonden v66r de
redevoering van W. H. R. Baron van Asbeck, oud-Gouverneur
van Suriname, in het Indisch Genootschap gehouden op 28
January 1919, mij onder de oogen kwam.
Om aan dat oordeel ook een plaats te verleenen worden hier
uit deze belangrijke rede enkele zinsneden overgenomen, waar-
door mijn voorgaande inzichten ten deele worden bevestigd.
Op blz. 87 lezen wij ,,Er is bij de behandeling van het R. R.
en de wijzigingen, die het later onderging, over geen andere
onderwerpen van gedachten gewisseld in dezelfde mate als over
het vertegenwoordigend stelsel en het budgetrecht ; en er is
geen ander Surinaamsch onderwerp dat in Nederland zoo
dikwijls wordt aangeroerd, gemeenlijk met een ,,sneer" als de
vertegenwoordiging, de Koloniale Staten.
Die ,,sneer" is m.i. onverdiend en zoo is het ook met veel van
de verwijten, waaraan de Staten in Nederland blootstaan"
En verder lezen we op blz. 88/89 ,,Iets anders zoude het
zijn als critiek geoorloofd was, hetzij op de Regeering, hetzij op
de handelingen van het Bestuur. Maar n6ch Gouverneur, n6ch
hoofdambtenaar zijn hun verantwoording schuldig. Ware dit
zoo, beoordeeling van de wijze waarop zij de contr6le uitoefe-
nen, zou de lectuur der debatten noodzakelijk maken ; er zou
sprake kunnen zijn van een recht. Die verantwoordelijkheid
echter bestaat niet. Wel kunnen de Staten opposite voeren
tegen voorstellen van het Bestuur, maar behooren dan de be-
scheidenheid te betrachten, die de onmogelijkheid om het
gewraakte beheer over te nemen oplegt.
Daartegenover staat dat Ministers en Kamerleden zich critiek
veroorloven op houding en handelingen der Staten, wat volkomen
misplaatst is en vervreemdend werkt ondanks alle gepraat over
aankweeking van saamhoorigheidsbesef. Zoolang de Staten hun
plicht doen, valt er niet te critiseeren. Evenmin is het dreigen met
regeling bij Koninklijk Besluit op zijn plaats, noch het aandringen
op wijziging van verordeningen v66r stilzwijgende goedkeuring
aan de Kroon wordt voorgedragen. Er is een correct regime
noodig, wil men van de Staten correctheid vergen. Buiten zulk een
regime valt geheel en al een rede als het vorige jaar door denMinis-
ter van Marine bij de door hem waargenomen verdediging der
Surinaamsche begrooting gehouden. Zij werd door de Staten
beantwoord met ontslag en bloc, een demonstrate, die allicht,
maar ook alleen, eenigen indruk zal maken als het oogenblik
en het motief goed gekozen zijn"
Ten slotte was zijn ocrdeel
,,Hadden nu de Staten, waar de Minister sprak, zonder ge-
23
troffen te kunnen worden, en buiten zijn politiek boekje going,
de meening van den heer Rambonnet niet naast zich kunnen
leggen ? M.i. zeker. Maar persoonlijke gevoeligheid had de over-
hand, terwijl zij wisten dat de kolonie weldra politiek een stoot
zou krijgen. In het vooruitzicht toch was regeling van eene
zaak bij Koninklijk Besluit n.1. het octrooi der Surinaamsche
Bank. Er dreigde een handling van het Opperbestuur strijdig
met de toezeggingen, gedaan bij de wijziging van het R. R. in
zake regeling van Koloniale onderwerpen bij Koninklijk Be-
sluit (1898-1900oo). Daartegenover was een protest door ont-
slag en bloc better op zijn plaats dan tegenover de uitlatingen van
een willekeurig, quasi-verantwoordelijk Minister uitstel der
demonstrate had dus voor de hand gelegen"
CULTJTURCREDIET VOOR SURINAME
DOOR
MR. DR. C. F. SCHOCH
Na den strijd om de afschaffing der slavernij in West-Indie,
welke, nu 55 jaar geleden, eindigde met de vrijverklaring der
negers, is er misschien geen onderwerp geweest in de Suri-
naamsche geschiedenis, dat zoozeer en zoolang de gemoederen
in de kolonie in beweging heeft gebracht en zelfs aan dezen
kant van den Oceaan, bij uitzondering eens, zeer bijzonder
de aandacht op die kolonie heeft gevestigd, als de regeling
van het cultuurcrediet.
Noch de cacaoziekte, in het begin van deze eeuw, noch de
teleurstellingen ondervonden met de bacovencultuur, noch het
fiasco van den spoorwegaanleg heeft zoo ruime belangstelling
gewekt als de strijd om het cultuurcrediet.
Er is op zich zelf niets natuurlijker dan dat men in eene
landbouwkolonie als Suriname naar ce gelegenheid verlangt
om geld te kunnen verkrijgen voor de uitbreiding van cultures.
Cultuurcrediet bij den tropischen landbouw is echter een zeer
bijzonder instituut. Het credit wordt slechts onder bepaalde
omstandigheden verleend en het kan voor den credietnemer,
naast uitbreiding van bezit en welvaart, ook het middel zijn
tot snellen ondergang. Het geld wordt slechts beschikbaar
gesteld, wanneer zekerheid, althans goede aanwijzingen bestaan
van vruchtbaarheid en gunstig slagen der cultures. Het kan
zelfs voorkomen, dat het aanbod van geld de aanvankelijke
vraag en zelfs de behoefte overtreft. Maar het aanvaarden
van het zilveren koord brengt zooveel consequenties met zich
mede, dat het aanvankelijke gemak der meerdere geldmiddelen
den gebondene snel voeren kan op den weg naar zijn onder-
gang. Is men eenmaal in handen van den schuldeischer en
komt er tegenslag door ongunstige weersgesteldheid, of ziekte
in het product, of verkeerde administrative, zorgeloosheid of
wat dies meer zij, zoodat de schuld niet kan worden terug-
betaald, of de verschuldigde rente achterwege moet blijven,
dan staat verkoop van het goed voor de deur en armoede
volgt op den voet.
Juist de geschiedenis van de kolonie Suriname geeft op
bijna elke bladzijde de les, dat men zeer voorzichtig moet
zijn met eens anders geld en aan den anderen kant ook, dat
een geldgever zeer nauwlettend heeft toe te zien hoe hij zijn
geld uitzet en hoe het besteed wordt. In die geschiedenis
spelen de zoogenaamde ,,NegotiatiOn" of Plantage-leeningen
eene groote rol, die in de achttiende en ook nog in de negen-
tiende eeuw de kolonie overvloedig van geld voorzagen, ten
koste echter aanvankelijk van de oorspronkelijke plantage-
eigenaars, maar ten slotte ook ten koste van de geldgevers
zelven.
In de Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indie, in 1917
verschenen, komt over die negotiation een beknopt, maar zeer
lezenswaard artikel voor van de hand van Mr. G. J. Fabius,
waarbij naar de verschillende bronnen voor verdere lectuur
verwezen wordt.
De hier bedoelde wijze om cultuurcrediet te verleenen,
kwam het eerst voor in 1753, toen onder leading van den
Amsterdamschen burgemeester Willem Gideon Deutz een
million gulden, later allengs tot vier million uitgebreid,
beschikbaar werd gesteld voor Surinaamsche plantages, tegen
eerste hypotheek op de plantages. De producten werden
dan aan de kantoren van de Directie der negotiation ge-
adresseerd en daarin kon groot voordeel gelegen zijn.
Allengs vormden zich verschillende administratiekantoren,
die zich met dit cultuurcrediet bezig hielden. Zij deden zich
onder verschillende vormen voor. Werd aanvankelijk het geld
maar eenvoudig door het publiek aan zijn bankers afgestaan
om uit te zetten op plantages, waardoor voor het geld geen
bepaalde plantage als onderpand diende, allengs werd het
geld gegeven voor eene bepaalde onderneming, die dan als
onderpand voor die schuld werd vastgelegd, terwijl tenslotte,
als derde vorm, de ondernemingen werden ingekocht voor ge-
zamenlijke rekening der geldschieters en verder geadministreerd
vanwege de administratiekantoren. Sommige van die negotia-
tien zijn tientallen jaren in leven gebleven. De geldschieters
ontvingen bewijzen van aandeel, waarop de jaarlijksche uit-
keeringen werden aangeteekend.
Al die administratiekantoren zijn langzamerhand geliqui-
deerd, na ten slotte grootendeels tot een treurig bestaan te
zijn vervallen. Er deden zich namelijk aJ spoedig groote be-
zwaren voor. De plantages werden na korteren of langeren
tijd geexecuteerd en kwamen onder leading van in de kolonie
verblijvende administrateurs, die de belangen van de in
Nederland levende eigenaars moesten behartigen. Het absen-
teisme van die eigenaars deed de groote nadeelen van dit
system spoedig ondervinden. Van grooten invloed was verder
de afschaffing van den slavenhandel en eindelijk, in 1863, de
afschaffing van de slavernij.
Voor zoover bekend, is er nog slechts 66n dergelijke admi-
nistratie, welke nog niet geheel afgeloopen is en waarvan
nog een saldo op de aandeelbewijzen wordt uitbetaald, t.w.
de geliquideerde gemeenschap van het ,,Fonds van eigendom
der Plantagien Monsort en le Contentement en de Grond de
Vier Kinderen te Suriname", gesproten uit eene negotiate
door Hubert van Hermaal en Van den Bosch, in 1769 te
Amsterdam opgericht. Voor de geliquideerde vennootschap Frais-
sinet & van Baak wordt dit geld door de Surinaamsche
Bank uitbetaald.
Het zou de moeite loonen om eens een onderzoek in te
stellen naar de lotgevallen der verschillende negotiation en
de afwikkeling daarvan. Wellicht zou dan blijken, dat ook
nog andere dan bovengenoemde negotiatiefondsen ter uitbe-
taling op aandeelbewijzen ergens beschikbaar liggen.
Van Regeeringswege is ook eenmaal beproefd de plantages
aan de noodige voorschotten voor hunne cultures te helpen.
Onder het behind van den Commissaris-Generaal Van den
Bosch werd bij Koninklijk Besluit van 30 December 1828
opgericht eene Particuliere Bank, later genoemd: de Parti-
culiere West-Indische Bank. Deze installing had niets parti-
culiers, dan alleen den naam. Zij was in werkelijkheid eene
Gouvernements-instelling met een Hoofdbestuur, bestaande
uit den Gouvemeur-Generaal, den Procureur-Generaal en den
Controleur-Generaal, terwijl aan hen nog werden toegevoegd
twee bezoldigde Commissarissen en een vaste Secretaris met
het noodige getal ambtenaren en klerken.
Van den Bosch beoogde met de oprichting van deze bank
onder meer om de plantage-eigenaren los te maken van de
Nederlandsche hypotheken, boven aangeduid bij de Nego-
tiation. De nieuwe Bank zou als eene van hare werkzaam-
heden ,,kapitalen" voorschieten ,,op suiker- of andere Plan-
taadjes in de Kolonie Suriname, welke zullen worden aan-
gewend tot het plaatsen van stoomwerktuigen ter bevordering
van den landbouw, of tot het invoeren en uitbreiden van de
indigoteelt."
Men zou daarnaast voor rekening van de Bank eene groote
Gouvernements-suikerplantage aanleggen.
De waarde van de plantages werd zeer gemakkelijk berekend.
Als maatstaf voor de waardebepaling werd in het Kon. Besluit
aangegeven de slavenmacht. Men telde eenvoudig het aantal
slaven en schatte die op een suikerplantage op f 1300.- per
hoofd en op eene andere soort plantage op f 900.- per hoofd.
De vermenigvuldiging gaf de waarde van de plantage en 2/3
van die waarde mocht op de plantage worden voorgeschoten.
Men kan zich nu nog goed voorstellen dat de oprichting
der Bank in de Kolonie met vreugde werd begroet. Er blijkt
niet, dat geld gebruikt is om Nederlandsche schulden af te
betalen, maar wel wisten 12 personen in i1/ jaar tijd
f 1.2oo.ooo.- van de Bank voor hunne plantages los te
krijgen. Met 9 van die geldnemers liep de transactie goed
af. Onderscheidene suikerplantages kwamen tot bloei. De
resultaten met 3 andere schuldenaars waren echter van dien
aard, dat de Bank er groot nadeel van ondervond.
In de laatste helft van 1830, dus in het tweede jaar na
de oprichting, hield de Bank reeds, op last van hooger gezag -
zoo meldt ons J. Wolbers op met het doen van beleeningen.
Hoewel de bank zelve bleef voortbestaan tot 1848 en daarna
nog 22 jaren noodig had om te liquideeren, was van land-
bouwcrediet geen sprake meer, tot zeer groote teleurstelling
van vele eigenaren en anderen, die rechtstreeks of zijdelings
bij verbetering of uitbreiding van landbouw belang hadden.
Van de Gouvernements-Suikerplantage Voorzorg kwam niets
terecht. Zij werd spoedig verlaten.
Bij de oprichting van de Surinaamsche Bank in 1864 dacht
men er niet aan onder de operation ook het cultuurcrediet
op te nemen. Voor eene circulatiebank waren dergelijke opera-
tien te gerisqueerd. De geschiedenis der laatste halve eeuw
had dat voldoende aangetoond. Intusschen bleef bij de zwakke
breeders onder de plantageeigenaren in Suriname de wensch
levendig om credit voor hunne cultures te kunnen verkrijgen,
wanneer zij in tijdelijke moeilijkheden waren, of tot uitbrei-
ding wenschten over te gaan, zonder daartoe zelf de middelen
te hebben. Bij de herziening van het octrooi in 1889 werd
de gelegenheid geopend om daaraan op bescheiden wijze tege-
moet te komen. Het bestuur van de Bank verkreeg n. 1. de
bevoegdheid om een derde van het kapitaal der Bank te
mogen beleggen in eerste hypotheken op onroerende goederen
in de kolonie. Slechts op zeer bescheiden wijze zou aldus
eenige hulp kunnen worden verleend het kapitaal der
Bank met reserves bedroeg toen nog geen million gulden -
maar de gelegenheid bestond dan tcch en die werd bij de
behandeling van de nieuwe concessie in de Koloniale Staten
uitdrukkelijk erkend.
Van de in het eerste jaar, 1890, op hypotheek door de
Bank tot een bedrag van / 170.481.- uitgezette gelden, werd
reeds dadelijk / 113.000.- gegeven voor cultuurcrediet tegen
onderpand van 6 plantages. In 1891 steeg dit bedrag tot
/ 141.300o.-.
Al spoedig kwamen de kwade kansen voor den dag. Suiker-
plantages werden verkocht of moesten geexecuteerd worden
en de Bank verloor bij 66n plantage ruim f 20.000ooo- en bij
eene andere / io.ooo,-. Het bestuur der Bank gevoelde geen
vrijheid om verder dezen risquanten weg te betreden en
besliste, dat de installing zich verder niet zou inlaten met
de wisselvallige cultures. Eerst in 1901 werd de laatste
plantagepost geliquideerd. De Bank had haren goeden wil
getoond, maar de ervaring opgedaan, dat zij hare werk-
zaamheid niet tot dergelijke uitzettingen most uitstrekken.
In de negentiger jaren werd ook nog eene poging aan-
gewend om tot de oprichting van een hypotheekbank of
cultuurbank te komen, maar deze bleet zonder resultaat,
omdat de Surinaamsche plantages, mits goed beheerd en
alleen goed beheerde plantages komen natuurlijk voor cultuur-
crediet in aanmerking destijds aan credit geen behoefte
hadden. De cacao gaf een prachtig rendement en de voor-
uitstrevende plantage-directeuren zorgden voor de verkrijging
van eene tweede cultuur, die van de Liberiakoffie, die de
prachtige, maar teere Surinaamsche koffie zou vervangen.
Toen nu in 1900 door de sterke dealing der koffieprijzen,
als gevolg van de Braziliaansche overproductie, de koffie-
cultuur niet winstgevend meer bleek en kort daarop de
cacaocultuur door toentertijd onbekende ziekten dreigde geheel
ten onder te gaan, ontstond er een algemeen verlangen om
met het kapitaal van derden te gaan werken.
Door de inzinking van de koloniale cultures, waarop nog
de bekende bacovend6bacle volgde, waren de planters, die
niet op Nederlandsch kapitaal konden steunen, aan het einde
van hunne middelen en dus van hunne draagkracht gekomen.
De drang naar hulp werd toen zeer groot, maar aan den
anderen kant bleef drang om te helpen uit. Wie in Nederland
zou geld willen wagen om plantages te steunen met eene
zeer onzekere toekomst ? De cacaoziekte was men nog niet
te boven. Alleen de jonge koffie gaf na de Braziliaansche
valorisatieregeling beloften voor de toekomst, als er n.l. te
ongelegener tijd niet weer iets tusschen beide zou komen, dat
die goede verwachtingen in duigen zou doen vallen. Het
tijdstip was zeer ongunstig. Men most eerst moedig de crisis-
periode door, en overwinnen of sneuvelen, tenzij het Gouverne-
ment zelf de helpende hand wilde uitsteken.
Het Gouvernement had dit reeds gedaan ten aanzien van
den kleinen landbouw, den landbouw op kleine schaal, van
kolonisten en inboorlingen. Reeds een twintigtal jaren kwam
op de koloniale begrooting geregeld een post voor ,,voor-
schotten aan kleine landbouwers" In 1887 was daarvoor
beschikbaar / 1500.-. Dat bedrag klom allengs tot / 70oo.-
en was alleen bestemd voor immigranten, die hun contracttijd
hadden vervuld en nu kolonist wilden worden. In 1898 werd
een dergelijke post groot / 2500.- op de begrooting gebracht
voor creolen of inboorlingen. In 1904 kwam voor beide doel-
einden een post van / io.ooo.- op de begrooting voor. In
1906 werd het system van steun gewijzigd. Door tusschen-
komst en medewerking van de Districts-Commissarissen werden
landbouwersleenbanken op cobperatieven grondslag opgericht,
welke allengs uitgebreid werden tot alle bevolkingscentra.
Voor de oprichtingskosten gaf het Gouvernement eene tegemoet-
koming en de voorschotten werden in het vervolg aan de
leenbanken renteloos verstrekt. Slechts voor een klein deel
van de landbouwers, die te ver van een bevolkingscentrum
af wonen om de voordeelen van de leenbank te kunnen
genieten, bleef daarnaast nog de gelegenheid bestaan om
zelfstandig een voorschot tegen 4 % rente te verkrijgen.
Deze plaatselijke leenbanken hebben goed werk verricht.
De groote landbouw (de plantages) kon op die wijze echter
niet geholpen worden.
In dit stadium kwam de zoogenaamde Suriname-Commissie
van Dr. Bos in de kolonie in 1911. Hare conclusie, na be-
studeering van den toestand, was: geen rechtstreeksche steun
door het Gouvernement, noch voor den grooten plantagee)
landbouw, noch voor den kleinen landbouw, dien van de
creolen en immigranten. Wel werd echter gewenscht geacht
medewerking van het Gouvernement tot vestiging van eene
goede cultuurbank of central landbouwbank.
In het rapport van de Commissie, afzonderlijk uitgegeven
onder den titel: ,,De economische en financieele toestand der
kolonie Suriname" komt het volgende voor (blz. 169 e.v.v.)
omtrent de taak, die de Commissie aan bedoelde Bank
toedacht:
De taak van een central landbouwbank in de Kolonie zou moeten zijn:
l. Het grondcrediet in de Kolonie te organiseeren zoowel voor gebouwde
als ongebouwde eigendommen;
2 Voorschotten te geven op korten termijn aan den grooten landbouw,
zoowel als aan den handel en de nijverheid in den algemeenen zin
van het woord, ook aan de co6peratieve vereenigingen van kleine
landbouwers;
3 Voorschotten te verleenen aan waterschappen en andere zelfbesturen,
aan vereenigingen, voor woningbouw in het leven geroepen;
4 Op te treden als central bank voor de verschillende co6peratieve
leenbanken;
5. Gelden op te nemen in den vorm van rentegevende obligation en
deposit's.
In Europeesche en daarmee gelijk te stellen landen zal de hierboven
omschrieven taak in den regel over verschillende ondernemingen worden
verdeeld, n.l. I. de instellingen, welke grondcrediet beoogen en voor de
uitzetting van kapitaal op langen termijn de beschikking van kapitaal op
langen tijd noodig hebben en verkrijgen door de uitgifte van obligation
(pandbrieven); 20. de instellingen, die credit op korteren tijd verleenen
en de middelen erlangen door deposit's, saldi in rekening-courant en
dergelijke kapitaalbeleggingen op korteren termijn.
De omvang van zaken in de kolonie is evenwel te gering om deze
splitsing mogelijk te maken. Men moet in de organisatie van de bank
zelve zooveel mogelijk er zorg voor dragen, dat de verschillende onder-
deelen van deze taak uit elkaar worden gehouden en naar hun eigen bij-
zondere eischen worden behandeld.
Een afzonderlijke bank naast de Surinaamsche Bank evenwel is noodig
daar het karakter van de laatste als circulatiebank niet toelaat om onder
hare werkzaamheden de bovengenoemde te begrijpen en het geen aanbe-
veling verdient het zeer eigenaardig bedrijf eener circulatiebank anders
dan op zeer kleine schaal met de werkzaamheden eener deposito- of grond-
credietbank te vermengen 1).
Concurrentie zal de central bank aan de Surinaamsche niet aandoen,
daar deze zich op een ander terrein beweegt en, waar zij te hulp wordt
geroepen, eer v66r dan nadeel van het bestaan der nieuwe installing zal
hebben.
Het zal gewenscht zijn, dat de nieuwe bank over een flink kapitaal
beschikt, dat wij meenen te moeten stellen aanvankelijk op 66n tot ander-
half million gulden volgestort. Ten einde evenwel het bijeenbrengen daar-
van door particulieren mogelijk te maken, zal het risico, dat thans verbonden
is aan het opzetten van dergelijke onderneming in een kolonie, welke in
crisis verkeert, aanzienlijk moeten worden verminderd en de kans op toe-
komstige winst niet te gering moeten zijn.
Een en ander is te bereiken, indien de regeering vooreerst de aanspraken,
welke zij heeft op de bacoven-plantages, naar de nieuwe door ons voor-
gestelde regeling, onder na te noemen voorwaarden aan de onderneming
afstaat en evenzoo het bedrag van ongeveer / 300.ooo,-, dat van de
voor de likwidatie der bacoven-cultuur op de begrooting 1911 uitgetrokken
som van / 500.000,- zal overblijven.
Deze / 300.000,- alsmede de bacoven-grondrechten, vormen een reserve
voor verliezen. Bij eventueele likwidatie van de bank worden deze sommen
geheel of gedeeltelijk terugbetaald, nadat eerst de aandeelhouders volledige
betaling hebben verkregen. Uit de winsten wordt telkenjare een bedrag
afgezonderd voor reserve, van welk bedrag de helft wordt bestemd om
de geinde grondrenten af te dragen en de / 300.000,- terug te betalen.
Gaat de bank dus goed, dan krijgt de Staat het geld terug, terwijl de
bank toch een stijgende reserve behoudt.
Het schijnt ons toe, dat deze voorwaarden gunstig genoeg zijn om een
flink kapitaal aan te trekken. Dit is noodig omdat, naast een financieel
bekwamen directeur in Suriname, de bank zeker behoeven zal een cultuur-
deskundige, die een goed salaries zal moeten hebben en toezicht zal moeten
houden op de culture en, dikwijls na ingewonnen advies van het land-
bouwdepartement, bij het optreden van ziekten of het constateeren
van gebreken in de cultuur, gezaghebbenden raad zal hebben te geven.
1) De Surinaamsche Bank mag volgens haar octrooi met geldschieting op hypotheek
gaan tot een derde van kapitaal en reservefonds: Geregeld is zij than reeds dicht
bij die grens.
Het is alleszins aanbevelenswaardig, bij een gunstig resultaat van deze
installing het gouvernement een goed aandeel in de winst toe te kennen
en verder het de bevoegdheid te geven tot het benoemen van een rijks-
commissaris"
De Commissie wilde de nieuwe Bank ook doen zorg dragen
voor het geven van voorschotten voor aanleg van wegen en
loozingen aan waterschappen en andere zelfbesturen, en aan
woningvereenigingen, ten behoeve van de verbetering van
den woningtoestand, terwijl zij ook eene goede central leading
zou moeten geven aan een paar kleine cooperatieve land-
bouwersleenbanken en den bloei zou kunnen bevorderen van
andere coopereerende vereenigingen voor den kleinen landbouw
als rijstpellerij, cacaodrogerij en koffiebereiding.
De bank, die de Commissie op het oog had, zou dus een
zeer ruim arbeidsveld hebben. Er zou een semi-officieel cachet
op gedrukt worden, maar particulieren moesten de zaak in
elkander zetten.
Wie zou dat echter in de toen abnormaal slechte omstan-
digheden aandurven ?
Het rapport van de Suriname Commissie draagt de dag-
teekening van September 1911. Het gedrukte, lijvige boek
verscheen eenigen tijd later.
Reeds geruimen tijd te voren was de Hoofddirectie van
De Surinaamsche Bank aan het overwegen op welke wijze
zij aan de behoefte van de plantages aan geld zou kunnen
tegemoet komen. In den aanvang van 1910 trad zij reeds
in overleg met Commissarissen dier installing omtrent de
wenschelijkheid om plantages bedrijfskapitaal te verschaffen
tegen iste hypotheek op de plantages. Met het oog op de
andere werkzaamheden van de Bank achtte men deze wijze
van hulp voor de installing zelve toen te gerisqueerd. Daarna
werd overwogen de oprichting van een syndicaat, waarvan
de Bank de stukken zou kunnen disconteeren tegen eene
matige rente. De plantageeigenaren zouden dan aan de noodige
middelen geholpen kunnen worden tegen onderpand van de
plantages en de verplichting om een consignatiecontract voor
de produkten aan te gaan. Ook dit plan bleek onuitvoerbaar.
Eenige Amsterdamsche belangstellenden in de kolonie Suri-
name hebben zich toen vereenigd om toch eene installing
voor cultuurcrediet voor de kolonie in het leven te roepen.
Het waren de heeren Mr. A. F. van Hall, van de firm
H. Oyens & Zonen, R. A. Kaiser en C. Peereboom van de
firma C. Peereboom, C. M. van Rijn van den Kon. West-
Indischen Maildienst en de heeren Mr. G. M. den Tex en
Mr. C. F. Schoch, Hooiddirecteuren van de Surinaamsche
Bank. Kort daarop sloot zich ook de firma van Eeghen & Co.
bij de combinatie aan. Reeds den 27en November 1911, dus
kort na het verschijnen van het Suriname rapport, konden
die heeren aan den Minister van Kolonien, de Waal Malefijt,
mededeelen, dat zij eene bespreking hadden gehad met Dr.
Bos, voorzitter der Suriname Commissie, en voornemens waren
te beproeven de oprichting tot stand te brengen van eene
landbouwbank, welke zich ten doel zou stellen credit te
geven aan den grooten en, zoo mogelijk, ook aan den kleinen
landbouw in Suriname. Binnen niet te langen tijd zou men
tot den Minister kunnen komen met meer uitgewerkte plannen.
Den I4den December 1911 deelde de Minister mede met
waardeering te hebben kennis genomen van de plannen en
verzocht zijne Excellentie, onder leading van Dr. Bos, eens
samen te komen met de Directie van de Rotterdamsche Bank-
vereeniging, die gelijk voornemen had te kennen gegeven.
Blijkens een later schrijven van den Minister was genoemde
Bankvereeniging tot het doen van voorstellen uitgenoodigd.
Aanvankelijk going de samenwerking prachtig en weldra
kwam men tot een tastbaar resultaat. De grondgedachte was
dat men alleen geld voor eene dergelijke landbouwbank in
Nederland zou kunnen krijgen als de Regeering eenige rente-
garantie aan het kapitaal verschafte.
De Minister zag de noodzakelijkheid daarvan in de gegeven
omstandigheden ook in en verklaarde i Maart 1912 zich be-
reid de noodige stappen te doen om de Regeering financieel
in de zaak te betrekken, zoodra een garantiesyndicaat zou
zijn gevormd tot het bijeenbrengen van het kapitaal voor
de landbouwbank voor de West-Indische Kolonien, op de
navolgende grondslagen:
Het kapitaal zou zijn / 1.500.000.-, verdeeld in
/ I.ooo.ooo.- aandeelen preferent voor kapitaal en gedu-
rende de eerste tien jaren cumulatief voor
5 % dividend, en
/ 500.000.- gewone aandeelen.
De preferente aandeelen zouden h pari worden aangeboden
aan het publiek en deze emissie zou gegarandeerd worden
door een garantie-syndicaat, hetwelk de garantie der plaat-
sing op zich zou nemen tegen eene belooning van 5 % over
het nominale bedrag der preferente aandeelen, alzoo van
/ 50.000.-.
De / 500.000.- gewone aandeelen zouden door de Regeering
worden genomen, eveneens A pain.
De Regeering zou gedurende de eerste vier jaren telken
jare ter beschikking van de Bank stellen een bedrag van
/ 50.000.- om daaruit te betalen eene uitkeering van 5 %
aan de preferente aandeelhouders.
Na afloop van die vier jaren zou uit de dan opgemaakte
balans worden vastgesteld, in however en hoeveel dividend de
Bank zonder deze bijdrage zou hebben kunnen betalen. Dit
bedrag zou aan de Regeering worden gerestitueerd, maar tot
geen hooger bedrag dan door haar ter beschikking was gesteld.
De Regeering zou aan de oprichters der Bank een bedrag
van / 60.ooo.- betalen om daaruit de oprichtingskosten te
bestrijden, waaronder begrepen het sub i bedoelde bedrag
van / 50.000.- provisie voor het garantie-syndicaat.
Indien meer dan 5 % winst op het geheele aandeelenkapitaal
zou worden gemaakt zou o10 % van het meerdere strekken
tot aankoop door de Bank van de aandeelen der Regeering
h pari en terugbetaling van de door haar beschikbaar gestelde
bedragen voor oprichtingskosten en rentegarantie gedurende
de eerste vier jaren het voor rentegarantie beschikbaar
gestelde, voor zoover het nog niet terugbetaald zou zijn -,
een en ander zonder bijberekening van rente.
De Regeering zou de bevoegdheid hebben iemand aan te
wijzen om namens haar in het College van Commissarissen
zitting te nemen.
De Bank zou ten doel hebben in de eerste plaats het
verstrekken van landbouw-credieten, doch zou de bevoegdheid
hebben ook andere banktransactien te doen.
Het terrein van hare werkzaamheden zou zich uitstrekken
over geheel Nederlandsch-West-Indie (Suriname en Curacao.)
Deze bepaling omtrent de werkzaamheden der Bank werd
aldus aan de deelnemers verklaard: Voorloopig zal de Bank
zich uitsluitend bezig houden met het geven van landbouw-
credieten. Mochten de omstandigheden er aanleiding toe geven,
dan zouden echter ook andere bankzaken gedaan worden;
in ieder geval zouden andere bankzaken in de Statuten dus
niet moeten worden uitgesloten.
Daarbij werd nog eene regeling vastgesteld ten aanzien
van de op de plantages in Suriname rustende schuld voor
den bacovenaanplant en werd bepaald dat de Bank voile
vrijheid van handelen zou hebben, zoowel ten opzichte van
de vraag aan wie de voorschotten zouden worden verstrekt
als van de voorwaarden, waarop dit zou geschieden.
Bij de bespreking over de verdere uitwerking der grond-
beginselen, waaraan ook een vertegenwoordiger van de Suri-
naamsche Bosch-Exploitatie Maatschappij op verzoek van den
Minister deelnam, bleek plotseling van diepgaand principieel
verschil tusschen de Amsterdamsche Heeren en de Rotter-
damsche Bankvereeniging. Wilden eerstgenoemden eene special
landbouwbank oprichten, die wellicht later, indien de om-
standigheden er toe leidden, ook met andere bankzaken zich
zou kunnen bezig houden, laatstgenoemde stelde het karakter
van algemeene bankzaak zeer op den voorgrond en van wat
eenerzijds als hoofdzaak werd beschouwd, het landbouw-
crediet, werd anderzijds bijna niet gerept. Zeer sterk kwam
dit uit in de vergadering van 28 Maart 1911, toen vanwege
de Rotterdamsche Bankvereeniging met grooten nadruk werd
betoogd om geen der Directeuren van de Surinaamsche Bank,
die nota bene van den aanvang de zaken hadden geleid, in
de combinatie op te nemen, omdat men voor concurrentie
vreesde en onaangenaamheden tengevolge dier concurrentie.
Daarmede werd afgeweken van den oorspronkelijken opzet
en ook van de bedoelingen der Suriname Commissie, die in
haar rapport uitdrnkkelijk had te kennen gegeven, dat voor
concurrentie geen aanleiding zou bestaan.
De Amsterdamsche heeren meenden zich toen te moeten
terugtrekken, omdat zij zonder bedoelde specialiteiten op
Surinaamsch gebied de zaak niet aandurfden en dr. Bos bleef
alleen over met de Rotterdamsche Bankvereeniging en de Suri-
naamsche Bosch-Exploitatie Maatschappij. Het verschil was
van principieelen aard en bleek niet te overbruggen. Trouwens
beide genoemde instellingen verklaarden zich bereid het volle
benoodigde million te garandeeren.
Het zou te ver voeren om de verdere geschiedenis in details
aan te geven.
Den 5en Juni werd een wetsontwerp bij de Tweede Kamer
der Staten-Generaal ingediend tot verhooging van de Surinaam-
sche begrooting met een bedrag van / 560.000.- voor kosten
van deelneming der kolonie in de oprichting van een cultuur-
bank.
De Surinaamsche Bank had tegen de plannen van den Minis-
ter groote bezwaren, welke zij eerst mondeling en later schrifte-
lijk ter kennis van den Minister bracht.
Het eerste bezwaar van algemeenen aard was, dat wanneer
de nieuwe bank de bevoegdheid behield om andere zaken te
doen, dan die het terrein van het cultuurcrediet betroffen, het
geven van cultuurcrediet, als van te risquanten aard, weldra
op den achtergrond zou komen. Van zuiver commercieel
standpunt beschouwd, is het geven van voorschotten aan de
Surinaamsche plantages weinig aantrekkelijk. Het doel met de
oprichting van eene landbouwbank beoogd, zou dus niet worden
bereikt.
W61 zou worden verkregen en dat was het tweede bezwaar
- een toestand, dat twee bankinstellingen naast elkander
hetzelfde terrein in deze schaarsch bevolkte kolonie zouden
bewerken, de eene, wel is waar met een octrooi voor Bank-
biljetten-uitgifte, maar door dat octrooi aan handen en voeten
gebonden, en daarnaast eene half officieele installing, zonder
octrooi, maar gedoteerd met klinkende Regeeringsrijksdaalders,
die, al was het in den opzet niet zoo bedoeld en gezegd, zouden
kunnen dienen om de eerste risico's te dragen, terwijl het daar-
achter komende particuliere kapitaal met rentegarantie, voor-
loopig veilig zou zijn. De concurrentie, noodwendig gevolg van
den verkeerden opzet, zou de instellingen ten koste van het
algemeen koloniaal belang verzwakken en misschien beide,
misschien 66n, te gronde richten. De Surinaamsche Bank wees
er ook nog op, dat de groote voordeelen, aan de nieuwe Bank
toegedacht, in strijd waren met de bepalingen van het haar ver-
leend octrooi, omdat bij de nieuwe regeling meerdere voordeelen
van Regeeringswege werden gegeven dan haar waren toegekend.
Het eenige, wat de Surinaamsche Bank van den Minister
verzocht was eene beperking van de nieuwe bank tot het ter-
rein van het landbouwcrediet, althans zoolang de Regeering
nog in die bank met haar kapitaal geinteresseerd zou zijin.
Zou de combinatie, waarmede de Minister nu in zee wilde
gaan, in dien zin niet willen medewerken, dan verklaarde de
Surinaamsche Bank zich bereid tot nader overleg om tot eene
nieuwe combinatie op den gewenschten grondslag te geraken.
Minister de Waal Malefijt, daarin geadviseerd door dr. Bos,
bleef op zijn stuk staan en voor de Surinaamsche Bank bleef
dus niets anders over dan zich tot de Tweede Kamer der Staten-
Generaal te wenden, wat zij dan ook deed bij adres van 3 De-
cember 1912.
De inhoud van dat adres werd door den Voorzitter van de
Commissie van Rapporteurs, den heer Van Vuuren, in de zitting
van 16 Januari 1913 volkomen just aldus geresumeerd :
,,Adressante heeft bezwaar, dat aan de op te richten vennootschap een
te groot terrein van werkzaamheden gelaten wordt. Het behoeft haars
inziens geen betoog, dat de nieuwe onderneming practisch geheel onbe-
grensde bevoegdheid heeft tot het doen van alle zaken, die maar voor een
bank in aanmerking zullen komen. Zij meent nu dat de nieuwe bank in
haar werkzaamheden zal moeten worden beperkt tot het landbouwcrediet
om haar te doen beantwoorden aan de bedoeling van de oprichting. Wordt
zij vrij gelaten en wordt haar leading geheel naar commercieele inzichten
gericht, dan zal zeer zeker de landbouw niet gebaat worden.
Adressante heeft aanvankelijk aan de oprichting eener zoo gedachte
Landbouwbank medegewerkt, maar heeft zich met de overige Amster-
damsche gegadigden teruggetrokken, toen zij zagen, dat de zaak deze plooi
going krijgen. Zij deelde reeds den 3den Juli jl. den Minister van Kolonien
mede, dat, indien de zaak weder in den door haar just geachten vorm
zon worden opgevat, zij gaarne weder tot nader overleg bereid zou wor-
den gevonden. Adressante komt in de tweede plaats er tegen op dat de
werkzaamheden der bank worden uitgebreid tot haar terrein en acht dit
niet in overeenstemming met art. i van haar octrooi.
Zij verzocht de Kamer het ontwerp alleen dan aan te nemen, wanneer
er waarborgen zijn dat, althans, zoolang de Staat financieel bij de nieuwe
bank betrokken is, de werkkring van die installing beperkt blijve tot het
verleenen van krediet tot bevordering van den grooten en den kleinen
landbouw in Suriname.
In de avondzittingen van 16 en 21 Januari 1913 ondervond
het wetsontwerp sterken tegenstand, geleid door de heeren
mrs. Van Veen en de Meester en den heer Van Vuuren, terwiji
naast den Minister als eenig verdediger optrad dr. Bos, met
als secondant de heer Bogaardt. Mr. de Meester stelde eene
motie voor luidende:
,,De Kamer, van oordeel, dat de voorgestelde cultuurbank voor West-
Indie geen voldoenden waarborg biedt,
dat zij allereerst en allermeest zal zijn een installing, die aan den grooten
en kleinen landbouw ten goede zal komen,
van oordeel, dat duidelijker behoort te blijken, dat op het octrooi van
de Surinaamsche Bank geen inbreuk wordt gemaakt,
wenschende de Regeering in de gelegenheid te stellen aan die bezwaren
alsnog tegemoet te komen,
gaat over tot de orde van den dag"
Die motie werd op den 2ien Januari met 50 stemmen tegen
20 stemmen aangenomen.
Van de hem geschonken gelegenheid om aan de gerezen
bezwaren alsnog tegemoet te komen, maakte Minister De Waal
Malefijt gebruik, echter op zulk eene wijze, dat mr. De Meester
daarvan meende te mogen zeggen, dat het schenken van de
noodige aandacht aan de overwegingen der motie en de wijze
waarop besprekingen met belanghebbenden waren gehouden, -
dit een en ander, zoo was geschied, dat a priori het stellige
vooruitzicht bestond, dat daar geen goede resultaten van konden
worden verwacht.
Bij nota van 3 Maart 1913 deed de Minister de mededeeling,
dat de combinatie voor de op te richten cultuurbank tot ulto
April 1913 haar aanbod gestand zou doen, maar tevens dat be-
langhebbenden meenden te moeten vasthouden aan het stand-
punt, dat de Bank zou moeten worden gevestigd op zuiver
commercieelen grondslag. Meer waarborgen, dat het geld den
landbouw ten goede zou komen, dan gelegen in de statutaire
bepaling, dat de belangen van den landbouw op den voorgrond
zouden zijn te stellen, wenschte men niet te geven.
Op 9 April kwam toen het wetsontwerp weder in de Kamer
in behandeling en vond zoo ampele bespreking, dat daarmede
bijna de geheele dag gemoeid was. Herhaaldelijk werd door de
tegenstanders van Januari betoogd, dat de toestand feitelijk
geheel dezelfde was als destijds.
Het resultaat was dat het wetsontwerp met 33 tegen 29 stem-
men werd verworpen.
Van verschillende kanten werd verklaard, dat men gaarne
iets voor Suriname wilde doen, maar de voorgestelde wijze
van helpen ondervond bij de meerderheid, samengesteld uit
leden van zeer uiteenloopende politieke richting, afkeuring.
Dat voorshands de oprichting van eene cultuurbank van de
baan was, spreekt vanzelf. Minister De Waal Malefijt meende
genoeg gedaan te hebben. Van hem waren geen nieuwe plannen
te verwachten, vooral niet in anderen geest opgemaakt dan
den door hem verdedigden opzet.
Zijn opvolger, Minister Pleyte, die 3 Augustus 1913 optrad,
had natuurlijk in den aanvang van zijn ministerieel leven wel
wat anders aan het hoofd dan eene Surinaamsche Cultuurbank.
De Surinaamsche Bank, die den Minister in Augustus 1912
aangeboden had om bij het mislukken van de plannen van den
Minister, tot nader overleg gaarne bereid te zijn, hield de zaak
in gedachte, maar kon op dit tijdstip niet veel doen, daar hare
volle aandacht gevraagd werd voor het nieuwe te verkrijgen
octrooi in de plaats van het oude, dat in 1914 zou afloopen.
Zonder zekerheid, dat haar een behoorlijk octrooi voor een
aannemelijken termijn zou worden verleend kon de genoemde
bankinstelling voor hare denkbeelden over cultuurcrediet geen
vaste vormen gaan kiezen. De onderhandelingen over het
octrooi werden door de weinige voortvarenheid van de betrokken
autoriteiten en colleges buitengewoon gerekt, zoodat tusschen
1914 en 1918 vijfmaal bij koloniale verordening eene korte ver-
lenging van het bestaande octrooi most worden toegestaan.
In de kolonie trachtte men intusschen zoo goed mogelijk de
moeilijke omstandigheden te boven te komen.
De meeste plantages hebben, door flink aan. te pakken, in
den strijd om over het doode punt heen te komen gezegevierd.
Van Gouvernementswege werden daarbij de noodige aanwij-
zingen en raadgevingen verstrekt, aanvankelijk onder leading
van dr. Van Hall, later onder die van dr. Cramer, beiden thans
op Java werkzaam. De lucht klaarde in de kolonie weder op ;
de vooruitzichten van de koffie kregen weer vasten vorm,
na de valorisatieregeling in Brazilie, waardoor het weder moge-
lijk werd een behoorlijken prijs voor het product te maken, en
de cacaocultuur bleek niet ten doode gedoemd, indien de boomen
slechts voortdurend werden school gehouden van de krulloten.
Het werd nu echter ook tijd om, nu de omstandigheden
weder gunstiger waren en men op goede resultaten kon open,
de plantage-eigenaren te hulp te komen, die geen eigen kapitaal
verder in de cultuur konden steken. Toen dan ook de nieuw be-
noemde Gouverneur G. J. Staal, die als Secretaris-Generaal
bij het Departement van Kolonien de geheele, hierboven ge-
schetste geschiedenis van het Cultuurbankontwerp had mede-
gemaakt, bij schrijver dezes en anderen aanklopte om de planned
voor de totstandkoming van eene cultuurbank weder ter hand
te nemen vond hij een gunstig oor. Met gerustheid kon hij naar
Suriname gaan; men beloofde hem zoo spoedig mogelijk, als
het kon, de oprichting van eene cultuurbank te zullen bevorde-
ren. In de rede tot aanvaarding van zijn bestuur kon de heer
Staal, op den 25en November 1916 dan ook verklaren ,,Door
eene andere groep worden intusschen ernstige pogingen gedaan
om eene cultuurbank te stichten"
Het waren met schrijver dezes weder de heeren C. M. van
Rijn, destijds nog directeur van den Koninklijken West-Indi-
schen Maildienst en commissaris van de Surinaamsche Bank,
R. A. Kaiser, mr. A. F. Van Hall van de firma H. Oyens en
Zonen en mr. Chr. P. van Eeghen van de firma Van Eeghen &
Co., die toen weder tot bestudeering van de zaak bijeenkwamen,
samen met den heer J. Sibinga Mulder, oud Indisch planter,
thans directeur van den Landbouw in Nederlandsch-Indie en
toen, door twee reizen naar West-Indie, reeds adviser en vraag-
baak op het terrein van den landbouw in West-Indie, en den
heer G. H. Hooft van Vreeland, commissaris van de Surinaam-
sche Bank.
De toestanden in de kolonie hadden zich op landbouwgebied
sedert 1913 inmiddels nog al gewijzigd. De toekomst scheen
meer hoopvol en gaf aanleiding tot de onderstelling, dat wel-
licht zeer goed zonder knellende banden van Rijkssteun en
Rijksgarantie het landbouwcrediet zou kunnen worden ge6rga-
niseerd. Daarom waren nieuwe gegevens uit de kolonie noodig,
waarmede eenige tijd gemoeid zou zijn, daar de correspondentie
met Suriname in de oorlogsjaren zeer tijdroovend was.
De hoofddirectie van de Surinaamsche Bank beschikte echter
reeds over verschillende gegevens en hield zich rustig bezig
met de voorbereiding van eene cultuurbank, als in de jaren 1912
en 1913 door haar gewenscht.
Onbekend met het bovenstaande had men intusschen in het
najaar van 1916 in de kolonie eene zich voordoende gelegenheid
aangegrepen om onder de leuze ,,nu of nooit" de totstand-
koming van eene installing voor cultuurcrediet af te dwingen.
De Surinaamsche Bank had, zoo meende men ten onrechte,
uit eigen belang de credietbank van 1912 weten te verhinderen -
men vergat daarbij dat de directie van de Surinaamsche Bank
just degene was geweest, die de Cultuurbank had willen in
het leven roepen nu most de Surinaamsche Bank maar zor-
gen, dat er eene Cultuurbank kwam en anders kreeg zij geen ver-
lenging van haar octrooi. Aan eene installing, werkende onder
zeer strenge voorwaarden voor soliditeit en rustig, stabiel,
financieel beleid werd nota bene de eisch gesteld om geld te
verschaffen, of te doen verschaffen voor het meest onzekere
en speculative bedrijf, dat zich denken laat. De wensch van de
Koloniale Staten kwam tot ondubbelzinnige uiting naar aan-
leiding van de indiening door den Gouverneur van een ontwerp
nieuw octrooi voor genoemde Bank. Het daarover door de
Koloniale Staten uitgebracht voorloopig verslag luidde zeer
ongunstig. Geen der aan de behandeling deelnemende leden
wilde tot goedkeuring van dit ontwerp medewerken. Men wilde
de ontwerp-verordening aanhouden en het bestaande octrooi
voor 66n jaar of van jaar tot jaar verlengen, totdat de wereld-
oorlog voorbij zou zijn en daardoor de gelegenheid behouden
om kapitalen van elders te zien komen en met de Surinaamsche
Bank af te rekenen. Eerst diende het nijpend landbouwcrediet-
vraagstuk eene oplossing te vinden alvorens over octrooi-
vernieuwing zou kunnen gehandeld worden.
Deze taktiek in Suriname, zeer eenzijdig en onbillijk tegenover
de Surinaamsche Bank, maar begrijpelijk indien men het te
verkrijgen doel alleen voor oogen houdt, n.l. de oprichting van
eene cultuurbank, vond bij de behandeling van de Surinaamsche
begrooting, ook weerklank in de Tweede Kamer der Staten-
Generaal en gaf aanleiding tot de motie van mr. Patijn van
i Maart 1917, luidende
,.De Kamer, van oordeel. dat het octrooi der Surinaamsche Bank niet
moet worden vernieuwd, voordat de organisatie van een voldoend land-
bouwkrediet voor Suriname is verzekerd, gaat over tot de orde van den dag"
Practisch kwam dit votum van de Tweede Kamer hierop
neer dat de Surinaamsche Bank, om zich een nieuw octrooi
te verzekeren, most zorgen voor het in het leven roepen van
voldoend landbouwcrediet.
De gevolgen van deze motie hadden voor de kolonie van
onberekenbaar nadeel kunnen zijn, indien de Surinaamsche
Bank zich op het formeel eenig juiste standpunt had gesteld,
dat zij met cultuurcrediet niets mocht te maken hebben, wilde
zij haren eigen werkkring niet in gevaar brengen. Maar de Suri-
naamsche Bank had reeds gevoeld, dat nu langzamerhand de
tijd gekomen was om den kolonialen landbouw met credit
ter zijde te staan, zonder dat dit geld als verloren behoefde
beschouwd te worden. De Directie te Paramaribo was reeds
begonnen enkele ondernemingen financieel bij te staan. Het
onderzoek naar de bestaanbaarheid van eene cultuurbank was
reeds zoover gevorderd, dat de Hoofd-directeur van de Suri-
naamsche Bank op den i7en Maart 1917, dus 17 dagen na de
Kamermotie, den Minister van Kolonien persoonlijk kon mede-
deelen, dat de totstandkoming van eene cultuurbank met
66n million gulden kapitaal, waarvan / 500.ooo.- dadelijk
gestort, verzekerd was door de samenwerking van de Neder-
landsche Handel Maatschappij en den Koninklijken West-
Indischen Maildienst met de Surinaamsche Bank. Later voegde
zich daarbij nog de Rotterdamsche Bankvereeniging.
Door ieder onbevooroordeelde most de totstandkoming van
de nieuwe installing een heugelijk feit geacht worden. De samen-
werking van de genoemde kapitaalkrachtige lichamen, voor het
meerendeel met de koloniale toestanden goed bekend, most een
ieder vertrouwen inboezemen voor het welslagen der onderne-
ming. Het vaderland kon rustig zijn. Het was echter niet alzoo.
Wantrouwen in den ernst van den opzet werd in Nederland
ontmoet zoowel als in Suriname.
Voor Minister Pleyte was de opzet te klein. De door hem ge-
dachte cultuurbank was van veel grooter omvang. Om die te
verkrijgen riep hij alle belanghebbenden en belangstellenden bij-
een in den zomer van 1917. Nadat echter eene uit de vergadering
benoemde Commissie van onderzoek en advies, bestaande uit
de heeren mr. R. J. H. Patijn, lid der Tweede Kamer en voor-
steller der bovenmedegedeelde motie, mr. G. J. Fabius,
directeur der Rotterdamsche Bankvereeniging, en mr. dr. C. F.
Schoch, Hoofddirecteur der Surinaamsche Bank, den Minister
als hare meening had te kennen gegeven, dat men het beste
deed voor Suriname naast den werkkring van de Surinaamsche
Bank te aanvaarden de voorgestelde Cultuurbank, going de
Minister met dit denkbeeld mede.
In de Koloniale Staten van Suriname, wier goedkeuring
noodig was, krachtens het nog voor de Surinaamsche Bank
geldende octrooi, voor de deelname van deze installing aan de
nieuwe Cultuurbank, werden in December 1917 de zonder-
lingste redevoeringen gehouden tegen de voorgestelde cultuur-
bank en werd een geheel onverdiend odium geworpen op den
person, wien de totstandkoming van de nieuwe cultuurbank
nu werd verweten. Voor het verleenen van de gevraagde goed-
keuring wist men niet genoeg van de nieuwe zaak, heette het
men wist, nota bene, wie de zaak hadden aangevat, hoe groot
het dadelijk beschikbare kapitaal was en men kende de Statuten
en kon dus weten hoe gewerkt zou worden.
Neen, er most eene andere cultuurbank komen, liefst naar
het model door mr. Fabius in eene brochure geschetst, 6f zoo-
als de voorzitter der Koloniale Staten meende, er most weder
een cultuurbank komen, zooals de Suriname Commissie die
gewenscht had, de cultuurbank van Minister De Waal Malefijt.
In ieder geval, de thans aangebodene mocht er niet komen.
Men zou die alleen aanvaarden, wanneer gebleken was, dat
niets anders kon worden verkregen.
Met algemeene stemmen (7 leden waren aanwezig) werd
daarop (24 December 1917) eene door de Commissie van rappor-
teurs over de ontwerp-verordening ingediende motie aange-
nomen, luidende
,,De Koloniale Staten,
van oordeel,
dat voor en aleer overgegaan kan worden tot de hernieuwing van het
Octrooi der Surinaamsche Bank en haar kan worden toegestaan deel te
nemen in een op te richten cultuurbank, onderzocht dient te worden of
het denkbeeld, dat door Mr. G. J. Fabius uiteengezet in zijn brochure
,,Het Bankwezen in Nederlandsch West-Indie", n.1. om bet octrooi voor
de uitgifte van bankbiljetten te verleenen aan de Nederlandsche Bank en
het terrein van het credietwezen vrij te laten voor een bankinstelling,
die zich tevens met het verleenen van cultuurcrediet zal belasten, voor
verwezenlijking vatbaar is;
dat, indien daartegen overwegende bezwaren mochten bestaan, en het
octrooi der Surinaamsche Bank hernieuwd zou dienen te worden, het voor
de ontwikkeling van de hulpbronnen der kolonie noodzakelijk is, dat naast
de Surinaamsche Bank wordt opgericht een cultuurbank, welker gestie
een arbeidsterrein bestrijkt, zooals de Suriname-Commissie dit heeft voor-
gesteld en zooals belichaamd was in het ontwerp de Waal Malefijt;
dat, indien een dusdanige bank niet zou kunnen worden opgericht, en
slechts een cultuurbank met medewerking van de Surinaamsche Bank
mogelijk zou blijken, deze cultuurbank zou moeten voldoen aan den eisch
door de motie-Patijn gesteld, waarbij de Minister van Kolonien zich heeft
neergelegd, dat zij zou moeten voorzien in voldoend landbouwcrediet;
dat uit de door den Gouverneur verstrekte gegevens niet blijkt dat de
op te richten cultuurbank aan dien eisch voldoet.
besluiten in afwachting van het nader onderzoek, de behandeling van
de aanhangige ontwerpen te schorsen;
en gaat over tot de orde van den dag"
Dit verdroot den Minister, die zoo gaarne de zaak langs den
normalen weg had zien tot standkomen, d.w.z. door de mede-
werking van de Koloniale Staten.
Toen daarop, ook na verdere correspondentie met de kolonie
en verder overleg tusschen Gouverneur en Koloniale Staten,
geen uitzicht ontstond, besloot de Minister eindelijkom, krachtens
de in het Regeerings Reglement vastgelegde bevoegdheid, eene
Koninklijke regeling uit te lokken, die aan de Surinaamsche
Bank zoowel de vergunning om aan de cultuurbank deel te
nemen als het nieuwe octrooi zoude verleenen.
Bij Koninklijk Besluit van 8 Juli 1918, no. 23 is aan de Suri-
naamsche Bank vergunning verleend om aan de Cultuurbank
deel te nemen, nadat reeds bij Koninklijk Besluit van den 9en
January 1918 de Koninklijke bewilliging was verleend op de
ontwerp-statuten der Cultuurbank. De West-Indische Cultuur-
bank werd daardoor nu in staat gesteld haren arbeid aan te
vangen ; een arbeid, die tot heil van de koloniale gemeenschap
kan strekken, maar voorhands zeker geen profit aan de op-
richters zal verschaffen. Het bedrijf is zeer risquant, omdat
klimatologische en economische invloeden het best opgezette
werkplan voor de cultuur kunnen doen mislukken, maar zelfs
indien die invloeden normal werken, zal het eenige jaren
duren alvorens van het te verstrekken werkkapitaal door de
cultuurondernemingen rente zal kunnen worden betaald.
Naast het verschaffen van werkkapitaal is het doel van de
Bank tijdelijke voorschotten aan de cultuurondernemingen of
wel voorschotten op hare producten te verleenen, waarbij dan
tevens de noodige werkzaamheden voor vervoer, verscheping
en verkoop zullen worden verricht. Eigen ondernemingen zullen,
indien dit wenschelijk wordt geacht, in exploitatie worden ge-
bracht of wel, men zal het beheer van of het toezicht op onder-
nemingen van anderen op zich nemen. Wat met een en ander
in rechtstreeksch verband staat, en dat is in eene landbouw-
kolonie nog al van wijde strekking zal ook de aandacht van
de Bank hebben.
Natuurlijk zullen de noodige eischen worden gesteld ten aan-
zien van de wijze, waarop de cultures gedreven worden, maar
daar die eischen slechts gegrond zullen zijn op wat de ervaring
bij den tropischen landbouw als noodzakelijk heeft uitgewezen,
zal daarmede slechts in het belang van de ondernemingen
worden gehandeld.
Dat degenen, die, om redenen aan eigen schuld te wijten,
niet geholpen zullen worden, en zij, die zich te veel in hunne
vrijheid van handelen aan banden zullen zien gelegd, een on-
tevreden geluid zullen doen hooren, daarvan waren de oprich-
ters bij voorbaat overtuigd. Maar daartegenover zal de in-
stemming worden gewonnen van alle onbevooroordeelden en
weldenkenden.
De Directie van de West-Indische Cultuurbank is opgedragen
aan mr. Schoch, Hoofddirecteur van de Surinaamsche Bank
en aan den beer R. A. Kaiser, zijn plaatsvervanger bij die
installing. Tot gedelegeerde van de Cultuurbank in Suriname is
de heer D. S. Huizinga benoemd, tot nog toe Directeur van den
Landbouw in de kolonie en dus met de cultures goed bekend.
Door zijn gelijktijdig optreden in de Directie van de Surinaam-
sche Bank kan hij het verband in de kolonie tusschen beide
instellingen vasthouden.
Als Commissarissen van de Cultuurbank zijn opgetreden ver-
tegenwoordigers van de lichamen, die voor de bank bet noodige
kapitaal hebben bijeengebracht, t.w. de heeren Abram Muller,
van de Ned. Handelmaatschappij J. van Hasselt, van den
Kon. West-Indischen Maildienst ; mr. G. J. Fabius, van de Rot-
terdamsche Bankvereeniging ; C. E. ter Meulen, Commissaris
van de Surinaamsche Bank met den beer J. Sibinga Mulder.
Alles is dus ten slotte recht gekomen, al leek bet soms in de
afgeloopen jaren alsof, door allerlei kunstmatig aangewakkerde
stormen, het scheepje niet in de veilige haven zou komen.
De belanghebbenden bij cultures die geld behoeven, onder
dezen term vallen zoowel zij, die den grooten landbouw als
zij die den kleinen landbouw uitoefenen kunnen zich nu tot
de Cultuurbank wenden.
E6n donkere wolk aan den horizont bedreigt den arbeid
van de Cultuurbank in hooge mate en het Bestuur van de Bank
beseft daarvan het groote gevaar. Alle cultuur kan in de land-
bouwkolonie Suriname ten doode gedoemd worden, indien niet
door spoedige en krachtige maatregelen van Regeeringswege
worde gezorgd voor eene voldoende regeling van de immigratie
van werkkrachten. Ongeveer veertig jaar lang heeft dit vraag-
stuk voor onze aan bevolking zoo arme kolonie praktisch geen
moeilijkheden opleverd. Al waren de bepalingen bezwarend, men
kon het aantal arbeiders verkrijgen, die men noodig had. Door
de beslissing van de Britsch Indische Regeering, die de sedert
meer dan veertig jaren gegolden hebbende regeling van het
arbeidscontract heeft afgeschaft en daardoor de bestaande
emigratie van Britsch Indiers naar Suriname onmogelijk heeft
gemaakt, is de kwestie zeer actueel geworden. Er is geen andere
uitweg dan deze, dat de Nederlandsche Regeering met de
Nederlandsch-Indische Regeering ten deze eene regeling treft,
waardoor hetzij van Gouvernementswege, hetzij van particuliere
zijde, maar onder Gouvernementstoezicht, jaarlijks de paar
duizend Javanen gevonden worden, wier arbeid voor Suriname
alles beteekent en voor Indie om het kleine getal niet medetelt.
Men kan van eene Cultuurbank niet verwachten, dat zij de
cultures steunt, wanneer er geen zekerheid bestaat, dat die
cultures door de noodige werkkrachten kunnen worden ge-
handhaafd. Wil een landbouwcredietwezen in Suriname bloeien,
dan zal eerst het arbeidersvraagstuk dienen te worden opgelost.
Zooals het op bet oogenblik gaat, dat plantages hunne cultivatie
moeten inkrimpen bij gebrek aan werkvolk wordt een toestand
geboren, die Suriname weder tientallen van jaren zal kunnen
achteruit brengen.
Blijkens eene opgaaf in de couranten hadden de plantages
in de Kolonie voor 1918 noodig 11890 arbeiders en 'r waren
slechts beschikbaar 9308 van 66n district, Nickerie, ont-
braken de opgaven --, zoodat er een tekort was van 2582
arbeiders. Alleen de Nederlandsche Handelmaatschappij kwam
op 3190 benoodigde arbeiders 883 te kort, of meer van 25 %.
Dat men onder dergelijke omstandigheden aan liquideeren
gaat denken, vooral als men in de naaste toekomst voor groote
uitgaven komt te staan voor materieel enz., zooals met een der
grootste maatschappijen het geval is, is begrijpelijk.
De omstandigheden voor eene goede regeling van de immi-
gratie van Javanen in Suriname zijn thans gunstig. In de kolo-
nie zelve is een Gouverneur als de heer Staal, die een open oog
heeft voor de belangen der kolonie, en een Departement van
den Landbouw, dat met zijn zich uitbreidenden staf ambtenaren
het mogelijke doet om den landbouw de noodige voorlichting
en hulp te geven.
Aan den anderen kant wil de Gouverneur-Generaal van Ned.-
Indie, blijkens mededeeling van Gouverneur Staal aan de Kolo-
niale Staten, zijne veel vermogende hulp schenken, en is een
nieuwe Directeur van Landbouw, de heer J. Sibinga Mulder,
in Ned. Indie opgetreden, die Suriname uit eigen aanschouwing
kent, de nooden op het gebied der immigratie gezien heeft en
voor de totstandkoming van de cultuurbank veel heeft gedaan.
Van zijn advies zal de Indische Regeering zeker gebruik willen
maken.
Waar dus de autoriteiten mede willen werken, kan er in
samenwerking met Cultuurbank en Surinaamsche Bank in de
naaste toekomst veel goeds tot stand komen in de kolonie.
Hiertoe zal ook veel bij kunnen dragen het bezoek aan de
kolonie van de deputatie van het Suriname Studie Syndicaat,
een Syndicaat op initiatief van Gouverneur Staal in October
1916 opgericht door eenige in tropische cultures belanghebbende
of belangstellende Nederlandsche instellingen. De leider, de
heer J. S. C. Kasteleyn, is 6 Februari met 3 andere deskundigen
naar Suriname vertrokken, onder wie zich bevindt de heer
Kriisemann, die jaren lang te Semarang, de emigratiezaken van
het Soesman's kantoor leidde.
Vertrouwd mag worden, dat die heeren eene oplossing zullen
weten aan te geven ten aanzien van het thans in de kolonie
alles overheerschende arbeidersvraagstuk.
Naast de vraag om werkkrachten is de kwestie der kosten
van groot belang geworden. Waren vroeger, voor den oorlog,
de aanvoerkosten / 260.-, waarvan de plantages '/5 betaalden
of / 156.-; allengs liepen zij op tot / 300.-, / 340.-' terwijl zij
voor 1918 /i9 zijn gesteld op / 530.-- per immigrant, waarvan
de plantages '/ zullen hebben te betalen, met bijbetaling van
nog '/6 voor ieder jaar na de eerste vijf jaren, waarvoor een
66njarig hercontract wordt gesloten.
Op tijdelijke moeilijkheden door het gebrek aan verschepings-
gelegenheid van producten in dezen oorlogstijd worde hier
48
slechts terloops gewezen. Die moeilijkheden zijn groot en de
plantages dreigen in groot geldgebrek te komen, maar de hoop
blijft altijd nog levendig, dat, nu de wereldoorlog eindelijk een
einde genomen heeft, er weder langzamerhand normal omstan-
digheden zullen ontstaan.
Amsterdam, 26 Februari 1919.
HET LAGE KUSTGEBIED VAN SURINAME.
DOOR
Dr. H. VAN CAPPELLE.
Onder de factoren, die de toekomst van een land bepalen,
neemt de geaardheid van den bodem niet de minst belangrijke
plaats in. De bodem toch bepaalt, in verband met het klimaat
en andere factoren, de mogelijkheid van verschillende cultures
en stelt de natuurlijke hulpbronnen van het land, hetzij boven,
hetzij onder den ground ter beschikking, die het menschelijk
vernuft tot ontginning zal weten te brengen.
In dit tijdschrift, dat aan de belangen van Nederlansch
West-Indie zal gewijd zijn, zal dus de bodemgesteldheid, zoo-
veel mogelijk in verband met de natuurlijke hulpbronnen,
meermalen ter sprake dienen te komen, en ik heb daarom aan
de Redactie gaarne mijne medewerking toegezegd voor zoover
Suriname betreft, de kolonie, die ik in het jaar 1900 mocht
bereizen.
Wanneer men gedurende de zeereis naar Suriname, na de
Azorische eilanden voorbij te zijn gestoomd, dagen achtereen
het genot gesmaakt heeft, op het diepblauwe water van den
Oceaan te staren, waartegen de witschuimende koppen der
golven zoo wonderschoon afsteken, leert reeds de kleurver-
andering van het zeewater, dat het land spoedig in zicht zal
komen. Gaandeweg ziet men het water een geelbruine tot
donkerbruine tint aannemen en terwijl het dieplood bij het
verder stoomen steeds geringere diepten aanwijst, wordt men
eindelijk in het verschiet de lage kust, als een dunne op het water
rustende streep gewaar, waaruit men bij het dichter naderen
hier en daar een palmboom omhoog ziet rijzen.
Wanneer het getij gunstig is, d.w.z. wanneer de vloed just
is ingetreden, kan de monding der Suriname-rivier worden
binnengestoomd, en wordt het beeld voltooid van een machtig
in staat van wording verkeerend zeealluvium. Nog ver land-
waarts zien wij de modderige rivieroevers begroeid met mangro-
ven of Rhizophoren, de voor lage kuststreken in tropische
landen karakteristieke boomgewassen, die door de talrijke
luchtwortels, waarmede zij uit den slijkbodem omhoog rijzen,
de aangevoerde modder vasthouden en de aanslibbing, en dus
de vorming van nieuw land, in de hand werken.
De bruine tint van het zeewater langs Suriname's kust
wordt veroorzaakt door de fijne leem- en humusbestanddeelen,
die de Amazonerivier zeewaarts voert, en die door een breeden
stroom langs de kusten der Guyana's westwaarts worden ver-
plaatst. Gemengd met de verweeringsproducten van het land.
door de rivieren van Guyana in zee gevoerd, komt het slib
door de working der getijden tot afzetting, en breidt de alluviale
kuststrook zich steeds meer naar het noorden uit.
Het op deze wijze gevormd zeealluvium bestaat uit een vet-
ten, buitengewoon vruchtbaren kleibodem, die evenals de Neder-
landsche kleilanden voor de cultures moet worden ingepolderd,
en die een van het oosten naar het western in breedte toenemende
strook langs de kust beslaat.
Het laat zich begrijpen, dat in deze strook het zeealluvium
tegenover de alluviale aanslibbingen niet scherp begrensd kan
worden, want in den strijd tusschen zout en zoet water zijn
verschillende factoren werkzaam, waaronder de invloed der
getijden en het verschil in waterstand gedurende de droge en
de regenperioden de voornaamsten zijn.
Van algemeene bekendheid is het, dat in de flora van haast
iedere landstreek een aantal planten zijn aan te wijzen, die
voor haar karakteristiek zijn, en die blijkens zeer in het oog
vallende eigenschappen zich naar de daar heerschende omstandig-
heden hebben gevoegd. Dat het aantal voor een streek typische
gewassen zal stijgen, naar mate het karakter van bodem en
klimaat tot de bekende uitersten zal naderen, is duidelijk.
In het lage kustgebied van Suriname nu behooren de reeds
genoemde mangroven, de bevorderaars van landaanwas in
onze kolonie, tot de voor deze streek typische gewassen. In
gezelschap van Avicennia's en Nipapalmen stellen zij bijna
de geheele flora van dit gebied samen en men mag dan ook van
ware mangrovebosschen spreken, welke groote uitgestrekt-
heden langs de kust der kolonie bedekken en die, daar deze
boomen uiterst gevoelig zijn voor het zoutgehalte van het
water en zuiver zeewater evenmin verdragen als zoet rivier-
water, nog diep het land in de rivieroevers omzoomen.
Volgt reeds uit deze levensvoorwaarden der mangroven,
dat de vloedgolf de rivieren van Suriname nog diep binnen-
dringt, nog duidelijker wordt dit den roeiers op de beneden-
rivieren, daar zij bij het opvaren van den vloed en bij het af-
varen van de eb moeten gebruik maken (,,op tij varen"). De
vloedgolf dringt zelfs met z66 groote kracht het land binnen,
dat nog ter hoogte van de Jodensavanne aan de Surinamerivier
kleine vaartuigen somtijds genoodzaakt zijn den wal op te
zoeken.
In den laatsten tijd trekt de mangrove-vegetatie der oude
en der nieuwe wereld wegens den aan looistoffen rijken bast dezer
boomen meer en meer de aandacht, zoo zelfs dat eene exploita-
tie dezer bosschen ook voor Suriname een bron van inkomsten
zal blijken op te leveren.
Eenige bijzonderheden over deze planten zullen daarom,
naar ik meen, den lezer meer belang inboezemen, dan de ver-
melding van de verzamelde gegevens over de uitbreiding van
den vloedgolf in verschillende jaargetijden, of de bespreking
van de wijze, waarop langs de beneden-rivieren en aan de rivier-
mondingen het slib tot afzetting komt verschijnselen, waar-
over geologische werken over Suriname en de artikelen in de
Encyclopedie van West-Indie den lezer voldoende kunnen
inlichten.
Het ongeveer 50 soorten tellende geslacht Rhizophora is in
de vloedbosschen van Suriname vertegenwoordigd door Rhi-
zophora mangle L. Evenals hare verwanten aan de mondingen
der rivieren van andere tropische streken, is de Surinaamsche
mangrove gekenmerkt door talrijke luchtwortels, die uit het
onderste gedeelte van den stam omlaag groeien en den modderi-
gen bodem binnendringen. Deze luchtwortels worden ook wel
steltwortels genoemd, omdat de boom op talrijke stelten schijnt
te staan, die hem den noodigen steun geven in den weekend,
modderigen bodem. Deze luchtwortels zijn herhaaldelijk vorks-
gewijs getakt en vormen een wild wirwar, welks zonderlingheid
nog daardoor vergroot wordt, dat de worteltakken en ook de
stammen, tot zoover de vloed reikt, met de schalen en pantsers
van allerlei schelp- en schaaldieren bezet zijn. Van de groote
gevoeligheid der mangroven voor het zoutgehalte van het water
werd reeds boven gesproken. Waar sporadische mangroven
nog diep landwaarts langs de rivieroevers tot in het gebied
van het (schijnbaar) zuivere rivierwater worden aangetroffen
(ik zag dit in de Nickerie-rivier), zal men vinden, dat op den
bodem der river het soortelijk zwaardere zeewater van uit de
zee wordt voortgeschoven.
In verband met de standplaats der mangroven hebben deze
boomen stijve bladeren met een dikke opperhuid, hetgeen men
bij planten, die het water steeds tot hare beschikking hebben,
niet zou verwachten. Wanneer wij echter bedenken, dat een
sterke verdampingsstroom een groote hoeveelheid zouten in
het bladweefsel zou brengen, en dat bij rijkelijke transpiratie
het celvocht er een graad van concentrate zou bereiken, die
de taak der groene bladeren in hooge mate zou belemmeren,
dan is deze bouw alleszins verklaarbaar.
Behalve de genoemde eigenschappen bezitten de mangroven
nog andere kenmerken, die door aanpassing aan de bijzondere
levensomstandigheden zijn ontstaan. Behalve de ademshaling-
organen voor het in den dikken modder liggende wortelstelsel,
is het vooral de viviparie, die onze aandacht verdient. Men ver-
staat onder viviparie het verschijnsel bij deze planten, dat de
kiem reeds ver ontwikkeld in den bodem valt en grooter kans
heeft, vasten voet te krijgen, voordat de stroom of de vloed
ze medevoert. Het zaad ontkiemt n.l. reeds in de vrucht, als
deze nog aan den boom hangt, en doet een snel groeienden en
onderaan in een scherpe punt uitloopenden scheut ontstaan,
die aan het boveneinde een omhulsel van een korrelige massa
draagt, hetwelk als driver dienst kan doen.
Als deze scheut tenslotte afvalt en in den modder terecht
komt, vormt hij wortels en de driver zorgt er voor, dat de scheut
in loodrechten stand wordt gehouden, wanneer het water bij
intredenden vloed begint te stijgen, tot dat hij sterk genoeg is
om in dien stand te blijven. Wanneer echter de afgevallen
scheut in het water terecht komt, zal de driver hem in den
vertikalen stand houden, en kan hij door den stroom zoo lang
meegevoerd worden, totdat het uiteinde in den modder vast-
raakt en hier wortels maakt.
Het is zeker geen wonder, dat er zulke uitgestrekte mangrove-
terreinen zijn, als men van de boomen honderden van die
vreemd gevormde uitloopers ziet afhangen, die, afgevallen,
mijlen ver door den stroom kunnen worden meegevoerd.
Reeds sedert honderden jaren wordt door de inlanders in
de tropische kunstgebieden der oude en der nieuwe wereld
van de looiende en kleurende bestanddeelen in den mangrove-
bast bij de bewerking van leader en allerlei vlechtwerk gebruik
gemaakt ; en toch wordt eerst in 1804 van mangrovebast als
looimiddel in de litteratuur gewag gemaakt. Sindsdien zijn
verschillende onderzoekingen in laboratoria gedaan, waaruit
gebleken is, dat, hoewel het gehalte bij de verschillende Rhi-
zophoren-soorten zeer uiteen kan loopen, het gemiddelde ge-
halte van handelsbast op 35 % kan gesteld worden, een gehalte,
dat de groote waarde van dit looimiddel tegenover eikenbast,
dat een gemiddeld gehalte aan looistof van 13 % bezit, in het
licht stelt.
Hoewel de mangrovebast zacht looit, kan hij, door de hinder-
lijke kleuring'van het leader, niet anders dan vermengd met eiken-
acacia- en pijnbast worden aangewend. (b.v. 40 deelen pijnbast,
30 deelen mangrovebast, 20 deelen eikenbast en o10 deelen
acaciabast).
De groote schaarschte aan looimiddelen in Europa, die zich
na den oorlog nog lang zal doen gevoelen, heeft nu meer dan ooit
de aandacht gevestigd op de groote uitgestrektheden mangrove-
bosch aan de mondingen der groote rivieren, niet alleen in
onze Oost, doch ook in Suriname.
Op Borneo zijn op dit oogenblik reeds vier fabrieken in wer-
king, die ter plaatse het ruwe extract uit den bast bereiden,
terwijl in Suriname kortelings een Amerikaansche Maatschappij
aan de Coppename een etablissement heeft gevestigd, zich
voorloopig ten doel stellende, den bast naar Amerika te ver-
schepen.
Waar het mangroveproduct reeds zeer veel gebruikt wordt
en op de market een bekend artikel is geworden, daar mogen wij
hopen, dat onze kapitaalkrachtige landgenooten niet zullen
afwachten, totdat Engelschen en Amerikanen opnieuw in
onze kolonien zich de winsten gaan verzekeren, die evengoed
voor onze landgenooten zouden weggelegd zijn, wanneer zij
zich bewust worden van de noodzakelijkheid, ook op koloniaal
gebied de noodige activiteit te ontwikkelen en Holland, overall
waar dit mogelijk is, van het buitenland onafhankelijk te
maken.
54
yI
II
55
I< O
JD
ic
/Sf,__ ^il^ y u ^ 'i ^
^*'s S
DE HANDELSBETEEKENIS VAN ONZE WEST.
DOOR
W. R. MENKMAN.
De betrekking tusschen handel en geographic brengt mede
dat het nuttig kan zijn een beschouwing over de positive onzer
West-Indische Kolonien uit een handelsoogpunt te openen
met een kleine aardrijkskundige uiteenzetting. Te meer waar
ten opzichte van die kolonien hier te lande de juiste onder-
scheidingen nogal eens verwaarloosd worden en slordigheid in
dit opzicht, gegeven de toch reeds niet overmatige belangstel-
ling van ons groote publiek voor ,,de West" bedenkelijker is
dan b.v. de verwarring van Nederlandsch met Hollandsch of
Britsch met Engelsch.
Niet altijd is het duidelijk wat men in het moederland eigenlijk
bedoelt wanneer men spreekt van West-Indie, hoewel het voor
de hand zou liggen dat, voor zoover men het oog heeft op
Nederlandsch koloniaal gebied, daarmede van een verzamel-
naam gebruik wordt gemaakt voor de kolonien Suriname en
Curacao. In het Fransch en in het Spaansch gebruikt men
dergelijke verzamelnamen niet, of niet meer (in het Spaansch
sprak men in de dagen der conquistadores van ,,Las Indias"
om de bezittingen in de nieuwe wereld aan te duiden) en in de
Engelsche taal verstaat men onder ,,the West Indies" feitelijk
alleen de eilanden in de Caraibische Zee. De Britsche gebieden
op het vasteland van Centraal- en Zuid-Amerika vallen dus strikt
genomen niet onder het begrip ,,West Indies" en men kan dan
ook vrij geregeld de omschrijving lezen ,,the West Indies and
British Guiana" wat echter niet belet dat b.v. ,,the West
India Committee" zich ook de aangelegenheden van Britsch
Honduras en Britsch Guiana aantrekt.
Dat men zich ook bij ons te lande West-Indie in de eerste
plaats denkt als een eilanden-gebied geeft aanleiding tot de
grappige vergissing van te zeggen ,,op" Suriname in plaats van
,,in" Suriname en, wat erger is, wel eens over Suriname te
spreken, en zelfs een enkele maal te schrijven, als over een
,,eiland" En waar den laatsten tijd Suriname in Nederland,
in de pers en daarbuiten, nogal eens over de tong is gegaan,
terwijl over Curaqao veel minder geschreven en gesproken wordt,
is de neiging ontstaan om den algemeenen naam West-Indii te
gebruiken waar men alleen aan Suriname denkt. Zoo is o. a.
verklaarbaar dat men in een belangrijke publicatie iets te
lezen krijgt over den Gouverneur van West-Indie, terwijl
de Gouverneur van Suriname bedoeld wordt (Curagao vormt
reeds sedert 1845 een afzonderlijk Gouvernement).
Het is duidelijk dat Suriname en Curagao aardrijkskundig
zeer verschillende gebieden zijn, en uit een oogpunt van handels-
beteekenis is het verschil al mede zeer belangrijk.
Suriname behoort tot de Guiana's, waaronder te verstaan
is dat gedeelte van het vastelaand van Zuid-Amerika dat ge-
legen is tusschen de beide grootste rivieren van dat werelddeel,
de Amazone en de Orinoco. De kolonie Curacao daarentegen
bestaat uitsluitend uit eilanden, te verdeelen in twee circa
500 mijl van elkander verwijderde groepen, de Bovenwindsche
(St. Eustatius, Saba en St. Martin, van welk laatste alleen het
Zuidelijk deel Nederlandsch en het overige Fransch gebied is)
en de Benedenwindsche (Curacao, Aruba en Bonaire) welke
alle tezamen weder behooren tot de groote groep der Antillen.
De handelsbeteekenis der Guianas houdt uitsluitend ver-
band met de waarde welke deze streken hebben als productie-
gebieden, met op de Europeesche en Amerikaansche markten
gerichten uitvoer, respectievelijk als afzetgebieden van Euro-
peesche en Amerikaansche voortbrengselen. Van de Antillen
zijn alleen de grootere eilanden als productie-, respectievelijk
afzetgebieden van belang, de kleine Nederlandsche daarentegen,
met geringe oppervlakte, weinig ontwikkelden landbouw en
min talrijke bevolking, verkeeren in geheel andere omstandig-
heden. Handelsbeteekenis ontleenen zij in de eerste plaats aan
ligging en haven-gesteldheid, met het oog op het wereldscheep-
vaartverkeer en het verkeer met in de nabijheid gelegen im-
porteerende en exporteerende landen1).
Waar ook voor streken als de Guiana's ligging en natuurlijke
gesteldheid van groote beteekenis zijn voor het handelsverkeer
loont het de moeite een oogenblik still te staan bij de vraag of
1) Het scheepvaartverkeer van Curagao is grooter dan dat van Soera-
baya, zoowel wat het aantal schepen als wat de tonnenmaat betreft.
ons Suriname te dien opzichte in gunstige of ongunstige om-
standigheden verkeert, vergeleken bij zijn naaste buren.
Als gelegen ongeveer in het midden is Suriname niet het minst
maar ook niet het meest verwijderd van de groote overzeesche
centra. Ten opzichte van Noord-Amerika zijn de afstanden
als volgt
Trinidad (beschouwd als haven voor
het Orinoco-gebied).... 1930 Mijlen
New-York Georgetown (Br. Guiana) 2210
Paramaribo (Suriname) 2334
Cayenne (Fr. Guiana) 2442
Pard (mond der Amazone) 2889
ten opzichte van Europa als volgt
Londen-Trinidad ...... 3960 Mijlen
Londen-Georgetown ..... 4040
Amsterdam-Paramaribo 4060
St. Nazaire-Cayenne 3622
Liverpool-Para.... 4095
Ook wat de natuurlijke gesteldheid betreft is Suriname geens-
zins misdeeld. De havenplaats Paramaribo is het geheele jaar
zonder bizondere moeilijkheden bereikbaar voor zeeschepen
met 20 voet diepgang, welke aan steigers kunnen lossen en laden,
zoodat het goederenvervoer naar en van Europa en Amerika
zonder overlading plaats heeft. Georgetown, de haven van
Britsch Guiana, verkeert in iets minder gunstige omstandig-
heden, in zooverre althans dat er een paar voet minder water
op de baar staat dan bij de Suriname-rivier het geval is, terwiji
in Cayenne (de hoofdplaats van Fransch Guiana) schepen met
meer dan 14 voet diepgang op 6 mijl van de stad moeten ankeren
en met behulp van lichters moeten lossen en laden.
Om van de allernaaste buren over te gaan naar de meer
verwijderde valt op te merken dat aan de monding der Orinoco-
river (een deltavorming) geen haven van beteekenis is kunnen
ontstaan ; Ciudad Bolivar, het handels-centrum van het Orinoco-
gebied, ligt 250 mijl landwaarts in en de river is althans geduren-
de een deel van het jaar zoo weinig bevaarbaar voor grootere
schepen dat de directed overzeesche scheepvaart gering is en
import en export voor het grootste gedeelte plaats hebben met
overlading te Port of Spain (Trinidad).
Buiten alle verhouding gunstiger daarentegen is de toestand
in het gebied der Amazone. Niet alleen Pari, nabij de monding
dezer river, is bereikbaar voor groote zeeschepen, maar eveneens
het 860 mijl hoogerop gelegen Manaos, en voor de schepen van
wat kleiner charter zelfs het 2400 mijl landwaarts in gelegen
Iquitos in Peru, zoodat zich hier het eigenaardige verschijnsel
voordoet dat zeeschepen het vaste land van Zuid-Amerika
over ongeveer drie vierde der breedte kunnen doorstoomen.
Deze kleine uitwijding moge haar nut hebben bij de beoordee-
ling van het eens geopperde maar stellig nimmer ernstig over-
wogen denkbeeld om de kust van Suriname te verbinden met
het Amazone-gebied. Dat voor Manaos een overland verbinding
met Paramaribo (afgezien dan van de fabelachtige sommen
welke met den aanleg gemoeid zouden zijn) veel waarde zou
hebben is moeilijk denkbaar. De onbeduidende verkorting van
het zee-transport zou zeker niet opwegen tegen de nadeelen
van overlading en overlandvervoer.
Het is duidelijk dat Suriname geen achterland heeft in de
gewone beteekenis van het woord en op transito-handel of
transito-vervoer niet is aangewezen. De handelsbeteekenis der
kolonie wordt, zooals reeds eerder is opgemerkt, uitsluitend
beheerscht door de belangrijkheid van eigen invoer en uitvoer.
En waar vooralsnog het mijnwezen weinig ontwikkeld en van
nijverheid geen sprake is, zijn, als in zoovele andere tropische
landen, handel en verkeer in de allereerste plaats afhankelijk
van de agrarische toestanden des lands. De landbouw slechts
kan aan een eenigszins belangrijken uitvoerhandel het leven
geven en zonder uitvoer van landbouw-producten geen ruil-
objecten, dus geen invoer, zij het dan ook dat in een kolonie,
en nog wel een kolonie welke haar eigen huishouding nog niet
ten voile kan bekostigen, de verhoudingen eenigszins afwijken
van die welke in andere landen als normal gelden.
Een inheemsche bevolking waarmede een ruilverkeer van
eenigen omvang mogelijk was troffen de Europeesche pioniers
der i6e en 17e eeuw in Suriname niet aan en de geschiedenis
der kolonie is geheel die eener typische volksplanting geweest,
welker handelsbeteekenis steeds secundair was, d. w. z. ge-
lijken tred hield met de meerdere of mindere voorspoed der
kolonisten.
Het is hier niet de plaats om na te gaan welke veranderingen
in Suriname ontstonden, op social en economisch gebied, door
de afschaffing der slavernij in 1863, hoewel natuurlijk ook uit
een zuiver handelsoogpunt de emancipatie, welke circa 70 %
der bevolking van slaven tot vrije menschen maakte, onder toe-
kenning van een schadeloosstelling uit de schatkist van bijna
tien millionn) aan de voormalige meesters een gebeurtenis
van groote beteekenis most zijn.
Een zij het ook zeer global beeld van de handelsbeteekenis
van Suriname, in verband met de behoeften en de koopkracht
der bevolking, verkrijgen wij uit onderstaand overzicht der
invoercijfers, onlangs in een Amerikaansch tijdschrift gegeven:2)
Invoer Bevolking Per hoofd
Suriname ...... 3.309.435. 88750 $ 37.37
Br. Guiana .... 8.176.10o6, 312000 26.20
Trinidad en Tobago ,, 14.913.867. 365000 i 40.88
Barbados. 6.181.204. 200000 30.90
Jamaica..... 11.326.578. 883000 12.82
Vooral wanneer men bedenkt dat de Britsche kolonien de
crisis door de emancipatie der slaven veroorzaakt 25 a 30 jaar
langer achter den rug hebben dan de Nederlandsche, stellen
bovenstaande cijfers Suriname volstrekt niet in een buitenge-
woon ongunstig daglicht.
Dat de invoer van Suriname in de oorlogsjaren sterk is ge-
daald behoeft nauwelijks vermelding. Beperkende maatregelen
van allerlei aard, zoowel wat betreft den uitvoer uit Europa
- later ook uit Amerika als de scheepvaart, en ten slotte de
gedwongen, vrijwel algeheele staking van alle scheepvaartverkeer
onder de Nederlandsche vlag hebben ook voor Suriname een
zeer sterke vermindering in de handelsbeweging veroorzaakt.
En al mocht de afzet der landsproducten en de invoer overeen-
komstig de behoeften der bevolking spoedig weder mogelijk
zijn, daarmede zijn de oude toestanden niet op slag weder her-
steld.
Allicht zal de koopkracht der bevolking blijken te zijn afge-
nomen, sommige koloniale producten vinden misschien hun
1) Voor Suriname werd uitgegeven f 9.864.360, voor Curagao f 2.o11.900.
2) Zie ook ,,Is Suriname een zinkend schip?" door Fred. Oudschans
Dentz (Economisch Statistische Berichten van 3 April 1918 blz. 285).
vroegere markten niet terug, sommige voedingsgewassen voor
binnenlandsch gebruik zijn noodgedwongen in grootere mate
aangeplant geworden, gedeeltelijk ten koste van de productive
van uitvoerartikelen, en last not least is een wijziging ingetreden
in de scheepvaartpositie.
De kwestie der stoomvaartverbinding is zeker van voldoend
belang om er even bij still te staan.
Immers de stoomvaart heeft door hare frequent en geregelde
afvaarten en korten reisduur in Suriname evenals trouwens
in verschillende andere landen in den omtrek groote verande-
ringen te weeg gebracht op handelsgebied. De veelvuldigere en
snellere aanvoeren en de kortere overtocht, met als gevolg vlug-
ger rouleering van bedrijfskapitaal en kleinere voorraden ter
plaatse, deed den import uit de handen van enkelen overgaan
in die van velen ; een eerste hand is er dan ook in Suriname
nagenoeg niet meer; vrijwel ieder importeur is tevens det aillis
en omgekeerd.
Tot en met 1913 beschikte Suriname over een 14-daagsche
verbinding, met Europa zoowel als met de Vereenigde Staten
(met de Vereenigde Staten was de verbinding zelfs gedurende
eenige jaren een wekelijksche) en door de uitoefening van vracht-
vaart en maildienst door middel van dezelfde schepen werden
de goederen even regelmatig en niet minder snel vervoerd dan
b.v. bij de westelijk gelegen, zooveel volkrijker Britsche kolonie
het geval was. Inderdaad is de tonnage in de vaart op Suriname
in een veel sneller tempo toegenomen dan waarin het vervoer
aanwies. Wat betreft het verkeer met Europa was dit mogelijk
doordat het vervoer onder Nederlandsche vlag met andere
landen der Caraibische Zee mede toenam en Paramaribo inge-
volge het contract met de Regeering voor het postvervoer eerste
aanloophaven op de uitreis en laatste op de thuisreis most
blijven. Zoodoende werd de voor Suriname zeer gunstige ver-
keerspositie geschapen dat de stoomschepen van Europa komende
regelrecht naar Paramaribo liepen en op de terugreis regelrecht
van Paramaribo naar Europa overstaken, niettegenstaande
de kolonie nog geen 40 % der uitlading en slechts ongeveer
10 % der thuislading leverde.
Natuurlijk zou er geen bezwaar bestaan tegen Paramaribo
als eerste en als laatste haven op de reis van en naar Europa,
wanneer die haven lag op den weg naar en van de andere havens,
welke de vaart loonend moeten maken, maar dat is geenszins
het geval. Immers Paramaribo ligt buiten de route van het
groote transatlantische scheepvaartverkeer de havens der
Caraibische Zee liggen ten minste 5 graden westelijker, die van
Brazilie ten minste 5 graden oostelijker.
Of derhalve Suriname met een handelsverkeer gelijk aan,
of geringer dan dat van voor den oorlog, een even directed en
even frequent stoomvaartverbinding met Europa zal kunnen
behouden als voorheen zal in de eerste plaats afhangen van de
plaats welke de Nederlandsche vlag onder de allicht veranderde
omstandigheden der komende tijden zal vermogen in te nemen
in de West-Indische vaart, waarbij dan nog moet worden be-
dacht dat de toegenomen belangrijkheid van de Caraibische
Zee tengevolge van de opening van het Kanaal van Panama
allicht aan de regelrechte vaart tusschen Europa en Suriname
niet ten goede zal komen.
*
Een geheel ander beeld dan Suriname vertoonen de Neder-
landsche Antillen.
Vermindering der toch reeds onbeteekenende eigen behoefte
en eigen productive dezer eilanden zou geen groote rol spelen,
terwijl just tijdens den oorlog op Curacao een zeer belangrijke
industries is ontstaan het raffineeren van in Venezuela en
elders gewonnen petroleum en overigens schijnen de wereld-
gebeurtenissen der laatste tijden voor de kolonie Curagao slechts
gunstige veranderingen te weeg te zullen brengen. In dit verband
zij gewezen op de opening van het Panama-kanaal voor het
wereldverkeer, de toenemende belangstelling voor de mogelijk-
heden welke de groote Zuid-Amerikaansche republieken op-
leveren en het verloren gaan, zeker voor langeren tijd, van de
Duitsche handelspositie in de nieuwe wereld.
Bij de beoordeeling der gevolgen welke de opening van het
kanaal van Panama voor de Nederlandsche Antillen kan hebben
dient afgezien te worden van de gedachte dat het eiland Curagao
daardoor een betere aansluiting bij het wereldverkeer zou ver-
krijgen en nit dien hoofde voor den handel en de scheepvaart
in belangrijkheid zou winnen. Het eiland Curagao immers is
niet gelegen op of direct aan den handels- en verkeersweg waar-
van het Kanaal deel uitmaakt. Ongeveer elf graden oostelijker
maar slechts ongeveer twee en een halve graad noordelijker
dan de Landengte gelegen kan Curagao geen tusschenstation
zijn voor het directed verkeer met de Landengte, naar en van
Europa en Noord-Amerika, zij het dan ook dat de stoom-
schepen welke op hun weg naar en van Col6n de havens van het
vasteland aandoen zich op Curagao van brandstof kunnen voor-
zien. Dit laatste evenwel zal hoe langer zoo meer plaats hebben
in concurrentie met Col6n zelf, dat de groote voordeelen
geniet van de zorgen der Amerikaansche Regeering, die op ver-
schillende manieren kan medewerken om de prijzen der brand-
stof laag te houden.
Wel gunstig echter liggen onze Bovenwindsche Eilanden,
als behoorende tot die groep der kleine Antillen welke gelegen
zijn tusschen 17 en 19 graden N.B. en 63 en 64 graden W.L.
Bij deze groep convergeeren vele verkeerswegen over den
Atlantischen Oceaan en die tusschen Europa en de Landengte
van Panama zijn daarvan niet de minst belangrijke. Zij liggen
op ongeveer een vijfde van dei circa 6000 mijl langen weg van
New York naar Buenos Aires, op ongeveer twee derde van den
weg van de Middellandsche Zee naar de Golf van Mexico.
Hoe gunstig de Bovenwindsche Eilanden liggen ten opzichte
van den verkeersweg tusschen Europa en de Landengte van
Panama kan blijken uit het onderstaande overzicht der af-
standen:
Col6n B. W. Eilanden Verschil
Gibraltar.. 4340 mijl 3350 mijl 990 mijl
Liverpool............ 4635 3650 985
Bordeaux............ 4695 3675 1020
Amsterdam ........... 4830 3850 980
Afstand Col6n B. W. Eilanden.... Iooo
Ook al zijn er nog twee andere toegangspoorten op den weg
tusschen Europa en Landengte, n.l. de Windward-passage en
de Mona-passage, kan dus zonder eenigen omweg van beteekenis
het verkeer met Noordwest-, West- en Zuid-Europa van de
route over de eilandengroep waartoe onze Nederlandsche
Bovenwindsche behooren gebruik maken en aan deze route zal
meer de voorkeur worden gegeven naar mate de scheepvaart op
die eilanden goede rustpunten vindt.
Wat dit laatste betreft valt direct op te merken dat de drie
voornaamste eilanden van de groep t.w. St. Thomas, St. Cruz
en St. John, thans Amerikaansch bezit zijn; aankoop dezer
eilanden was voor de Vereenigde Staten, afgezien nog van poli-
tieke en strategische overwegingen, een zaak van het allerhoogste
belang, met het oog op de bovenbeschreven gunstige ligging
voor het handels-scheepvaartverkeer en vooral door het feit
dat St. Thomas een der beste natuurlijke havens van West-
Indie heeft. Als bunker-station (er is steenkool en stookolie
verkrijgbaar) is dit eiland van onschatbare waarde.
De vraag doet zich thans voor of niet ook op de in de onmiddel-
lijke nabijheid gelegen Nederlandsche Bovenwindsche Eilanden
een goede haven te vinden is. Alleen St. Martin (Nederl. ge-
deelte) zou hiervoor misschien in aanmerking komen en de
aandacht, ook van het Gouvernement, is reeds geruimen tijd
op dit belang gevestigd.
Indien het mogelijk mocht blijken op St. Martin een haven
aan te leggen voor groote schepen, dan zou Nederland over een
uiterst gunstig gelegen tusschenstation op den weg naar en van
de landengte van Panama en de landen van den Stillen Oceaan
kunnen beschikken, wat ongetwijfeld zou ten goede komen aan de
Nederlandsche scheepvaart en daarmede aan den Nederlandschen
handel. De handel immers heeft het allergrootste belang bij
national stoomvaartdiensten en voor deze laatste zijn natio-
nale bunkerhavens van niet te onderschatten beteekenis. Vooral
omdat, al mag onze scheepvaart dan ook voor steenkool recht-
streeks afhankelijk zijn van vreemde landen, in West-Indie
allereerst van de Vereenigde Staten, zij met betrekking tot de
brandstof der toekomst, petroleum, in veel gunstiger omstandig-
heden verkeert. De beide groote leveranciers van petroleum
voor West-Indie zijn Mexico en Venezuela en in beide Repu-
blieken zijn groote Nederlandsche kapitalen bij de exploitatie
betrokken, terwijl het product thans zelfs op Nederlandsch
gebied, t.w. op het eiland Curacao wordt bewerkt.
Het is dan ook niet te verwonderen dat de nog zeer jonge
petroleum-industrie in Venezuela aan laatstgenoemd eiland
een bizondere beteekenis heeft gegeven; meer nog dan tot
dusver is daardoor de aandacht gevestigd op de Republiek
Venezuela als productie-land en op de positive van Curacao ten
opzichte van dit land.
De prachtige, zeer veilige, natuurlijke haven van Curagao
en de gunstige ligging vlak onder de kust maakt het eiland als
van zelf tot een voor het verkeer met Venezuela zeer belangrijk
punt, belangrijk in de eerste plaats voor dat gedeelte van het
vaste land dat voor de grootere schepen moeilijk toegankelijk
is. Hierbij moet in de eerste plaats worden gedacht aan het
gebied (gedeeltelijk ook behoorende tot Columbia) dat door de
voor diepgaande schepen niet toegankelijke Golf van Maracaibo
met de buitenwereld in verbinding staat. Dit gebied, waarvoor
Curagao in de allereerste plaats de natuurlijke zeehaven is,
was toch reeds zeer belangrijk door den grooten uitvoer van koffie
en is dat in nog meerdere mate geworden door de thans ter hand
genomen exploitatie der petroleum-bronnen en door de mede
nog jonge en veel belovende suikercultuur.
Ten oosten en ten western van de Golf van Maracaibo zijn de
kusten van Venezuela en Columbie over een groote uitge-
strektheid mede voor de groote scheepvaart niet toegankelijk
en ook voor deze kustgebieden is van oudsher Curagao de
oceaan-haven bij uitnemendheid.
Eindelijk is aan de geheele zuidkust van het eiland Haiti/
Sto Domingo geen enkele haven te vinden welke in toeganke-
lijkheid en veiligheid bij die van het op niet meer dan 500 miji
afstand gelegen Curacao kan worden vergeleken.
Er kan moeilijk aan getwijfeld worden of de handelsbeteekenis
van het door de natuur zoozeer als haven aangewezen en zeer
gunstig gelegen Curacao moet toenemen naar mate de dichts-
bijgelegene productielanden, in de eerste plaats Venezuela en
Columbie en wellicht ook Haiti en Sto Domingo, in bloei toe-
nemen en aan den allereersten eisch voor allen vooruitgang,
politieke stabiliteit, schijnen thans de genoemde vier republieken
te voldoen ; de beide eerstgenoemde zijn thans reeds geruimen
tijd van revolution verschoond gebleven, in de beide andere
schiep kort geleden de Amerikaansche interventie ordelijke
toestanden. Groot zijn de verwachtingen welke men koestert
van de toekomst der vier landen in kwestie, waar klimaat,
bodemgesteldheid en natuurlijke rijkdommen zulke gunstige
resultaten beloven aan het buitenlandsch kapitaal en waar
men de ontwikkeling dier landen vooral scherp in het oog houdt
dat is in de Vereenigde Staten. Hoe belangrijk de Amerikaansche
handel in deze streken reeds was kan b.v. blijken uit de onder-
staande cijfers betreffende de republiek Venezuela over het
jaar 1913:
Invoer total ...................... B 93.420.226
Waarvan de V. S, een aandeel hadden van...... 38 %
Engeland een aandeel had van ............ 22 /o
en Duitschland van.. .................................... 14 %
Uitvoer total ................... B 152.765.749
Waarin Frankrijk een aandeel had van 33 %
de V S. een aandeel hadden van ...................... 28 0/
en Duitschland van .................... 19 o
De invoer-cijfers geven een juiste voorstelling, wat de landen
van herkomst betreft, de uitvoercijfers slechts wat aangaat de
landen van eerste bestemming; Frankrijk ontleende zijn over-
wegend belangrijke plaats in de Venezuelaansche uitvoerstatis-
tiek voornamelijk aan de omstandigheid dat producten als
koffie vaak worden verscheept naar Havre als optiehaven.
Intusschen hebben zoowel invoer- als uitvoer-cijfers zich
tijdens den oorlog belangrijk in het voordeel van de Vereenigde
Staten gewijzigd en dat is niet te verwonderen, gegeven de stag-
natie in de Europeesche nijverheid en de groote moeilijkheden
op scheepvaartgebied, terwijl Duitschland zelfs geheel werd
uitgeschakeld. Ongetwijfeld zal Amerika alle krachten inspan-
nen om in de Caraibische Zee als in geheel Zuid-Amerika -
de veroverde plaats te behouden en hoeveel energie de Euro-
peesche landen ook daartegenover zullen stellen, 66n machtige
concurrent is naar het zich laat aanzien voor langeren tijd ver-
drongen. Met de Duitsche ,,penetration pacifique" welke zulke
groote resultaten had weten te bereiken door de georganisseerde
samenwerking van Duitschland's handel, industries, scheepvaart
en bankwezen, zal het voorloopig wel gedaan zijn.
Het lijdt echter geen twijfel of de tropische landen van Zuide-
lijk Amerika, ook die welke door de Caraibische Zee worden be-
spoeld, zullen een belangrijk verkeer met Europa behouden, al
was het maar alleen omdat de afstand betrekkelijk zoo klein
is. Ter vergelijking kan dienen dat de afstand van Noordwest-
Europa tot de noordkust van Zuid-Amerika niet grooter is
dan die tot de Golf van Guinea en slechts ongeveer half zoo groot
als die tot Oost-Azie.
Ook al is tijdens den oorlog Amerika de groote leverancier
geworden van allerhande nijverheidsartikelen en de grootste
kooper der producten, dit laatste ongetwijfeld ten deele voor
wederuitvoer naar Europa, toch is het niet wel denkbaar dat
de oude, immers sedert Columbus' tijd bevaren handelsweg
over den Atlantischen Oceaan thans in onbruik zou zijn geraakt,
hoezeer het verkeer tijdens den oorlog ook moge zijn inge-
krompen.
Voor Nederland opent zich zelfs de gelegenheid een grootere
rol te spelen dan voorheen, nu voor Duitschland althans de
naaste toekomst niet meer op het water schijnt te liggen en er
voor dat land in Westelijke richting voorloopig wel niet veel
meer te doen zal zijn. Meer dan ooit kan nu aan Nederland ten
goede komen zijn aan den eenen kant gunstige ligging ten op-
zichte van Midden-Europa en aan den anderen kant zijn vesti-
gingen in de Caraibische Zee.
Aan animo om zich naar het western te orienteeren heeft het
den laatsten tijd in Nederland niet ontbroken; handel, scheep-
vaart en bankwezen hebben meer dan ooit belangstelling ge-
toond voor de West, en de Nederlandsche eilanden in de
Caraibische Zee hebben daardoor een bizondere beteekenis
gekregen.
In welk opzicht de Bovenwindsche Eilanden van belang kun-
nen worden is reeds hiervoren besproken, er rest ons dus nog
een nadere beschouwing te wijden aan het eiland Curacao.
Dat de haven verbeterd diende te worden is reeds lang geleden
ingezien en tijdens den oorlog is daaraan met kracht gewerkt.
De havenmond is over een voldoende breedte op een diepte
van o10.8 M. gebracht en de grootste schepen kunnen dus thans
zonder gevaar binnenkomen en uitvaren ; quarantaine-dienst,
loodswezen en havenpolitie zijn gereorganiseerd. Daarmede
evenwel is de haven van Curagao, hoewel als bunkerhaven zeer
voldoende, als handelshaven nog niet naar de eischen des tijds
en die van een te verwachten levendiger verkeer ingericht.
Was oudtijds Curagao het dep6t waaruit voomamelijk Vene-
zuela voorzien werd van overzeesche goederen, aan dien toe-
stand kwam een einde toen door een stelsel van additioneele
invoerrechten op goederen afkomstig van de Antillen en de
Guiana's de directed import in de havens der republiek krachtig
werd aangemoedigd. Van stapelplaats werd Curacao transito-
haven voor een deel der in de republiek in te voeren goederen,
evenals Trinidad meer in het bizonder voor die goederen welke
uit Europa en Amerika worden verscheept naar plaatsen welke
niet of moeilijk voor transatlantische stoomschepen toeganke-
lijk zijn.
Voor den uitvoer uit Venezuela evenwel, en ook uit andere
republieken, in de eerste plaats Columbie, bleef Curacao behalve
transitohaven ook stapelplaats, voor een deel zelfs afzetmarkt,
en tijdens den oorlog was de hoeveelheid producten uit de
omliggende landen welke op Curacao in voorraad werd gehouden
of op verscheping wachtte grooter dan ooit.
Dat er meer gedaan most worden dan de toegang tot de haven
verbeteren werd intusschen reeds geruimen tijd v66r den oorlog
ingezien, getuige de in 1909 aan de heeren Everts en Leezer
verleende concessie ,,tot het doen van de noodige opnamen,
opmetingen, boringen enz. op Curaqao om te onderzoeken op
welke wijze de haven van Willemstad en het daarmede verbon-
den Schottegat geheel in orde kan worden gemaakt, zooals
voor de groote scheepvaart zal blijken noodig te zijn" en het
in verband daarmede in 1910o uitgebrachte rapport van den
ingenieur van 's rijks Waterstaat 0. C. A. van Lith van Jeude.
Genoemd rapport komt voor het verbeteren der haven, waar-
onder begrepen het opruimen van ground in den havenmond, tot
verbreeding der doorvaart, en in het S chottegat tot het weg-
nemen van ondiepten aldaar, tot een kostenraming van rond
zeven million. De noodige opruimingswerken in den havenmond
en in het Schottegat zijn sedert voor Gouvernementsrekening
uitgevoerd, het aanleggen van kaden en opslagplaatsen even-
wel, en de verdere inrichting der haven, is tot nog toe achterwege
gebleven.
Het plan van Lith de Jeude going, wat den havenbouw betreft-
en op dit werk had verreweg het grootste deel der zeven million
betrekking van de gedachte dat uit de St. Annabaai ten eenen
male ongeschikt is voor een modern havenbedrijf en dat alleen
het Schottegat daarvoor de noodige ruimte biedt.
Toegegeven moet worden dat de St. Annabaai het nadeel
heeft van geringe breedte, op sommige plaatsen niet meer dan
100 M. Overigens evenwel doet zich de vraag voor of niet het
inderdaad zooveel ruimere Schottegat eerst in een min of meer
verwijderde toekomst voor haven in aanmerking komt en of
voorshands niet zou kunnen worden volstaan met de bestaande
inrichtingen in de St. Annabaai te verbeteren. Wel valt aan het
bezwaar van de geringe breedte slechts weinig te verhelpen,
maar overwegend is het voorloopig niet.
Naar het schijnt won den laatsten tijd ook bij het Gouver-
nement de meening veld dat de verbetering der kaden langs
de St. Annabaai, als aanlegplaats voor zeeschepen en als op-
slagplaats voor goederen, in de eerste plaats ter hand zal moeten
worden genomen. De kosten van zoodanige verbetering zullen
ongetwijfeld belangrijk kleiner zijn dan in het plan van Lith
de Jeude voor de werken in het Schottegat uitgetrokken, welke
laatste werken bovendien thans niet meer, zooals oorspronkelijk
voorzien, met de uitdieping samen kunnen gaan.
De op kleine schaal opgevatte havenverbetering zou ont-
eigening noodig maken van de aan beide zijden in de St. Anna-
baai gelegen terreinen van particuliere werfeigenaars, de be-
staande werven zouden moeten worden opgehoogd en zoodanige
verbeteringen moeten ondergaan dat overall rechte kadefronten
van voldoende lengten zouden worden verkregen. Op de aldus ver-
beterde werven zouden, voor zoover de ruimte niet noodig is voor
opslag van steenkool en voor olietanks, moderne pakhuizen
moeten worden gebouwd, ingericht als bergplaatsen voor tijde-
lijken opslag op den voet der in de kolonie geldende Algemeene
Verordening betreffende In-, Uit- en Doorvoer. Inrichtingen
welke den bouw van een krachtstation noodig zouden maken
kunnen vooralsnog overbodig worden geacht, een installatie
voor electrisch licht is ter plaatse reeds aanwezig en de daken
der gebouwen zouden genoegzaam gelegenheid bieden tot het
opvangen van regenwater, om te voldoen aan de aanvragen der
schepen van drink- en ketelwater, terwijl overigens een inrichting
tot het distilleeren van water mede ter plaatse aanwezig is.
Behalve St. Annabaai en Schottegat is den laatsten tijd nog
ter sprake gekomen het Waaigat, in verband met de haven-
plannen. Op 25 October 1918 deelde de Gouverneur van Cura-
gao aan den Kolonialen Raad mede dat de vraag in studied is
,,Io of het gewenscht zou zijn een gedeelte van het Waaigat
,,uit te diepen, ten einde het geschikt te maken tot een haven
,,voor zeilschepen, die nu aan de kaden van de St. Annabaai
,,de plaats innemen, welke dan voor stoomschepen beschikbaar
,,zou blijven, en
,,2o. of dit een haven zou moeten worden met de noodige
,,opslagplaatsen, waar de zeilschepen hunne goederen zouden
,,kunnen lossen en inladen, dan wel enkel een haven om zeil-
,,schepen tijdelijk op zij te leggen, als zij in de St. Annabaai bv.
,,liggen te wachten op stoomschepen, waaruit zij lading zullen
,,moeten innemen, of waarin zij goederen zullen moeten over-
,,laden"
Dat het vervuilde maar zonder groote moeite op voldoende
diepte te brengen Waaigat de aangewezen plaats is als haven
voor de talrijke Curagao bezoekende en voor een groot deel
daar thuisbehoorende schoeners ligt voor de hand en dat de St.
Annabaai veel meer ruimte voor de groote scheepvaart zou
bieden wanneer de schoeners aldaar geen ligplaats meer behoef-
den eveneens. Nog meer zou de St. Annabaai tot haar recht
komen wanneer de schoeners aldaar ook niet meer behoefden
te worden gekield en vertimmerd, m. a. w. wanneer de scheeps-
bouwwerven waar ook nieuwe vaartuigen worden gebouwd -
naar het Waaigat verhuisden.
Opslagplaatsen op te richten aan het Waaigat evenwel, waar
nimmer stoomschepen zullen kunnen komen, zoodat lichter-
vervoer noodig zou zijn, lijkt minder practisch.
Alle manipulaties met koopmansgoederen vinden better uit-
sluitend in de St. Annabaai plaats, aan diep water; ook de
schoeners moeten bij voorkeur daar lossen en laden langszijde
der kaden of langszijde der stoomschepen, om zoodra zij ledig
zijn en op een nieuwe lading moeten wachten, of nagezien en ge-
repareerd moeten worden, naar het Waaigat te verhalen.
Dat vorenstaande beschouwingen over de beteekenis van onze
West, uit een oogpunt van handel en scheepvaart, national,
international en koloniale, er het hare toe mogen bijdragen
om de belangstelling voor dit deel van Nederland's overzeesch
gebied te verhoogen.
Amsterdam, April 1919.
EEN ADRES OVER BOSCHNEGERS EN INDIANEN.
DOOR
JHR. L. C. VAN PANHUYS.
Onder mededeeling, dat de kennis voor zoover die ver-
kregen kan worden van het juiste aantal Boschnegers en
Indianen in Suriname en van hunne verspreiding, een zaak is
van wetenschappelijk belang, heeft de Nederlandsche Anthro-
pologischeVereeniging-voorzitter: prof. dr. A. W. Nieuwenhuis,
secretaries dr. J. H. Holwerda zich bij request tot den Minister
van Kolonien gewend, met het eerbiedig verzoek het daarheen
te willen leiden, dat gepoogd worde, zoowel in het algemeen
als bij de invoering van een bevolkingsregister, zoo betrouwbaar
mogelijke schattingen te verkrijgen van de getalsterkte van
deze bevolkingsgroepen.
Verder wordt gevraagd, dat in het Koloniaal Verslag van
1919 moge worden vermeld op welke wijze de schattingen van
het aantal Boschnegers en Indianen over de jaren 1911-1918
zijn verricht ; om welke reden de cijfers over het eene jaar soms
aanzienlijk afwijken van die van het volgende ; welke de cijfers
zijn voor het jaar 1918 voor de verschillende districten en
stammen afzonderlijk, en voorts, (zooveel mogelijk), welke de
namen zijn van de bestaande dorpen en kampen.
Als bijlage is overgelegd een staatje, houdende schatting van
het aantal Boschnegers en Indianen volgens de Koloniale
Verslagen van 1911 tot en met 1917.
Indien men er op let, dat het Koloniaal Verslag van 1913 een
aantal van 7940 Boschnegers vermeldt, dat in het Koloniaal
Verslag van 1914 plotseling tot 8859 is uitgedijd, dan schijnt de
vraag van de Anthropologische Vereeniging om opheldering
niet overbodig. Immers, de Surinaamsche vruchtbaarheid is
groot, maar onbekend was tot nog toe een verschijnsel, dat
slechts door een fabelachtige dartelheid van de Boschneger-
ouders zou kunnen worden verklaard.
De Anthropologische Vereeniging wijst er op, dat ingevolge
art. i der verordening van 30 April 1917 (G. B. no. 80), bij be-
sluit van den Gouverneur van Suriname voorschriften zullen
worden gegeven tot het aanleggen van een bevolkingsregister
in de Kolonie ; dat in het register zullen worden opgenomen
allen die in de Kolonie gevestigd zijn doch met uitzondering van
de Boschnegers en Indianen, zoolang zij werkelijk wonen in hunne
dorpen*.) Deze bepaling zou, zoo meent de Vereeniging, bij
voorbaat de mogelijkheid afsnijden om Boschnegers en Indianen
wonende in gemakkelijk bereikbare dorpen en kampen in het
bevolkingsregister op te nemen, waardoor de kans zou verloren
gaan, om ten minste een deel van het te schatten aantal van die
volksstammen op juiste gegevens te doen berusten.
Wij brengen in herinnering, dat het Surinaamsche Koloniaal
Verslag van 1911, bij wijze van uitzondering, een afzonderlijke
paragraaf ( 2, hoofdstuk B) bracht, houdende mededeelingen
nopens de Boschnegers en Indianen, o. a. bestaande uit eenige, op
het eerste gezicht niet zeer duidelijke opgaven van de getalsterkte
van de verschillende stammen en van de districten, waar zij
waren gevestigd. Daarin waren ten aanzien van de Trio- en
Ojana-Indianen, de door den ontdekkingsreiziger C. H. de
Goeje gedane schattingen niet opgenomen. Het schijnt niet te
veel gevraagd, dat in een volgend Koloniaal Verslag opnieuw
weder eens een afzonderlijk hoofdstuk, en ditmaal wat meer uit-
gebreid aan deze half- en onbeschaafde stammen in Suriname
worde gewijd en tevens gevolg worde gegeven aan de door
de Nederlandsche Anthropologische Vereeniging gestelde vra-
gen en gemaakte opmerkingen. Aan de nauwkeurige wijze
waarop onze voorouders, zie Encyclop. van Ned. West-Indie,
van de getalsterkte van de Boschnegers aanteekening hielden,
zijn wij wel iets verplicht.
SCHATTING VAN HET AANTAL BOSCHNEGERS EN INDIANEN,
VOLGENS DE KOLONIAI.E VERSLAGEN.
Jaar Boschnegers Indianen Jaar Boschnegers Indianen
1911 80471) 15431) 1915 8888 1445
I912 818o 1520 1916 8885 1446
1913 7940 1369 1917 93o02) 1500)
1914 8859 1453
*) Gedrukte stukken Koloniale Staten, Bijlage 1915/16, 34, stuk 3.
1) Volgens de verbetering in het Koloniaal Verslag van 1913.
2) Volgens bijlage A, van het Koloniaal Verslag onderscheidenlijk
9305 en 1515.
UIT DE PERS.
NEDERLAND.
Wend hel roer! Onder dit hoofd schrijft Het Vaderland van 9 April,
Avondblad B, naar aanleiding van het voorloopig Verslag over de be-
grooting van Suriname voor 1919 een hoofdartikel, waaraan het volgende
is ontleend:
,,De kolonie Suriname, eene bezitting welke er slechts op wacht om
door ontwikkeling veel meer te kunnen geven dan zij ontvangt, eene
bezitting welke zelf bij eene honderdvoudige toename harer bevolking
niet alleen gemakkelijk voor zichzelf zou kunnen zorgen en in welvaart
toenemen, maar dan nog belangrijke overschotten ter beschikking zon
kunnen stellen, nog steeds ten last van het moederland!....
.... Onafwijsbaar staat vast, dat hier ingrijpende maatregelen zullen
genomen moeten worden, eerstcns om de beklemmende banden welke de
gezonde en krachtige ontwikkeling der kolonie tegenhouden, zelfs be-
letten, met e6ne enkele handbeweging te kunnen wegvagen en vervolgens
om op cultureel en industricel gebied belangstelling te trekken en tot
ondernemen op te wekken.
Indien wij herhalen wat reeds zoo vaak en better is gezegd, dan is het
niet om critiek uit te oefenen op welk beleid en van wien ook, maar
omdat onder de oogen moet worden gezien, dat de steeds meer druk-
kende lasten der belastingschuldigen in het moederland niet voortdurend
mogen worden vermeerderd.
Metterdaad moet het hoofd worden geboden aan de onverschilligheid
en het gebrek aan sympathie voor de West-Indische kolonien, aan de
noodlottige meening, dat alles wat in Suriname wordt ondernomen tot
mislukking gedoemd is. Voor dat pessimisme zijn wellicht, naar het
uiterlijke, termen te vinden. Er is veel droevigs te boekstaven.
Maar, en daar komt het hier op aar, staat het vast, voor de juistheid
der overwegingen van het doodvonnis, dat de oorzaken te wijten zijn
aan het land en niet aan den landzaat? Allerminst! Suriname heeft
nooit bewezen rijp te 2ijn voor de haar geschonken mondigheid. Zij wil
en vraagt tutela....
....En op het gebied van landbouw en nijverheid? Ook ter ontwik-
keling dier belangrijke bronnen zal. althans voor zekeren tijd en bij
wijze van crisismaatregel, met de tot nu toe gevoerde koloniale politiek
radikaal moeten worden gebroken. Hier zal het terrein der directed
staatszorg, voet voor voet, moeten betreden worden, totdat het kan
worden ingekrompen en teruggetrokken. Van uit het Plein te 's Gravenhage
zal moeten uitgaan initiatief, leading en uitvoering. Drastisch gesproken,
zal van daar uit de woning, de winkel, de iabriek moeten worden
gebouwd, op het veld de landbouwwerktuigen gereed gezet en dan de
huurders moeten worden gevraagd. Dan komen zij wel! Temeer omdat
op het oogenblik gunstige factoren medewerken. Er kan op worden
gewezen, dat wat vroeger werd geacht te behooren tot het onbereikbare.
tot de utopie, dit thans, door de reusachtige vooruitgang der techniek.
binnen veel enger grenzen is teruggedrongen, dat bet altijd nog moeilijke
problem der voorziening in de werkkrachten voor een groot deel kan
worden opgelost. Immers, de machine graaft uit of hoogt op, maakt
water tot land of omgekeerd, veegt oerwouden weg en sleept het hout
naar de river, zij ploegt, zaait en oogst, de main d'oeuvre overnemend,
en dat alles op bevel van den enkeling die haar bestuurt. Heeft het
vliegtuig niet de afstanden weggenomen en kan het niet nauwkeurig,
fotografisch opgenomen, het onbekende land leeren kennen waar tot
heden nog geen menschelijke voet gezet is ? Lost het tanksysteem niet
op, voor cen belangrijk deel, het vervoer van om het even welk gewicht,
over ongebaande wegen, bovendien nog aanbiedend een veilige schuilplaats
en woning?
Late men de bakens verzetten, het getij is gunstig!
En hoevele loonende ondernemingen, bronnen te ontwikkelen, biedt
Suriname niet aan! Op cultural gebied ter voorziening van zichzelf,
't moederland, de wereldmarkt. Op nijverheidsgebied, ter verwerking
der geboden grondstoffen, waarvan de uitvoer den kostenden prijs van
het fabrikaat verhoogt....
.... Is de kolonie van hare zware ziekte reconvalescente geworden, dan
zal overwogen kunnen worden elke staatsbemoeienis los te laten en de
kolonie aan haarzelf terug te geven"
In de Berichten uit de Heidenwereld van 15 dezer, uitgegeven door het
Zeister genootschap der Broedergemeente, staat vermeld. dat er in het
begin van December te Paramaribo besprekingen plaats hadden in
verband met het toenemen van zedenbedervende dansen. ,,Men zou v66r
de feestdagen nog eens ernstige waarschuwingen daartegen richten. Ten
slotte heeft de Spaansche griep nog den werkdadigsten invloed tegen
deze uitspattingen uitgeoefend"
lets uitvoeriger had deze mededeeling wel kunnen zijn, want vele dansen
zijn in Suriname met de negers uit Afrika gekomen. Vermoedelijk is
niet bedoeld de afgoderij-dans of wintidans, omdat van dezen dans,
waarbij men de grootst mogelijke geheimzinnigheid betracht en alle
voorzorgen in acht neemt om niet door oningewijden overrompeld te
worden, het rechte onbekend is. Het doel is in den regel het zoeken
van een medicijn om een zieke te genezen of een poging om booze
geesten (winti beteekent adem, geest, wind) te verzoenen of uit te
driven. Indien men uitgaat van het beginsel, dat van de volken,
waarmede wij in aanraking komen, ook van hen, wier denkwijze wij
niet kunnen begrijpen, de manieren moeten gewijzigd worden, omdat
zij niet overeenkomen met onze manieren, dan behoort de winti-dans
zeker op den index te staan.
Meer bekend is er van den negerdans, die banja heet, en nu komen
we aan de rubriek dansen, waarvan Hartsinck schrijft, dat zij ,,bestaan
meest in zoodaanige Posturen en bewegingen te maaken die volstrekt
tegen de Zedigheid en Eerbaarheid strijdig zijn". En wat er verder
volgt, maar dit moet men maar eens opzoeken in de Beschrijving van
Guiana of de Wilde Kust. Of later deze banja minder ongeschikt ge-
worden is ? Het ware te besluiten uit hetgeen Focke in zijn Surinaamsche
negermuziek schrijft, verklarende nooit eenige met de zedigheid en eer-
baarheid strijdige bewegingen te hebben opgemerkt; ,,wel koddig, doch
niet onvoegzaam".
Wegens ongeregeldheden, die niet zelden voorvielen bij de danspartijen
der slaven, waren deze bijeenkomsten sedert de oudste tijden aan strenge
voorschriften gebonden; voor een banja in de hoofdplaats werd de
vergunning vereischt van de overhead, op de plantage die van den
gezagvoerder. Sommige dansen, zooals de watra-mama, waren ten strengste
verboden. En dan de beruchte doe's, de bijeenkomsten van negers en
kleurlingen, die, met begeleiding van instrumenten, negerliederen zongen,
waarover pater Rikken geschreven heeft in de Surinamer van 1907.
De zang- en dansgenootschappen, die doe heetten, waren elkander veelal
vijandig en wendden allerlei bedenkelijke middelen aan om elkander de
loef af te steken; wegens de oneenigheden, die hieruit volgden, zijn de
doe's bij de wet verboden. In publicaties van 1828 en 1833 wordt tegen
de doe's zeer gestreng opgetreden; slaven, die eraan deelnemen, krijgen
honderd slagen en de aanleggers een boete van tweehonderd gulden.
Maar. toen Prins Hendrik in 1835 als adelborst Suriname bezocht,
was een der merkwaardigheden die men hem toonde, een doe, zooals
de Encyclopaedie van West-Indi. vertelt.
(N. R. Ct. 23 April 1919, Avondblad C).
SURINAME.
Onidekking van ijzererts. Door den mijningenieur E. A. Douglas, be-
last met de leading van het bauxiet-onderzoek in Suriname, is op een
prospectietocht naar een bauxietvindplaats in het Nassau-gebergte (Boven
Marowijne) een belangrijke hoeveelheid ijzererts gevonden.
In verband met de scheikundige samenstelling van het erts, komt ge-
noemde mijn-ingenieur tot de conclusie, dat het gewenscht is om een
nader onderzoek in te stellen naar het voorkomen van ijzererts in
Suriname.
Waar de behoefte aan ijzer na het beeindigen van den oorlog zeer groot
zal zijn, is het mogelijk, dat deze ontdekking voor Suriname van groot
belang zou kunnen zijn.
Ook in verband met de vestiging van eene hoog-oven-industrie in Neder-
land acht de Gouverneur blijkens een ter zake door hem gezorden
schrijven aan de Koloniale Staten het van bijzonder belang, dat
aan deze zaak aandacht geschonken worde.
Hij vindt daarom aanleiding het denkbeeld te overwegen om aan den
Minister van Kolonien de uitzending uit Nederland te vragen van een
mijn-ingenieur tot het doen instellen van een nader onderzoek naar het
voorkomen van ijzererts in Suriname en van de mogelijkheid tot exploitatie.
Aangezien om de hiervoren aangevoerde redenen het gewenscht zou
zijn een spoedige uitzending te doen plaats vinden, acht de Gouverneur
het niet geraden eene beslissing uit te stellen totdat de noodige gelden
hiervoor op de begrooting voor het jaar 1920 kunnen worden aan-
gevraagd. Zijne Excellentie heeft daarom in een onderhandsch schrijven
het oordeel van de Staten over deze aangelegenheid gevraagd.
(De West van 17 Januari 1919).
De eenig juiste wveg. De Kamer van Koophandel te Georgetown nam
op een vergadering, gehouden 18 Januari j.1. een motie aan, luidende:
,,Dat de Kamer van Koophandel van de stad Georgetown met zeer
ernstige bezorgdheid de stilstand van alle landbouwontwikkeling in de
kolonie gadeslaat en de zich voordoende inkrimping van de suiker-
cultivatie, ten gevolge van de onvoldoende arbeidsmacht, nu grootelijks
verergerd door de influenza-epidemie en eerbiedig aandringt bij Z.Ex.
den Gouverneur om zonder uitstel een geschikt kolonisatie-schema aan-
hangig te maken en dat de Minister van Kolonien dringend verzocht
wordt, zoodanige stappen te treffen om tot dat deze kolonisatie zijn
beslag zal hebben gekregen de voorzetting van de Britsch-Indische
immigratie te verzekeren, onder zulke bepalingen als de Regeering van
Indie aangenaam is, of, hierin niet slagende de invoering van Chineesche
landbouwarbeiders goed te keuren onder zoodanig contract als de Rijks-
regeering en de Chineesche Regeering voldoende voorkomen".
(Suriname van 28 Januari 1919).
Snekikoti. Het Koloniaal Weekblad van 21 Nov. j.1. neemt het vol-
gende bericht uit ons blad van 18 Aug. jl. over, en knoopt eenige
beschouwingen daaraan vast.
Het blad schrijft:
,,Het volgende korte bericht in De Surinamer van 18 Augustus trok
onze aandacht:
,,Woensdag 11. is een vrouw, wonende in de Princestraat, in de gallerij
door een ouroekoekoeslang gebeten.
Door tijdige inenting is zij aan levensgevaar ontkomen."
Wij zouden gaarne vernemen of de redactie van het blad de tweede
zin voor hare rekening neemt. In de ,,Encyclopaedie van [Nederlandsch
West-Indie" hebben wij er het artikel ,,Snekikoti" (inenting tegen den
beet van vergiftige slangen) op nagelezen en wij zijn van meening dat
de doeltreffendheid van de kunstbewerking allies behalve vaststaat. De
ouroekoekoe behoort tot het zeer vergiftige geslacht Lachesis; maar bij
herhaling is ons in Suiiname gebleken, dat de bevolking de slangen
zeer slecht van elkander onderscheidt en dikwijls onschuldige slangen
voor vergiftig aanziet"
Wij nemen de tweede zin zeker voor onze rekening, daar het feit vaststaat.
Dat het ,,snekikoti" doeltreffend is, blijkt ook uit het feit dat de
Indianen algemeen het gebruiken. Een Indianenkapitein verzekerde ons,
dat de Indianen gewoon zijn het middel uit- en inwendig te gebruiken.
Het beste is ,,snekikoti" inwendig in te nemen, bij voorkeur met een
slok sterken drank, daar het poeder zich dan vlugger door het geheele
lichaam verspreidt.
Het zijn ook vaststaande feiten, dat personen, die inge6nt waren, geen
noemenswaardig letsel ondervonden van een vergiftige slangebeet
(ouroekoekoe), dat zij vergiftige slangen in hun hand hielden, die zich
eerst onrustig toonden, en daarna languit aan de hand gingen hangen.
Is de doeltreffendheid der inenting onfeilbaar? Daarop een antwoord
te geven is moeilijk. Er worden gevallen genoemd, dat ingeente per-
sonen gestorven zijn ten gevolge van een slangebeet. Maar men zou
moeten weten, hoelang de laatste inenting geleden was. Want de in-
enting behoudt hare volle kracht slechts een half jaar; en minstens
elk jaar zijn de Indianen gewoon, haar te vernieuwen, of een nieuw
poeder in te nemen.
In het bovengenoemde geval werd de inenting toegepast nadat de
slangebeet geschied was. Wij kennen meerdere gevallen, dat personen,
die door een zeker giftige slang gebeten waren, gered zijn door on-
middellijke inenting.
Willen wij daarom niet uitmaken, of de inenting onfeilbaar werkt,
toch meenen wij het boven allen twijfel verheven, dat het gebruik van
,,snekikoti" inderdaad doeltreffend is, en velen reeds voor een wissen
dood behoed heeft. (De Surinamer van 2 Febr. 1919).
Een reuzen nugget. Van het placer der Exploitatie Maatschappij Sara-
kreek (voorheen placer von Hemert) is deze week een pepite in de stad
aangevoerd wegende 6300 gram.
Men schat dat er zoowat 500 gram steen aan zit, zoodat het goud-
gewicht is 5800 gram.
Hoewel vaak op dit placer stukken grof goud gevonden zijn, soms van
een kilogram en zwaarder, is deze vondst een groote zeldzaamheid in
onze goudindustrie. De waarde der pepite wordt op / 7500 geschat.
(De West van 7 Febr. 1919).
BIBLIOGRAPHIE
Deparlement van den Landbouw in Suriname. Bulletin N'. 34. Juni 1917.
De Zuid-A4merikaansche Hevea-Bladziekie, veroorzaakt door Melanopsam-
mopsis Ulei nov. gen. (= Dothidella Ulei P. Hennings). Door Gerold
Stahel. Paramaribo, J. H. Oliviera.
[De publicaties van het Departement van den Landbouw in Suriname
zijn verkrijgbaar te 's-Gravenhage bij Martinus Nijhoff, te Amsterdam
bij J. H. de Bussy].
West-Indii. Landbouwkundig Tijdschrift voor Suriname en Curagao.
(Driemaandelijks). N' 4. December 1918, 3e Jaargang.
Inhoud: J. J. Leys, Nieuwe Banen (slot); Dr. C. Bonne, lets over
Malaria; Surinaamsche Liberiakoffie; J. A. Liems, Dienstbaarheid van
den Creool; P. L. v. d. Wolk, Onderzoekingen betreffende den cocos-
palm; Dr. G. Stahel, Cacaoziekten in Ecuador; Idem, Krullotenziekte
in 1918; Idem, Wilde cacaosoorten in Suriname; Dr. Ir. J. E. van
Amstel, Vlechtmateriaal; J. J. Leys, Verslag van het Landbouwexamen 1918.
N0. i. February 1919, 4e Jaargang.
Inhoud: J. J. Leys, Kolonisatie van Suriname door Hollandsche boeren.
(Op den omslag staat: ,,door Nederlandsche landbouwers").
Berichten uit de Heidenwereld, uitgegeven door het Zendingsgenootschap
der Evangelische Broedergemeente te Zeist.
In No 12, 12 December 1918: Het zendingswerk onder de Britsch-
Indiers aan de Commewijne, door Br. Legene.
In NO. I, 16 Januari 1919: Het zendingswerk onder de Britsch-Indiers,
door Br. Legene. Mededeelingen uit Suriname. Zendingsbusjes
voor de ending der Broedergemeente in Suriname.
In NO. 2, 12 Februari 1919: Uit ,,Suriname en Berbice" door H. Weiss.
In NO. 3, 14 Maart 1919: Oproep aan de vrienden van de ending der
Broedergemeente in Suriname. Uit Suriname en Berbice, door H.
Weiss. Korte mededeelingen uit Suriname. Uit den zendingskring
,,Ons Suriname" te Zeist, door F. H. C. Jansen.
In N. 4, 15 April 1919. Uit Suriname en Berbice, door H. Weiss. -
Maandelijksche mededeelingen uit Suriname, door R. Voullaire.
Indisch Genootschap. Lezing over Suriname op 8 Januari 1919, gehouden
door W. D. H. Baron van Asbeck. 's-Gravenhage, Martinus Nijhoff. 1919.
Eigen Haard. 7 Maart 1919.
Van verloren terrein en nieuwe kansen. (Met 6 kiekjes van Suriname,
Curaqao en Saba).
Onze mission in Oost- en West-Indie. Tijdschrift der Indische Missie-Ver-
eeniging, Sittard.
In deel II, Afl. III, Maart 1919: Mr. Th. J. A. Nuyens, aftredend
Gouverneur van Curaqao, door C. J. Zwijsen, R.-Apostolisch Vicariaat
van Curaqao. Te kort aan parochies in de Missie van Curaqao.
De Volksmissionaris. XI Jaarg. 15 Maart 1919, Kapel in 't Zand, Roermond.
Eerste reis naar de Tapana-honi (26 Juli-20 Aug. 1918), door Pr. Fr.
Morssink. Het overlijden meldend van den boschneger Afaka ,,den uit-
vinder en grondlegger van het Djoeka-schrift 1), teekent Pr. M. hierbij
in een noot aan: ,,Afaka en de geschiedenis van zijn schrift is ons bekend
geworden, toen hij verleden jaar, wegens ziekte, ruim een maand in onze
ziekenverpleging te Paramaribo onder behandeling is geweest. Hij heeft
ons toen medegedeeld, hoe hij ten tijde van de komeet van Halley een
droom had, waarin iemand hem een blank stuk paper toonde, zeggende
dat al het andere wel zou komen. Ontwaakt zijnde, is hij, die nooit
eenige school bezocht had, begonnen een schrift samen te stellen, om
de 2 of 3 dagen er een teeken bijvoegend, tot hij 56 letterteekens, of
liever lettergreep-teekens bij elkaar had, een soort hieroglypen zou ik ze
willen noemen, waarmede hij alle neger-Engelsche woorden, op zijn
Djoeka'sch uitgesproken, tamelijk goed kan weergeven" (Zie ook: Ko-
loniaal Weekblad van 3 April 1919, Oost- en West-Indisch literatuur-
overzicht).
In het nummer van 15 April het vervolg van de reisbeschrijving.
Bloesem en Vrucht. Maandschrift uitgegeven door het Chr. Letterkundig
Verbond ,,Godt laet groien" D. van Aken, Ter Neuzen. Causerie over
Suriname, door A. M. F. Oostburg.
Economisch Weekblad. Uitgave: Hollandsche Uitgevers-Maatschappij, Amster-
dam. In de nummers van 20 December 1918, 3, 10 en 31 Januari,
21 en 28 Februari en 14 Maart 1919: Suriname, onder blijvend Neder-
landsch Bestuur eene kolonie zonder toekomst, door B. Boekhoudt.
In het summer van 17 Januari 1919: Nederland en West-Indie 66n,
door W R. Menkman. Kolonisatie in Suriname door Nederlanders,
door J. C. C. Sandberg.
Katholieke Illuslratie, 29 Maart 1919. Een modem ziekenhuis te Paramaribo.
(Met 9 kiekjes).
Commercial Holland. A monthly journal of foreign Trade for the Nether-
lands and Colonies. Published by: Nygh & van Ditmar, Rotterdam.
Vol I. February 1919. Surinam. April 1919; Curacao.
Neerlandia, Orgaan van het Algemeen Nederlandsch Verbond, April 1919.
0. L. Helfrich, benoemd Gouverneur van Curacao, door B. de Gaay
Fortman (Met portret).
Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap (gevestigd te
Utrecht). 4oste deel. 1919. Stukken over de verovering van Suriname,
medegedeeld door Fred. Oudschans Dentz.
1) Djoeka = stamnaam.
Tijdschrift voor Economische Geographic. 15 April 1919. De toekomst van
Curavao, door Mr. E. H. von Baamhauer.
Economisch s'atistische Berichten. 16 April 1919. De economische toestand
van Suriname, door Fred. Oudschans Dentz.
De Indische Mercuur. 18 April 1919. De West-Indische Suiker en de
Hollandsche Standaard, door Oudschans Dentz. (Met bijschrift der
redactie).
In Verslag van den toestand van het Algemeen Rijksarchief te 's Gravenhage
over 1917, 's Gravenhage 1918: Mr. R. Bijlsma, Het oud-archief van de
Gouvernements-Secretarie (Gouverneurs-archief) der kolonie Suriname. -
Het archief van den kleinen of conferentie-raad in Suriname. Het
oud-archief der administrative van finantien in Suriname. Het archief
der nieuwe wees-, curateele- en onbeheerde boedel-kamer in Suriname.
[In het Verslag over 1916 waren reeds van dezelfde hand verschenen:
Het oud-notarieel archief der kolonie Suriname. Het oud-archief
van den Burgerlijken Stand in Suriname].
Hea Koloniaal Weekblad. Orgaan der Vereeniging Oost en West. De weke-
lijksche kronieken.
MEDEDEELINGEN
VLOOTBEWEGING KON. W..I. MAIL.
REIS
VAARTUIG
Commewiine ....
MELDING
VAN
Amsterdam
Stuyvesant ...... Curagao
Oranje Nassau ..
Stella ...... Amsterd
am
Paramaribo 14 April Barry
17 Scillycil
21 Azoren
Amsterdam 14 Amsterdam
New-York 14 New-York
Paramaribo 19 Las Palmas
i Mei Paramaribo
DE SURINAAMSCHE BANK
Gestort kapitaal 1 1.000.000.-
Hoofdkantoor te AMSTERDAM. Kantoor te PARAMARIBO.
Behalve met de werkzaamheden haar, als circulatiebank voor
de kolonie Suriname bij Koninklijk Octrooi opgedragen, houdt
de Bank zich, binnen de grenzen haar bij Octrooi gesteld,
bezig met:
In- en verkoop van wissels en telegrafische transferten;
Disconteering van handelspapier;
Beleening van effecten, goederen,waren en koopmanschappen;
Handel in edele metalen en bankpapier;
Incasseeringen; schriftelijke en telegrafische credieten; reis-
crediet-brieven; deposit's; rekeningen-courant; administrative
van effecten; bewaring van waarden en andere bankzaken.
Curaqaosche Handel Maatschappij
(Curagao Trading Company)
lapitall f 5,000,000.- waar1n geplaalst en Ilgestort f 3,000,000.-
KANTOREN TE :
AMSTERDAM, N EW-YOR K,
De Ruyterkade 139 23/25 Beaver Street
BIJKANTOREN TE:
Paramaribo, Cura;ao, La Guaira, Caracas,
Maracaibo, Coro, Porto Cabello =
IMPORT-EXPORT
Voert orders uit naar Overzeesche landen, ontvangt Oost- en West-Indisc'ie
producten in consignatie op nader overeen te komen condition
Page
Missing
or
Unavailable
Page
Missing
or
Unavailable
DE RECHTSBEDEELING OP ONZE BOVENWINDSCHE
EILANDEN EN DE HERZIENING VAN DE RECHTER-
LIJKE MACHT EN VAN DE RECHTSPLEGING
IN DE KOLONIE CURACAO.
DOOR
MR. B. DE GAAY FORTMAN.
Dit opstel over de rechtsbedeeling op St. Martin N. G.,
St. Eustatius en Saba was goeddeels reeds in de pen, toen hier
te lande bekend werd de op 15 October 1918 in het Publicatie-
blad van Curacao 1918 No. 6I uitgegeven Publicatie van den
3osten September 1918, waarbij wordt algekondigd het Koninklijk
Besluit van 6 Juli 1918, No. 72, houdende wijziging van de
rechtelijke macht en van de rechtspleging in burgerlijke en straf-
zaken in de kolonie Curapao.
De desbetreffende mededeeling in de Curaqaosche bladen was
mij aanstonds eene oorzaak van niet geringe vreugde. Immers
de strekking van mijn betoog bedoelt dit te doen zijn een plei-
dooi voor eindelijke uitvoering der reeds vele jaren besproken
herziening der rechtsbedeeling op de genoemde eilanden, en
door het aangehaalde Koninklijk Besluit is nu de zaak gebleken
althans verder opgeschoten te zijn, dan ik durfde veronderstellen.
Maar gewonnen is zij nog niet. Het tijdstip, waarop de nieuwe
regeling in working treden zal, is bij de slotbepaling aan den
Gouverneur der kolonie te bepalen gelaten. En dit zal mede
afhankelijk zijn van het vinden der personen, wier taak het
wezen zal, met de nu reeds ter plaatse aanwezige krachten
de magistratuur uit te maken. Ik vind hierin aanleiding vol-
gens mijn oorspronkelijk plan mijne beschouwingen te geven,
uitgebreid met enkele opmerkingen over de nieuwe maat-
regelen. Mogen zij leiden tot juiste kennis en waardeering
der toestanden, en aldus bevordelijk zijn aan het welslagen
der ondernomen herziening in den daarvoor door de Regeering
gekozen weg.
De rechtbedeeling in de kolonie Curacao is tweeslachtig.
Heeft men onder het hof van justitie als ,,opperste gerechtshof"
voor de geheele kolonie op de benedenwindsche eilanden slechts
kantongerechten St. Martin N. G., St. Eustatius en Saba
hebben bovendien raden van justitiel). Daar deze colleges
echter nog slechts met rechtspraak in strafzaken belast zijn,
bestaat de tweeslachtigheid alleen ten opzichte der strafrechts-
spraak2). Immers op Curacao en onderhoorige eilanden, Aruba
en Bonaire, treedt het hof van justitie in tal van gevallen als
rechter in eersten aanleg op, en dus tevens in hoogste resort,
terwijl voor de bovenwindsche eilanden twee instanties regel
zijn, n.l. 6f kantonrechter 6f raad van justitie in prima en
het hof van justitie in beide gevallen in appOl. Dat hierdoor
in het algemeen de bovenwindsche eilanden ten opzichte der
strafrechtspraak ook in de praktijk in zooveel gunstiger om-
standigheden verkeeren, zou ik nochtans niet durven beweren.
De bevoegdheid van de kantonrechters (op elk eiland is 66n
kantongerecht gevestigd) strekt zich uit over burgerlijke en
strafzaken. In burgerlijke zaken oordeelen zij, steeds behoudens
hooger beroep, in analoge gevallen, als bij ons in artikel 38 R. 0.
is bepaald, met uitbreiding van het bedrag der vordering tot
/ 300, bovendien over alle vorderingen tot opeisching van
roerende zaken, en verder, onverschillig het bedrag, over soort-
gelijke vorderingen, als de artt. 39 sub 2 en 3, 40, 41 en 42
(zonder de beperking tot het geval van wanbetaling der huur-
penningen) R.O. vermelden, terwijl artikel 39 der ,,regterlijke
inrigting" van de kolonie tevens noemt de vorderingen wegens
bezitrecht, die tot vanwaardeverklaring en opheffing van be-
slag, tot vanwaarde- of nietigverklaring van een gedaan aanbod
van betaling of van eene gerechtelijke bewaargeving, alles in
zaken, overigens tot de bevoegdheid van den kantonrechter
behoorende.
1) N1. twee en wel op St. Martin en op St. Eustatius, de laatste
tevens voor Saba.
Ten onrechte vermeldt de Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indie
sub voce Bestuursregeling, dat er voor de drie eilanden slechts ~6n raad
van justitie bestaat (blad. 137). Dit was het geval van 1868-1874. Onder
Rechtswezen vindt men op bladz. 605 de juiste indeeling meegedeeld.
2) Tot 1904 hadden de raden van justitie ook rechtsmacht in burger-
lijke zaken.
In stra/zaken vonnissen de kantonrechters volgens het oude
strafwetboek') over alle misdrijven, waarop geen zwaardere
straf is gesteld dan gevangenisstraf van zes maanden of geld-
boete van driehonderd gulden, te zamen of afzonderlijk. Ook
hier weer behoudens hooger beroep op het hof van justitie.
In alle andere gevallen oordeelen in strafzaken de raden van
justitie, op de bovenwindsche eilanden, behoudens het ver-
melde appel op het hof, dat voor Curagao, Aruba en Bonaire,
gelijk ik reeds meedeelde, in eenige instantie kennis neemt van
de strafzaken, die niet tot de bevoegdheid van de kanton-
rechters behooren.
Wanneer men zich tot deze hoofdtrekken bepaalt, mag veilig
aangenomen worden, dat de bevoegdheid der kantonrechters
in de kolonie niet achterstaat bij die hunner college's hier te
lande, terwijl de bevoegdheid der raden van justitie in straf-
zaken, waar de doodstraf nog bestaat, in omvang met die onzer
arrondissements-rechtbanken te vergelijken is. Verder zou eene
vergelijking niet opgaan. Gelijk wij straks zullen zien, staat
met name de statistiek der behandelde zaken hier en ginds
buiten elke verhouding. Vandaar dat de eerste indruk, die
kennisneming van den toestand op dit gebied in de kolonie
maakt, deze is, dat de rechtelijke organisatie op te grooten
en te grootschen voet is ingericht. Wie bij de raden van justitie
denkt aan de gelijknamige rechterlijke colleges in Oost-Indie
en bij het hof van justitie aan de gerechtshoven in ons land,
zal bij onderzoek bemerken, dat weinig meer dan naam en titula-
tuur overeenstemt.
Toch kan de rechterlijke indeeling in Curacao voldoende
verklaard worden uit de plaatselijke toestanden. Een ,,opperste"
gerechtshof voor de geheele kolonie (trouwens in burgerlijke
zaken met appel op den Hoogen Raad der Nederlanden, wanneer
niet blijkt, dat het onderwerp van de vordering eene waarde
heeft van duizend gulden of minder, en in strafzaken met
cassatie in het belang der wet alleen) kan niet gemist worden,
en toen eenmaal de bovenwindsche eilanden, op zoo grooten
afstand van het hoofdeiland gelegen, in hetzelfde koloniaal
1) Over het nieuwe wetboek van strafrecht, vastgesteld bij Koninklijk
besluit van 4 October 1913, no. 61 (Publicatieblad 1913, no. 67), zie men
mijne bijdrage in het Tijdschrift voor Strafrecht, dl. XXVI, afl. 2.
verband gebracht waren, was de installing van eene instantie
tusschen kantongerecht en hof van justitie voor die gebieden
eisch van goede praktijk. Duidelijk echter is het niet, waarom
men niet aanstonds, toen men in Suriname daartoe overging,
ook voor de bovenwindsche eilanden althans, den omgaanden
rechter heeft aangesteld. Ware dit geschied, dan zou men reeds
toen ook hier over de noodige deskundige krachten hebben
kunnen beschikken, wat nu niet het geval is geweest, waar-
schijnlijk om financiEele redenen in verband met den weinigen
arbeid, van de rechtsprekende magistraten te vragen. De
statistiek geeft, wat dit laatste betreft, over de jaren 1910-1917
de volgende cijfers, ontleend aan de Koloniale verslagen:
1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917
Raad van Justitie :
St. Martin N. G.
Strafzaken 5 2 14 4 3 4 3 7
Beschikkingen .......... 8 2 7 5 2 4 2 5
St. Eustatius
Strafzaken I 4 4 9 4 5 9 2
Beschikkingen 5
Kantongerecht :
St. Martin N. G.
Burgerlijke zaken .... 2 I 9 9 3 5 2 5
Strafzaken 25 I 39 1I 24 23 8 13
Beschikkingen .......... 2 4 10 5 2 7 10 I
St. Eustatius
Burgerlijke zaken ...... I I I 6 I I I
Strafzaken 8 8 2 18 io 12 5
Beschikkingen I 16 7 4
Saba
Burgerlijke zaken........ I I -
Strafzaken 4 5 4 8 I I I 4
Beschikkingen .......... 5 3 2 2 2 4 -
Het spreekt bijna van zelf, dat, toen eenmaal de rechterlijke
macht in de kolonie op de geschetste wijze ingericht was,
bij zoo geringe werkzaamheid althans op de bovenwindsche
eilanden, geen behoorlijke bezetting der magistratuur is mogelijk
geweest. Zelfs in de geheele kolonie is de rechtspraak grooten-
deels gekomen in handen van leeken ; alleen voor den voor-
zitter en de twee leden van het hof van justitie is de eisch
gesteld van het bezit van den titel van doctor in de rechtsweten-
schap. En van de ambtenaren van het Openbaar Ministerie
behoeft alleen de Procureur-Generaal bij het hof hieraan te
voldoen.
Er moge ook in ons land een streven zijn om het leeken-
element eene plaats te geven in de rechtspraak, niemand zal
durven beweren, dat het een daad van wijs beleid is geweest,
hier, op de bovenwindsche eilanden, de geheele rechtbedeeling
zonder eenige deskundige leading te leggen in handen van man-
nen, die, van hoe goeden will ieder hunner ook moge geweest
en gebleven zijn, bij gebreke van eenige opleiding, in de te
verwerken stof eenvoudig geen weg bleken te weten, en dien
redelijkerwijs ook niet konden weten. Het zou onbillijk zijn,
hier eenig persoonlijk verwijt te maken; van den aanvang af
moet de zaak in haren opzet verkeerd zijn geweest.
En zoo is dan in den loop der jaren, wat betreft de bezetting
der plaatsen en de daaraan verbonden bezoldiging (volgens de
begrooting voor 1919) de volgende toestand geworden
De raden van justitie zijn onbezoldigd. De gezaghebbers
van St. Martin N. G. (/ 5000) en van St. Eustatius (/ 3500)
zijn de voorzitters dezer colleges, en tevens, ook zonder trakte-
ment, evenals hun college van Saba (/ 3000), kantonrechter
op hun eiland ; die van St. Martin is nog bovendien notaris
en die van Saba ontvanger en chef der posterij. Het lid van den
raad van justitie, dat als rechter van instructie optreedt, ont-
vangt daarvoor eene jaarlijksche vergoeding van / 200. Voor
1915 vindt men opgegeven, dat 66n lid van dezen raad is onder-
wijzer 4e klasse en een college op St. Eustatius kommies der
belastingen, havenmeester, loods en plaatsvervangend kanton-
rechter. Op Saba bekleeden de plaatsvervangende kantonrech-
ters overeenkomstige of gelijke betrekkingen. De grootste en
meest verscheiden opeenhooping van ambten vindt men bij de
ambtenaren van het Openbaar Ministerie en bij de griffiers,
die op St. Martin en op St. Eustatius bij den raad van justitie
en bij het kantongerecht werkzaam zijn. Op St. Martin is de
ambtenaar 0. M. (/ 775) tevens ontvanger (/ 1550) en chef der
posterij ; de griffier (/ 950) bekleedt de volgende betrekkingen :
secretaries van den raad van politie, koloniaal schrijver, hy-
potheekbewaarder, adjunct-ijker en scheepsmeter.De ambtenaar
0. M. op St. Eustatius (/ 775) is nog veelzijdiger ontwikkeld
dan zijn college op St. Martin, daar hij behalve ontvanger
(f 1275) en chef der posterij ook notaris is, en de griffier op
dit eiland (/ 950) doet evenmin onder voor zijnen ambtgenoot
ginds, daar hij evenals deze secretaries van den raad van politie,
koloniaal schrijver, hypotheekbewaarder en scheepsmeter is,
maar bovendien landmeter en klerk der posterij. Eerst recht
een omnis homo is de ambtenaar 0. M. bij het kantongerecht
op Saba (/ 400) deze heeft de volgende bijbaantjes notaris,
hypotheekbewaarder, adjunct-ijker, rooimeester, postbeambte,
klerk en ontvanger. Eenigszins kinderachtigen indruk maakt
daarbij de griffier bij dat kantongerecht (/ 300), die buitendien
nog slechts koloniaal schrijver schijnt te zijn.
De ervaring, in vijftig jaren op deze wijze opgedaan, kan niet
schitterend genoemd worden. En moeilijk kan zelfs aange-
nomen worden, dat men een oogenblik vertrouwd heeft op
het welslagen der regeling. Het is daarbij een geluk geweest,
dat de omvang der criminaliteit, blijkens de boven aangegeven
cijfers zoo beperkt was, en het aantal justiciabelen, dat zich
in civil geding op den rechter beriep, zoo uiterst klein werd.
Het is trouwens eigenaardig in de geheele kolonie, wat men
het best op het hoofdeiland bij het hof van justitie merkt,
dat de burgerlijke zaken sterk afnemende zijn. Wanneer men
studied maakt van de in het koloniaal archief berustende jaar-
gangen der vonnissen van het hof, treft men in vroeger jaren
verscheidene belangwekkende beslissingen aan, terwijl in later
jaren op weinige uitzonderingen na slechts eenige verstek-
echtscheidingen en vooral verbeteringen van de registers van
den burgerlijken stand den hoofdschotel voor de statistiek
leveren. Men meent dit te moeten danken aan de praktizijns, die
in den regel op het tot stand brengen van schikkingen zouden
uit zijn.
Verteld wordt in de kolonie van eenen kantonrechter-gezag-
hebber, die, op een der bovenwindsche eilanden zelf gedagvaard
in eene burgerlijke zaak, met een ,,no judge no case" (de
rechtspraak gaat daar in het Engelsch) de zitting sloot. En ter
berechting van eene strafzaak tegen de beide landraden van
St. Eustatius, die hunnen gezaghebber zouden hebben mis-
handeld, most onlangs een der leden van het hof van justitie
als tijdelijk voorzitter van den raad van justitie daarheen ge-
zonden wordeni).
In Neerlandia van Maart 1900 heeft de verleden jaar overleden
heer T. H. J. Hamelberg aan wien de kolonie zooveel te
danken heeft voor zijne onvermoeide propaganda ter verbreiding
van kennis van Curagao in het moederland en voor zijne
geschiedkundige onderzoekingen en uitgaven er op gewezen
tot welke dwaze en onbillijke gevolgen het gebruik van het
Engelsch als rechtstaal op de bovenwindsche eilanden leidt,
terwijl in hooger beroep alleen recht gedaan mag worden op
eene ,,officieele" Hollandsche vertaling ten koste van den appel-
lant. Ik neem uit dit stuk, dat nog in hoofdzaak den toestand
just weergeeft, het volgende over
,,Nu bestaat een raad van justitie uit 66n ambtenaar, voor-
zitter, en drie leden, in den regel ingezetenen van de eilanden
en meestal menschen, die niet meer dan een gewone lagere
school hebben afgeloopen (waar in het Engelsch onderwijs werd
gegeven), daarna zich op het een of ander vak of beroep hebben
toegelegd en zich een broodwinning hebben verschaft. Eerlijke
en rechtschapen menschen als zij mogen zijn, hebben zij toch
nooit eenig ondericht ontvangen in de rechtswetenschappen en
bovendien verstaan zij in den oorspronkelijken tekst de wetten
niet, volgens welke zij recht moeten doen, en evenmin de
commentaren daarop. Waar het de Curaqaosche wetboeken van
burgerlijk- en strafrechterlijk recht betreft, spreken de raden
recht naar de officieuse vertaling, die er van die wetboeken
bestaat, eene vertaling, die niet steeds den oorspronkelijken
tekst just weergeeft en soms tot geschillen aanleiding zou kun-
nen geven. Waar het koloniale verordeningen aangaat, doen
zij recht op de vertaling, die de voorzitter of iemand anders
er hun van geeft.
,,Dat hooger beroep van vonnissen, door zulke rechtscollege's
gewezen, wel eens noodig moet zijn, zal wel niet behoeven aan-
getoond. Om ons tot het strafrecht te bepalen, kan dit eerstens
noodig zijn in het belang van den veroordeelde en tweedens
in het belang van een goede justitie. Wel is waar worden de
1) Hierover o. a. een bericht in het blad Voz di pueblo van 15 October
1918. Ook heeft het Eerste Kamerlid, de beer Van Kol, hierover gespro-
ken bij de behandeling der begrooting voor 1918. (Zie" Handelingen der
Staten-Generaal 1917-1918, Eerste Kamer, bladz, 733).
strafvonnissen van de raden van justitie en der kantonrechters
op de bovenwindsche eilanden niet ten uitvoer gelegd, dan nadat
de Procureur-Generaal der kolonie (gegradueerd) tien weken
heeft laten verstrijken zonder ervan in hooger beroep te komen
of voor dien tijd heeft te kennen gegeven, dat door hem geen
hooger beroep zal worden aangeteekend, doch de beslissing
over het wettige of onwettige, het billijke of onbillijke van die
vonnissen is dan toch overgelaten aan de beslissing van een per-
soon, een ambtenaar van het openbaar ministerie"
Mijne persoonlijke ervaring is, dat een veroordeelde der
bovenwindsche eilanden zeer zelden in hooger beroep komt;
mogelijk dat het kosten-bezwaar, zooals de heer Hamelberg
verder in zijn artikel aangeeft, hem weerhoudt. Maar teekenend
is, dat de Procureur-Generaal bij het hof, ook in geval van ver-
oordeeling althans van de vonnissen der raden van justitie -
bijna steeds appel aanteekent. En het ergste is, dat in beroep
zoo goed als alle vonnissen der kantonrechters en der raden van
justitie door het hof ook vernietigd moeten worden. In de jaren
1912-1915 heb ik, als mijn geheugen en mijne aanteekeningen
mij niet bedriegen, niet eene uitspraak van den bovenwindschen
rechter bevestigd gezien. Het zijn dezelfde verzuimen, die men
telkens weer opmerkt, waaronder eene eerste plaats innemen
het niet-inachtnemen van den voor de uitspraak van het vonnis
vastgestelden termijn (art. 178 Sv.), het ontbreken van de be-
teekening van een door het Openbaar Ministerie aangeteekend
appel (art. 215 Sv.), onvolledigheid der overgelegde stukken
van den eersten rechter, waardoor tal van formaliteiten aan
de contr6le ontsnappen.
Tot welke verwikkelingen een eenvoudig geval kan leiden,
leert het volgende voorbeeld, waarbij ten slotte het rechts-
gevoel nog onbevredigd bleef A is veroordeeld door den
kantonrechter op St. Eustatius tot 14 dagen gevangenis-
straf wegens het zonder noodzakelijkheid dooden van een dier
(art. 407 Sr.). In hooger beroep neemt het 0. M., dat de ge-
tuigenverklaringen der eerste instantie (het appel wordt in
den regel op de stukken afgedaan) wel bewezen hebben, dat be-
klaagde het dier met een geweerschot getroffen heeft, maar niet
dat het dier ten gevolge daarvan den volgenden dag gestorven
is, en vraagt' daarom veroordeeling tot 7 dagen gevangenis-
straf wegens het zonder noodzakelijkheid verwonden van het
dier (art. 408 Sr.). Beklaagde werd door het hof ontslagen
van rechtsvervolging, nu niet was ten last gelegd, dat de ver-
wonding zonder noodzakelijkheid had plaats gevonden. Het
maken van dagvaardingen is dan ook niet ieders werk, al ziet
eene zaak er op het oog eenvoudig uit.
Meestal echter zijn het de rechters, die fouten maken, en na-
tuurlijk dikwijls in de bewijslevering. Ik herinner mij een geval,
dat, ontdaan van tal van formeele fouten, hierop neerkwam. Twee
beklaagden, op I Mei.... in hechtenis genomen, zijn 2 Juli d.a.v.
door den raad van justitie op St. Martin veroordeeld wegens dief-
stal door twee personen op eene plaats, die bewoond is (art. 333
sub I Sr.) tot drie maanden gevangenisstraf. De Procureur-
Generaal komt in hooger beroep. Na ontvangst der stukken,
23 Augustus, gelast het hof onmiddellijk, conform het re-
quisitoir de invrijheidstelling der beklaagden, die dan bijna
4 maanden in voorarrest hebben gezeten, en I October worden
beiden, weder overeenkomstig het requisitoir van het 0. M.
vrijgesproken op ground, dat het bewijs niet geleverd is.
In een ander geval most de beklaagde, door den raad van
justitie veroordeeld tot niet minder dan 5 jaren dwangarbeid
wegenskinder moord, voor de eerste maal gepleegd door de onge-
huwde moeder, in hooger beroep worden vrijgesproken. De eerste
rechter had n.1. den dokter niet als deskundige gehoord, maar
eenvoudig voorgelezen eene Engelsche vertaling van zijn visum
repertum. Op dien ground most het vonnis vernietigd worden, en,
waar het niet mogelijk was, den dokter alsnog te hooren, werd
beklaagde vrijgesproken. Het Openbaar Ministerie bij het hof
was ook in deze zaak in hooger beroep gekomen.
In het algemeen worden de stukken in den regel veel te
spoedig opgezonden van de griffie der eerste instantie, zonder
dat daarbij rekening wordt gehouden met het recht van den
beklaagde, om, wanneer het Openbaar Ministerie in hooger
beroep gekomen is, eene memories ter verdediging van de uit-
spraak over te leggen. En dit is toch, vooral voor den vrijge-
sprokene, een niet gering belang, als in hooger beroep de zaak
buiten zijne tegenwoordigheid wordt behandeld. De groote af-
stand der bovenwindsche eilanden van het hoofdeiland, waar
het hof zetelt, en de slechte verbinding maken dit echter wel
noodzakelijk.
Ik bepaalde mij tot strafzaken. In de drie jaren, waarin ik
aan het hof van justitie verbonden was, herinner ik mij slechts
een appel in eene burgerlijke zaak te hebben bijgewoond. Het
vonnis van den kantonrechter raakte kant noch wal. De statis-
tiek wijst trouwens uit, dat burgerlijke zaken bijna niet voor-
komen.
In den loop der jaren most deze toestand wel de aandacht
trekken der autoriteiten. Reeds Hamelberg vermeldt, dat al
meermalen op het onbillijke en onrechtvaardige van het door
hem meegedeelde gewezen is. Bepalen wij ons tot de klachten
der laatste jaren, in de Staten-Generaal vernomen, dan treft
in de allereerste plaats de aard der geuite bezwaren, die al heel
weinig pleit voor eene juiste bekendheid met de toestanden.
Blijkens mededeeling van J. M. Plante Febure, West-Indie
in het parlement I897-19z7 is bij de begrooting van 1907
de vraag van een ommegaand rechter (met 66n Ambtenaar
0. M. en 66n griffier) ,,voor alle eilanden" ter sprake gekomen,
echter niet met het oog op de eischen eener goede rechtsbedee-
ling maar om de hooge kosten, waarop de uitgaven voor Justitie
waren geraamd. De regeering verklaarde toen, deze zaak onder-
zocht te hebben, maar ,,alleen voor een rechtsgeleerde, die
als rechter zou moeten worden aangesteld, zou dan echter
jaarlijks meer aan traktement, reis- en verblijfkosten moeten
worden uitgegeven dan thans voor de geheele rechtsbedeeling op
de kleinere eilanden werd besteed" Dit is misschien wat over-
dreven (de rechtsbedeeling op de eilanden buiten Curacao
kost onder de oude regeling ongeveer / o10.000ooo), tenzij men den
ommegaanden rechter zeer belangrijk boven de leden van het
hof van justitie heeft willen bezoldigen zeker is, dat het nieuwe
instituut in ieder geval meer zou hebben moeten kosten, dan
men ermee zou hebben kunnen uitsparen. Hetzelfde geldt
van den in het Voorloopig Verslag op de begrooting van 19o9
geuiten wensch, om een ommegaand rechter alleen voor de
bovenwindsche eilanden aan te stellen.
Inderdaad al is de began fout verklaarbaar, wanneer
men bedenkt, dat St. Eustatius, St Martin N.G. en Saba niet
meer dan achtereenvolgens 1390, 3050 en 2249 inwoners te-
len uit zuinigheidsoogpunt is het aandringen op de benoeming
van een ommegaand rechter steeds onpractisch geweest. Niet
alleen toch bedragen de uitgaven voor de rechtsbedeeling op
de bovenwindsche eilanden met inbegrip van het Openbaar
Ministerie, de griffie, deurwaarders en boden nog geen / 4500,
maar in de eerste plaats was hier noodig, gelijk ik vertrouw
te hebben aangetoond, eene betere rechtsbedeeling desnoods
tegen drie- of viermaal hoogere kosten.
De zaak is in de laatste jaren blijkbaar weer aan het rollen
gebracht in de kolonie zelf. In het Voorloopig Verslag op de
begrooting voor 19151) merkt de Koloniale Raad op ,,De
rechterlijke organisatie is voor onze niet groote kolonie op veel
te verheven en uitgebreiden voet ingericht. En moeilijk kan
gezegd worden, dat eene onberispelijke rechtsbedeeling daarbij
verkregen is. Integendeel, vooral op de bovenwindsche eilanden
is de toestand ergerlijk. Is het Bestuur bereid daartegen doel-
treffende maatregelen te nemen ? Door samentrekking in een
of meer personen van wat thans over velen is verdeeld, kan met
minder althans zonder veel meer kosten een dragelijke
toestand in het leven worden geroepen.... Zal een algeheele
reorganisatie, hoe dringend noodig ook, nog wel eenigen tijd
op zich laten wachten, reeds nu kan iets gedaan worden, om
de meest noodige verbetering aan te brengen. Men verhooge
de traktementen en stelle special eischen aan ambtenaren,
die met functies bij de rechterlijke macht belast worden"
Men zou zeggen hier wordt met klem aangedrongen om
althans een bescheiden stap in de richting van verbetering te
doen, maar het Gouvernement dacht er anders over. In de
memories van antwoord werd door den Gouverneur het volgende
gezegd ,,Dat onze rechterlijke organisatie op veel ,,te ver-
heven en uitgebreiden voet" is ingericht, meent ondergeteekende
te moeten betwisten. Minder dan 66n kantonrechter op elk
eiland kan er toch niet zijn. E6n hof van justitie bestaande uit
maar 3 bezoldigde leden, rechter in appel en tevens in eerste
instantie voor de drie benedenwindsche eilanden is ook al geen
weelde. Blijven over de twee raden van justitie op de boven-
windsche eilanden met rechtspraak alleen in strafzaken. Waar
het instituut van omgaande rechter, om verschillende redenen,
nog in 1905 minder doelmatig werd geoordeeld, kunnen deze
instellingen met haar gezaghebber-president en twee onbezoldig-
de leden, ook al niet verheven en uitgebreid genoemd worden.
1) Handelingen van den Kolonialen Raad 1913-1914.
Samentrekking in een person van wat thans over velen is
verdeeld, kan om die reden niet worden aanbevolen. Als men
nagaat, dat de betrekkingen van kantonrechter, president en
lid van den raad van justitie op de eilanden thans zonder een
special salaries daarvoor worden waargenomen, zal men be-
grijpen, dat iedere verandering belangrijk grootere uitgaven
met zich zou brengen....
Het is nu al zoo moeilijk om personen te krijgen, genegen en
geschikt om als ambtenaren naar de bovenwindsche eilanden
te gaan of er een rechterlijke betrekking op zich te nemen ;
hoe zou het dan zijn, als men daar nog zwaardere eischen voor
going stellen ?"
Men kan hierin weinig anders zien, dan eene erkenning der
gerezen klacht en eene uiting van machteloosheid, om verbete-
ring aan te brengen. Zelfs schijnt de klacht versterkt te worden
door de mededeeling aan het slot, van bestuurszijde gedaan,
dat het zoo moeilijk is geschikte anbtenaren voor de boven-
windsche eilanden te krijgen. De overige mededeelingen van
de memories gaan langs de zaak heen, nu de Gouverneur in
de ,,te verheven en te uitgebreiden voet" een financieel bezwaar
bleek te zien, wat zij just niet was, gelet op het voorstel om de
traktementen te verhoogen.
Gelukkig is daarna de zaak niet blijven rusten. En de op-
lossing is blijkbaar gezocht in de richting, door den Kolonialen
Raad aangegeven, de aanstelling van een ommegaand rechter
voor de bovenwindsche eilanden. Het is vooral de Eerste Kamer
geweest, die telkens weer op het belang dezer zaak gewezen
heeft waarin wij wellicht de stem van den heer Van Kol
mogen beluisteren, die ook in het openbare debate dit belang
bepleit heeft, en uit eigen aanschouwing den toestand kent -
tot bij Tweede nota van wijzigingen der Curaqaosche begrooting
voor 1917 eindelijk een memoriepost werd uitgetrokken voor
,,kosten van hervorming van de rechtspraak op de bovenwind-
sche eilanden" Blijkens de toelichting was althans de Minister
en wellicht ook de Gouverneur tot het inzicht gekomen, dat
de door den Kolonialen Raad geopperde bezwaren en die, welke
hierboven uitdrukking gevonden hebben, gegrond zijn. En nu
werd inderdaad met spoed gewerkt. Voor 1918 werd de memorie-
post van 1917 veranderd in een van / 5000. Uit de toelichting
volgt tevens, dat toen eene algeheele herziening van de rechts-
macht en van de rechterlijke inrichting in voorbereiding was,
,,ter verzekering van een eenvoudige en snelle rechtspraak",
maar de Regeering voegde daaraan toe, de verbetering der
rechtspraak op de bovenwindsche eilanden daarop niet te willen
laten wachten. Omtrent den aard der voorgenomen verbetering
had de Regeering zich reeds uitgelaten, dat het de bedoeling
was ,,om in de thans in handen van leeken berustende rechts-
bedeeling op de drie eilanden boven den wind wijziging te
brengen in dien zin, dat daarbij de leading en medewerking
wordt verkregen van een aan een onzer hoogescholen opgeleid
rechterlijk ambtenaar"
En thans heeft dan de geheele herziening op paper haar be-
slag gekregen.
Het is, zooals ik in het begin opmerkte, aan den Gouverneur
overgelaten, het tijdstip te bepalen, waarop de nieuwe regeling
in working treden zal. De bedoeling is blijkbaar gebleven, dat
de hervorming der rechtspraak op de bovenwindsche eilanden
zal voorafgaan aan die op Curagao, Aruba en Bonaire. En
inderdaad mag de herziening op St. Martin, St. Eustatius en
Saba het meest dringend worden geacht. De voorgestelde
uitbreiding van het hof van justitie met twee leden, zal dan ge-
schieden in dier voege, dat het tweede nieuwe lid benoemd wordt
met de invoering der herziening op de benedenwindsche eilanden.
De vastgestelde regeling komt in het kort op het volgende
neer. Ontbonden worden de bestaande kantongerechten op
Curacao, Aruba, Bonaire, St. Martin, St. Eustatius en Saba
en de raden van justitie op St. Martin en St. Eustatius. Daarvoor
in de plaats komen twee kantongerechten een op de beneden-
windsche en een op de bovenwindsche eilanden. De betrekking
van kantonrechter wordt vervuld door twee leden van het hof
van justitie, aan te wijzen telkens voor 66n jaar door den
Gouverneur, of door den president van het hof met machtiging
van den Gouverneur. De twee overblijvende leden van het hof
zijn plaatsvervangers van den kantonrechter op de beneden-
windsche eilanden, echter alleen voor het eiland Curacao.
Evenzeer treden de griffier en de substituut-griffier van het hof
op als griffier van het benedenwindsche kantongerecht. In de
praktijk zal dit wel hierop neerkomen, dat op Curacao in den
regel een kantonrechter-plaatsvervanger en de griffier van het
hof zitting nemen, terwijl de kantonrechter voor de beneden-
windsche eilanden omgaand rechter op Aruba en Bonaire
wordt,enwordt bijgestaan door den substituut-griffiervan hethof.
Het leekenelement is hiermee niet geheel verwijderd uit de
Curaqaosche rechterlijke macht, maar de waarschijnlijkheid is
groot, dat bij normalen gang van zaken alle gedingen door
rechtsgeleerden berecht zullen kunnen worden. De advocaat-
generaal bij het hof van justitie en de ambtenaren van het Open-
baar Ministerie bij de kanto-gerechten behoeven niet eenen
wetenschappelijken graad te bezitten, evenmin de griffiers, de
plaatsvervangende leden van het hof van justitie en de kanton-
rechters-plaatsvervangers op de eilanden buiten Curagao. Bij
het Openbaar Ministerie wordt dit bezwaar eenigszins onder-
vangen door het hierarchisch verband, dat deze ambtenaren
in den gegradueerden procureur-generaal van het hof van justi-
tie hunnen chef doet hebben. Afdoend zal dit evenwel niet
zijn, daar op alle eilanden van deze ambtenaren een oogen-
blikkelijk ingrijpen kan gevorderd worden zonder dat overleg
mogelijk is. Bij de griffie-ambtenaren komt het veelal aan op
ervaring, terwijl de president van het hof en de kantonrechters
in hun eigen belang wel het noodige toezicht zullen houden.
De ongegradueerde leden der zittende rechterlijke macht zullen,
als gezegd, nu de jaarlijksche vacantie, die trouwens geheel
overbodig was, is komen te vervallen, niet dan bij uitzondering
behoeven op te treden behoudens het hieronder te vermelden
geval van college-rechtspraak op de bovenwindsche eilanden.
Nagenoeg alle zaken, zoo burgerlijke- als strafzaken, komen
in eersten aanleg bij den kantonrechter het hof van justitie
treedt dan op als app~lrechter, met deze uitzonderingen het
hof van justitie vonnist voor de benedenwindsche eilanden in
strafzaken in eersten aanleg en zonder hooger beroep I over
alle misdrijven, waarop de doodstraf is gesteld ; 2 over andere
misdrijven bij samenloop met een misdrijf, waarop de doodstraf
is gesteld ; 3' bij mededaderschap of medeplichtigheid in zaken,
welke voor een of meer der daders of medeplichtigen in eersten
aanleg tot de kennisneming van het hof behooren. En verder
neemt het hof van justitie kennis van alle jurisdictiegeschillen,
ontstaan tusschen kantongerechten onderling.
Bovengenoemde drie uitzonderingen in strafzaken worden op
de bovenwindsche eilanden in eersten aanleg behandeld door
|
RSS
HIDE
